Kim sách triều Nguyễn (1802 - 1945) là một loại thư tịch cổ đặc biệt, được làm từ các kim loại quý, dùng để ghi lại việc chính sự, lễ nghi triều đình như sự kiện các Hoàng đế lên ngôi, lập Thái tử, Hoàng hậu hoặc ghi công, phong tước và dâng, ban tôn hiệu, tôn thụy cho hoàng thân, quốc thích... Lời của cuốn sách này do đích thân các Hoàng đế hoặc các đại thần biên soạn và việc chế tạo được giao cho Hữu ty thuộc bộ Lễ thực hiện.

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia hiện đang lưu giữ sưu tập kim sách triều Nguyễn bằng vàng và bạc mạ vàng, theo khổ chữ nhật đứng, bìa trang trí hình rồng 5 móng và hình phượng, gáy đóng 4 khuyên tròn. Sự ra đời, mục đích, ý nghĩa và nội dung của kim sách hầu hết được ghi chép trong các bộ sử do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn như “Đại Nam thực lục”, “Khâm Định Đại Nam hội điển sự lệ”, “Đại Nam liệt truyện”...

Bởi vậy, mỗi quyển kim sách không những chứa đựng những thông tin giá trị về lịch sử, văn hóa triều đại mà còn là một di sản vô giá. Đáng chú ý, nhiều quyển kim sách trong sưu tập có kèm theo kim bảo được đúc trong cùng thời điểm và cùng sự kiện.

Theo TS. Nguyễn Văn Cường - Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, cuộc trưng bày đặc biệt này sẽ kéo dài đến đầu tháng 8/2016 nhằm giúp công chúng trong và ngoài nước được tiếp cận và tìm hiểu sâu hơn về kim sách. 22 quyển kim sách tiêu biểu, được lựa chọn kỹ lưỡng cùng 10 kim bảo liên quan đã giới thiệu khá đầy đủ và hệ thống về loại hình thư tịch cùng những vấn đề lịch sử, văn hóa thời Nguyễn. Mỗi một cuốn sách là một văn bản độc lập về một nhân vật. Qua cuốn sách này chúng ta hình dung được rõ hơn, chân thực hơn về một nhân vật của triều đại nhà Nguyễn.

Kim sách được làm bằng vàng, niên hiệu Gia Long thứ 1 (1802). Hoàng đế Gia Long ca tụng công đức và tấn tôn thân mẫu là Quốc mẫu Vương thái phi Nguyễn Thị Hoàn làm Vương thái hậu. Sách gồm 6 tờ, 2 tờ bìa trước và sau trang trí hình rồng mây, 4 tờ ruột khắc sách văn.

Kim sách niên hiệu Gia Long thứ 5 (1806). Hoàng đế truy dâng tôn hiệu cho chúa Nguyễn Phúc Chu là Hiển tông Hiếu minh Hoàng đế. Chúa Nguyễn Phúc Chu là vị chúa thứ 6 ở Đàng trong. Dưới thời ông trị vì, công cuộc mở rộng cương vực lãnh thổ xuống phía Nam được đẩy mạnh.

Ấn Thái hậu Chi bảo, được làm bằng vàng niên hiệu Gia Long (1803 - 1810). Ấn được đúc trong thời điểm Hoàng đế Gia Long tôn Vương Thái hậu Nguyễn Thị Hoàn làm Hoàng Thái hậu.

Kim sách bằng vàng niên hiệu Thiệu Trị thứ nhất (1841). Hoàng đế Thiệu Trị ca tụng công đức và dâng tôn thụy cho Hoàng phụ Minh Mệnh là Thế Thiên Xương Vận Chí Hiếu Thuần Đức Văn Võ Minh Đoàn Sáng Thuật Đại Thành Hậu Trạch Phong Công Nhân Hoàng đế miều hiệu là Thánh Tổ (ThánhTổ Nhân Hoàng đế).

Kim sách vàng Niên hiệu Hàm Nghi thứ 1 (1885). Hoàng đế Hàm Nghi vâng theo di chiếu của Hoàng đế Tự Đức dâng tôn hiệu cho bà nội mình làm Từ Dụ Thái Hoàng Thái hậu. Kèm theo ấn vàng Từ Dụ Thái hoàng Thái hậu chi bảo.

Kim sách bạc mạ vàng. Niên hiệu Khải Định thứ 7 (1922) Hoàng đế Khải Định lập Hoàng tử Nguyễn Phúc Vinh Thụy làm Đông cung Hoàng Thái tử, ngày 2 tháng 4 năm Nhâm Tuất (1922)

Kim sách được làm bằng chất liệu bạc mạ vàng, niên hiệu Bảo Đại thứ 9 (1934). Hoàng đế Bảo Đại phong lập Hoàng hậu Nam Phương. Bà là Hoàng hậu cuối cùng của triều đại nhà Nguyễn và cũng là Hoàng hậu cuối cùng của chế độ quân chủ Việt Nam.

Hòm đựng kim sách được làm bằng bạc. Xung quanh hòm được trang trí hình long - ly - quy - phượng.

Đến với triển lãm là cơ hội quý để khách tham quan có thể thưởng lãm những bảo vật hiếm có đến từ triều Nguyễn.