Nhà báo Lê Minh Toản, Phó Tổng biên tập Báo Tiền Phong phát biểu tại toạ đàm

Phát biểu tại tọa đàm, Phó Tổng Biên tập báo Tiền Phong Lê Minh Toản cho biết: "Luật phòng chống tác hại của thuốc lá đã có hiệu lực 11 năm. Thời gian qua, chúng ta đã làm những gì, các quy định của Luật đã đi vào cuộc sống ra sao; tác hại của thuốc lá như thế nào… là những câu chuyện cần bàn, đặc biệt về ảnh hưởng của thuốc lá đối với thế hệ trẻ, học sinh, sinh viên".

Theo nhà báo Lê Minh Toản, với nhiều người hút thuốc lá, có nhiều loại thuốc được xác định chỉ nhập lậu mới có, nhưng bao nhiêu năm nay vẫn “không đứt đoạn”, đặt ra bài toán về hiệu quả phòng, chống buôn lậu thuốc lá.

Chúng ta thấy rằng, đó chính là một cuộc chiến chống buôn lậu, gian lận thương mại, trong đó có thuốc lá. Luật đã có hiệu lực hơn 10 năm, nhưng vẫn chưa thực sự phát huy hiệu quả như kỳ vọng. Nguyên nhân tình trạng này là gì. Công tác truyền thông về phòng chống tác hại thuốc lá ra sao; việc lượng hoá tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ con người như thế nào, bởi còn nhiều quan niệm khác nhau khiến cơ quan chức năng "gian nan" hơn trong quản lý.

Ông Thân Đức Công - Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường, Tổng cục QLTT (Bộ Công Thương) chia sẻ tại tọa đàm

Tại toạ đàm, ông Thân Đức Công - Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường (QLTT), Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công Thương cho biết, từ ngày 1/1/2024 đến nay lực lượng quản lý thị trường kiểm tra 996 vụ phát hiện vi phạm xử lý 752 vụ, trị giá thàng hoá vi phạm hơn 2,9 tỷ đồng, thu nộp ngân sách gần 5,5 tỷ đồng, 3 vụ chuyển hồ sơ cho cơ quan cảnh sát điều tra. Đối với thuốc lá thế hệ mới, kiểm tra 132 vụ, phát hiện vi phạm xử lý 129 vụ, số lượng thuốc lá thế hệ mới trên 5.203 sản phẩm các loại, trị giá thàng hoá vi phạm 744 triệu đồng, thu nộp ngân sách hơn 1,9 tỷ đồng.

Đặc biệt, ngày 6/6 vừa qua, Cục QLTT tỉnh Hưng Yên đã phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan tiến hành khám nơi cất giấu tang vật vi phạm hành chính đối với kho hàng hóa tại địa chỉ thôn Lam Sơn, xã Thiện Phiến, huyện Tiên Lữ, cơ quan chức năng Lữ, tỉnh Hưng Yên. Qua kiểm đếm sơ bộ, lực lượng chức năng đã phát hiện tổng cộng 163.410 sản phẩm thiết bị thuốc lá thế hệ mới và 9.913 kg phụ kiện các loại.

Nói về thiệt hại về kinh tế khi thuốc lá được nhập lậu vào Việt Nam, ông Thân Đức Công cho biết chưa có số liệu cụ thể, song với nguồn thông tin mở, bình quân ngân sách nhà nước thất thoát khoảng 10.000 tỷ đồng mỗi năm. Riêng về chi phí với thuốc lá thế hệ mới, chưa nói về thất thu thuế, chi phí hoạt hoạt động kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng và chi phí cho xử lý tang vật tịch thu tiêu hủy hằng năm cũng đến đến tiền tỷ.

Trung tá Nguyễn Minh Tiến, Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an TP Hà Nội trao đổi tại toạ đàm

Trung tá Nguyễn Minh Tiến, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an TP Hà Nội) cho rằng, các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ngày càng phổ biến. Đôi khi thuốc lá thế hệ mới bị các đối tượng buôn lậu pha cần sa gây nghiện cho người sử dụng. Hiện nay, thuốc lá điện tử đang xâm nhập vào trường học, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, lối sống của học sinh.

