TKV đang có hơn 30 đơn vị thành viên hoạt động trên địa bàn Quảng Ninh, trong đó có 24 đơn vị trực tiếp khai thác, chế biến, tiêu thụ than. Nhiều năm trước đây, các bãi thải mỏ than lớn trên địa bàn tỉnh có dạng cao, đổ thải từ trên đỉnh. Chiều cao một số bãi thải lên tới 250-300m, không được cắt phân tầng, có góc dốc sườn bãi thải từ 30-40 độ. Đất đá thải có độ liên kết yếu, cấu trúc bở rời, dễ sạt lở, thảm thực vật khó phát triển do nghèo dinh dưỡng. Đi cùng với bãi thải là hàng loạt vấn đề: Nước thải mỏ, bụi, khí nổ, tiếng ồn, cảnh quan, xử lý chất thải nguy hại...

Phủ xanh bãi đổ thải tại Cẩm Phả

Để khắc phục tình trạng đó, TKV đã yêu cầu các đơn vị chấm dứt đổ thải bằng công nghệ bãi thải cao, thay thế bằng công nghệ đổ thải phân tầng và tổ chức trồng cây phục hồi môi trường; thường xuyên nạo vét, cải tạo hệ thống kênh, mương thoát nước, xây dựng các đập chắn tại chân các bãi thải để ngăn ngừa nguy cơ sạt lở đất đá, phát tán bụi, bảo đảm an toàn cho dân cư.

Từ năm 2017 đến nay, TKV và Tổng công ty Đông Bắc đã cải tạo, phục hồi môi trường, trồng cây phủ xanh 468ha, đưa tổng số diện tích bãi thải, khai trường đã cải tạo, phục hồi môi trường lên tới 1.680ha. Hiện tại, khu vực dễ quan sát, gây phản cảm nhìn từ QL18A đã trồng cây xanh với mật độ cao, giảm thiểu phát tán bụi trong không khí và sạt lở.

Tại chân các bãi thải mỏ đã đầu tư xây dựng đê, đập chắn đất đá và hệ thống thoát nước. Đặc biệt, các khu vực bãi thải bị ảnh hưởng nặng bởi đợt mưa lũ lịch sử năm 2015 (Đông Cao Sơn, chính Bắc Núi Béo) đã được đầu tư cải tạo các tầng thải, xây dựng bổ sung một số đập ngăn đất đá lớn, mương thoát nước thải và trồng 120ha cây xanh. Riêng đối với các bãi thải đang hoạt động, các đơn vị thực hiện đổ thải theo tầng thấp đúng thiết kế, quy hoạch, có đê chống trôi lấp đất đá, bảo đảm an toàn cho môi trường và khu dân cư lân cận.

Thời gian qua, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh Quảng Ninh đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị của TKV và Tổng công ty Đông Bắc rà soát, thống nhất quan điểm, các khu vực đã dừng khai thác phải triển khai mọi biện pháp, nhanh chóng hoàn nguyên môi trường theo đúng đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt. Các khu vực chuẩn bị kết thúc khai thác phải lên được lộ trình, kế hoạch hoàn nguyên môi trường và có sự giám sát chặt chẽ của ngành chức năng. Các khu vực tiếp tục khai thác phải cam kết thực hiện theo phương án cải tạo, phục hồi môi trường đã được phê duyệt.

Được biết, để có được những kết quả khả quan về công tác hoàn nguyên môi trường, từ năm 2018 đến nay, Đảng ủy Than Quảng Ninh đã triển khai và nhân rộng thành công hơn 200 mô hình “dân vận khéo”, trong đó, nổi bật là việc phối hợp chặt chẽ với Đảng bộ, Công đoàn TKV triển khai các nội dung liên quan đến phong trào thi đua “dân vận khéo”, tiêu biểu như mô hình “Vận động cán bộ, đảng viên, công nhân, người lao động tham gia bảo vệ môi trường, bảo đảm các mục tiêu về môi trường xanh - sạch - đẹp, xây dựng mặt bằng công nghiệp hiện đại” của Công ty CP Than Núi Béo. Từ năm 2018 đến nay, Công ty CP Than Núi Béo đã trồng cây xanh tạo cảnh quan khu vực gara ôtô mặt bằng +35 Trung tâm điều hành sản xuất, trị giá hơn 800 triệu đồng. Trong khai trường sản xuất than, các phân xưởng đều thực hiện tốt vệ sinh công nghiệp. Khu vực bãi thải đã ngừng đổ thải, khu vực giáp khu dân cư, khu vực đường lên bãi thải được phủ xanh với 17ha cây xanh, trị giá 33,5 tỉ đồng. Mỗi năm, các đơn vị bỏ ra 300-500 ngày công để tự cải tạo môi trường. Cái được lớn nhất của mô hình là nâng cao nhận thức cho người lao động đối với công tác bảo vệ môi trường.

Ngay sau khi kết thúc đổ thải, các bãi thải than khu vực TP Cẩm Phả được trồng cây xanh

Đến nay các đơn vị khai thác than trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã hoàn thành 15 dự án cải tạo, phục hồi môi trường. Cùng với đó, các đơn vị đang tiếp tục triển khai cải tạo, phục hồi môi trường đối với 70 dự án khác theo đúng phương án đánh giá tác động môi trường.

Tuy vậy, theo báo cáo của Sở TN&MT tỉnh Quảng Ninh, nhiều khu vực đã hết hạn giấy phép khai thác nhưng còn chậm cải tạo, phục hồi môi trường hoặc các khu vực khai thác, đổ thải của các đơn vị còn chồng lấn lên nhau, gây khó cho công tác phục hồi môi trường.

Trước tình hình đó, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Văn bản số 7474/UBND-MT (ngày 15-10-2019) chỉ đạo các ngành, địa phương liên quan và đơn vị ngành than tăng cường cải tạo, phục hồi môi trường và bảo vệ môi trường trong khai thác than. UBND tỉnh Quảng Ninh yêu cầu TKV, Tổng công ty Đông Bắc đẩy nhanh tiến độ hoàn thành công tác cải tạo, phục hồi môi trường đối với các khu vực đã dừng khai thác, đổ thải theo đề án, phương án cải tạo, phục hồi môi trường đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; xây dựng kế hoạch triển khai công tác cải tạo, phục hồi môi trường tại các khu vực dừng khai thác trong năm 2019 và năm 2020, đặc biệt là tại khu vực gần QL18A, khu vực khai thác lộ thiên, đổ thải ngoài, có nguy cơ sạt lở, ảnh hưởng đến khu dân cư.

TKV và Tổng công ty Đông Bắc đã chỉ đạo các đơn vị thành viên phối hợp với các cơ quan liên quan giải quyết dứt điểm vướng mắc do chồng lấn diện tích đổ thải và phải thực hiện cải tạo, phục hồi môi trường tại khu vực bãi thải Nam Khe Tam - Đông Khe Sim, các đơn vị triển khai đổ thải theo đúng quy hoạch, đẩy nhanh tiến độ công tác hoàn nguyên môi trường.

Quảng Ninh không chỉ là vùng than lớn nhất của đất nước mà còn là tỉnh còn nhiều tiềm năng du lịch cần khai thác. Chính vì vậy, việc các đơn vị khai thác than hoàn trả màu xanh cho các mỏ than trong chỉ là trách nhiệm mà còn là tâm nguyện của những người thợ mỏ, của người dân Quảng Ninh.