Một lớp, dạy vạn người

“E-learning” hay còn gọi là “đào tạo trực tuyến”, “đào tạo qua mạng Internet” là loại hình đào tạo dựa vào công nghệ thông tin và truyền thông. Tại Việt Nam, trong những năm gần đây, cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông phát triển rất nhanh, tỷ lệ người sử dụng internet so với dân số đang chiếm vị trí là một trong những nước hàng đầu Đông Nam Á. Đó là điều kiện rất thuận lợi cho sự phát triển của hình thức đào tạo trực tuyến.

Trong Hội thảo Giải pháp E-learning trong đào tạo và bồi dưỡng giáo viên diễn ra vào tháng 12/2012, TS Nguyễn Hồng Sơn, Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục thường xuyên (Bộ GD-ĐT) cho rằng, cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin ở Việt Nam rất thuận lợi cho đào tạo trực tuyến. 

Cụ thể, đến nay, 100% các trường phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên đã được kết nối mạng Internet băng thông rộng ADSL. Bên cạnh đó, máy tính và Internet đã trở nên phổ biến. Số thuê bao Internet cả nước tính đến hết tháng 8/2012 đạt 4,4 triệu, tăng 15,6% so với cùng kỳ năm trước, thuê bao điện thoại đạt 135,8 triệu, trong đó có tới 120,7 triệu thuê bao di động...

Ở cấp vĩ mô, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là “Đề án sớm đưa Việt Nam trở thành nước mạnh về công nghệ thông tin”.

E-learning là hình thức học hiệu quả và không tốn kém đối với việc bồi dưỡng giáo viên. 

So với phương thức đào tạo bồi dưỡng tập trung, đào tạo trực tuyến ban đầu phải mất một khoản chi phí để xây dựng hệ thống nhưng theo thời gian, cả người dạy lẫn người học đều có thể giảm tối đa chi phí về thời gian đi lại, tổ chức lớp dạy - học...

Đây cũng là phương thức học phù hợp với chủ trương học tập suốt đời bởi người học có thể lựa chọn những gì cần thiết để bổ trợ cho công việc, đồng thời không tốn quá nhiều chi phí cho việc di chuyển. Thực tế cho thấy, phương thức đào tạo này không chỉ phù hợp đối với những người đang theo học các chương trình giáo dục từ xa, mà còn có thể triển khai cho tất cả các loại hình đào tạo khác như chính quy, thường xuyên, bồi dưỡng ngắn hạn.

TS Nguyễn Hồng Sơn cũng cho biết, với GV tiểu học hay THCS, điều khó khăn nhất là phải dứt công việc, xa gia đình để theo học những lớp tập trung, nhất là người phải nuôi con nhỏ hay kinh tế khó khăn. Nếu áp dụng phương thức đào tạo trực tuyến, họ có thể yên tâm học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, nhất là ở những nơi xa nhau.

Bên cạnh đó, hiệu quả mà hình thức này mang lại có thể nhìn thấy rất rõ cho cả cơ sở đào tạo và người học về mặt kinh tế. Những lớp học với các bức tường theo kiểu truyền thống chỉ có thể chứa lượng người giới hạn; trong khi đó, lớp học trên Internet đáp ứng được nhu cầu của hàng nghìn, hàng vạn người. Người học cũng có thể chủ động thời gian, không bị gián đoạn về công việc... 

Đồng thời, phương thức đào tạo E-learning phù hợp với việc thực hành ngoại ngữ và có tính quốc tế hóa khi người học có thể giao tiếp với người bản xứ một cách dễ dàng, nhanh chóng... 

Vẫn còn nhiều trở ngại

Quyết định số 1755/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đặt mục tiêu đưa nước ta trở thành nước mạnh về CNTT và truyền thông, đến năm 2020 hoàn thành mạng lưới băng thông rộng tới hầu hết làng bản, 50-60% hộ gia đình có máy tính và truy cập Internet băng thông rộng...

Tuy nhiên, theo kết quả nghiên cứu của Liên minh Viễn thông quốc tế, số lượng người dùng Internet tại Việt Nam hiện vào khoảng 31 triệu người, chiếm 34% dân số. Điều đáng nói là hầu hết người dùng Internet đang ở độ tuổi 12-50, độ tuổi phù hợp cho việc đào tạo, tiếp cận với phương thức đào tạo trực tuyến.

Trong lĩnh vực GD-ĐT, 100% các trường phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên trên cả nước đã được kết nối mạng Internet. Đó là những điều kiện thuận lợi để đội ngũ GV nói chung và GV ngoại ngữ nói riêng có thể học tập theo phương thức trực tuyến ngay tại nơi công tác.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay lại cho thấy, số người được đào tạo từ xa ở Việt Nam mới chỉ chiếm 12% so với hình thức giảng dạy truyền thống. E-learning đang vấp phải không ít rào cản, lớn nhất là việc thay đổi thói quen.

Nhiều giáo viên vẫn quen cách dạy - học thụ động, kém cập nhật. 

Nhiều người chưa quen với việc học trực tuyến mà chỉ muốn học tập trung, có thầy trực tiếp hướng dẫn. Thậm chí, không ít người chưa có kỹ năng sử dụng máy tính và khai thác thông tin qua mạng Internet. Ngoài ra, việc tổ chức đánh giá chất lượng phương thức đào tạo trực tuyến cũng còn nhiều hạn chế, có nơi vì thành tích mà mở rộng cả "đầu vào" và "đầu ra", dẫn đến tâm lý hoài nghi về chất lượng đào tạo trực tuyến.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng CNTT ở các nhà trường hiện nay chủ yếu là soạn thảo văn bản và các phần mềm quản lý, chưa có GV nào được đào tạo bài bản để sử dụng CNTT ứng dụng vào giảng dạy. Thậm chí, không hiếm GV còn chưa có kỹ năng sử dụng máy tính và khai thác thông tin qua mạng Internet.

Về vấn đề này, TS. Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng bộ phận thường trực Đề án Ngoại ngữ Quốc gia 2012 chia sẻ: Đảng và Chính phủ đang nỗ lực tạo điều kiện cho người dân tiếp cận với Internet được dễ dàng, điện thoại di động với kết nối 3G đang trở nên phổ biến, thế nhưng mảnh đất màu mỡ và tiềm năng ấy chưa được khai thác hiệu quả, người dùng chưa được định hướng đúng đắn.

Với khoảng 90% GV chưa đạt chuẩn ở cả tiểu học và trung học, Đề án ngoại ngữ quốc gia đến năm 2020 đang phải đối mặt với nhiều thách thức để đạt mục tiêu trang bị cho đại bộ phận học sinh, sinh viên có đủ vốn ngoại ngữ để giao tiếp độc lập. Mục tiêu ấy của đề án đòi hỏi cần có sự thay đổi toàn diện việc tổ chức dạy và học ngoại ngữ nói riêng và ở các môn học khác nói chung để vừa giảm chi phí, tăng hiệu quả và tạo được thói quen tích cực của người học.

Khánh An