Đáng chú ý, thuốc là thế hệ mới được kinh doanh phổ biến trên không gian mạng. Các đối tượng buôn bán giao dịch sử dụng dịch vụ xe công nghệ như grab nên khó xác minh đối tượng. Mặt hàng được cất giấu ở nhiều nơi, không tập trung gây khó cho lực lượng chức năng. Ngoài ra nhiều đối tượng có dấu hiệu làm giả thuốc lá bán ra thị trường nên chất lượng sản phẩm không được kiểm soát.

Thuốc lá điện tử có chứa nhiều thành phần độc gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người

Nói về tác hại của thuốc lá truyền thống và thuốc lá điện tử, Trưởng phòng Tiêu chuẩn chất lượng Nông nghiệp Thực phẩm - Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam (Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng, Bộ Khoa học - Công nghệ) Lê Thành Hưng chia sẻ, vì thuốc lá làm nóng có nguyên liệu thuốc lá nên nicotin được tạo ra là nicotin từ nguyên liệu thuốc lá tự nhiên, không phải nicotin tổng hợp. Trong khi đó, thuốc lá điện tử có thể có hoặc không có nicotin; nếu có nicotin thì có thể là từ thuốc lá tự nhiên hoặc từ các nguồn tổng hợp. Nhiều nghiên cứu đánh giá nồng độ, chất độc hại hoặc có tiềm năng gây hại trong khí hơi sinh ra từ các sản phẩm thuốc lá.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo, việc nói sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có ít gây hại hơn thuốc là truyền thống cần thận trọng và chưa có bằng chứng cụ thể.

Ông Nguyễn Hồng Ngọc, Phó Vụ trưởng Vụ Các vấn đề xã hội (Văn phòng Quốc hội) chia sẻ tại toạ đàm

Phó Vụ trưởng Vụ Các vấn đề xã hội Nguyễn Hồng Ngọc nhấn mạnh, thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, hiện nay vẫn còn khoảng trống về pháp lý của các cơ quan quản lý nhà nước về giải pháp quản lý thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng.

Vừa qua, Ủy ban Xã hội của Quốc hội đã phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục tổ chức Phiên giải trình “Trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”. Phiên giải trình đã làm rõ những tồn tại, hạn chế và xác định trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan qua Kết luận số 2513/KL-UBXH15 ngày 4/5/2024. Trong đó Bộ Y tế có trách nhiệm trong việc chưa kịp thời đánh giá một cách toàn diện, cung cấp thông tin khoa học, khuyến cáo chính thức về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; chậm trình Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Kết luận trên cũng chỉ ra một trong những nguyên nhân hạn chế trong quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là quan điểm của các bộ, ngành, địa phương trong quản lý nhà nước về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa thống nhất dẫn đến chậm thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, chậm ban hành văn bản pháp luật để quản lý và phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Vì vậy, kết luật đã kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong năm 2024, chỉ đạo khảo sát, rà soát, đánh giá toàn diện tác hại của thuốc lá nói chung, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng làm cơ sở để thống nhất quan điểm quản lý nhà nước, chỉ đạo xây dựng và ban hành văn bản pháp luật nhằm quản lý chặt chẽ, có giải pháp đồng bộ đối với công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong phạm vi cả nước; Bộ Y tế chủ trì phối hợp nghiên cứu, đánh giá tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để công bố thông tin chính thức về tác hại của các sản phẩm này.

Ngay sau khi có Kết luận trên, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 47/CĐ-TTg về tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Công điện yêu cầu Bộ Y tế nghiên cứu, đề xuất ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành giải pháp quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Việc đẩy nhanh tiến độ để kịp trình Chính phủ trong cuối năm nay phụ thuộc vào trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực này.

N.H

“Hãy ngừng hút thuốc càng sớm càng tốt”

Thủ tướng ra công điện yêu cầu tăng cường kiểm soát thuốc lá điện tử

Quyết liệt xử lý thuốc lá lậu và thuốc lá thế hệ mới