Năng lượng Mới số 302

“Cuộc cách mạng” trong lĩnh vực tuyển than

Từ trước năm 2005, công nghệ sàng tuyển than áp dụng tại các mỏ than Việt Nam hầu hết là sàng khô, loại bỏ bớt đá thải tại mỏ, do công nghệ tuyển chủ yếu là thủ công tổ chức nhặt tay, sàng đi sàng lại nhiều lần làm tăng chi phí sản xuất, vỡ vụn than cục, nhất là đối với loại than bã sàng cấp hạt nhỏ, làm giảm hiệu quả sản xuất kinh doanh ở các mỏ than. Mặt khác, công nghệ nhặt tay than cục không thể xử lý chế biến đối với cấp hạt nhỏ và cũng không đáp ứng được khi sản lượng than nguyên khai ngày càng tăng, điều này dẫn đến than bã sàng phải đổ đống chờ xử lý ngày càng nhiều và gây khó khăn cho việc quy hoạch công trường khai thác cũng như gây ô nhiễm môi trường tại các mỏ than.

Sàng tuyển than bằng phương pháp huyền phù

Kể từ khi công trình mang tên gọi “Nghiên cứu áp dụng công nghệ, thiết bị tuyển than bã sàng cho các mỏ than vùng Quảng Ninh bằng công nghệ huyền phù tang quay và công nghệ huyền phù tự sinh nhằm nâng cao chất lượng than, tận thu tài nguyên và bảo vệ môi trường” do ông Phùng Mạnh Đắc và các cộng sự thuộc TKV thực hiện đã được xem là bước tiến rất quan trọng trong công nghệ sàng than hiện nay ở nước ta. Đây là công nghệ tuyển than mới, lần đầu tiên được áp dụng tại Việt Nam, giúp tuyển và tận thu than sạch từ bã sàng, bãi thải các mỏ than, xử lý tồn đọng bãi thải than gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, cũng bằng công nghệ mới này, TKV đã thành công trong việc tách dăm gỗ trong than hầm lò đạt hiệu quả cao, điều mà thế giới chưa từng áp dụng.

Bằng phương pháp tuyển than bằng công nghệ huyền phù tang quay, công nghệ huyền phù tự sinh hoặc hỗn hợp công nghệ huyền phù tự sinh và tang quay mà công trình “Nghiên cứu áp dụng công nghệ, thiết bị tuyển than bã sàng cho các mỏ than vùng Quảng Ninh bằng công nghệ huyền phù tang quay và công nghệ huyền phù tự sinh nhằm nâng cao chất lượng than, tận thu tài nguyên và bảo vệ môi trường” đưa ra đã khắc phục được những hạn chế nêu trên của công nghệ sàng tuyển than hiện nay.

Với công nghệ huyền phù kiểu tang quay có thể có thể xử lý được loại than vào tuyển có tỷ lệ đá chiếm tới hơn 80% mà các công nghệ tuyển than hiện có không thực hiện được. Ngoài ra, công nghệ này cũng có thể xử lý được cả loại than lẫn cám nên rất phù hợp cho cả trường hợp tuyển than cấp hạt nhỏ mà các phương pháp khác không đạt được.

Vì vậy, công trình đã được đánh giá rất cao ở tính sáng tạo và hiệu quả kinh tế. Trước hết, bên trong tang tuyển có các gầu vớt đá được gắn dọc theo thành tang nên năng lực vớt đá rất lớn và hiệu suất cao hơn so với các máy tuyển khác. Huyền phù để tuyển than được tạo bởi chính lượng than cám bùn có trong than vào tuyển. Hệ thống tuyển có nét độc đáo là không phải sử dụng chất nặng là manhetit làm huyền phù than. Chất lượng than có thể đạt được tùy theo nhu cầu sản xuất bằng cách thay đổi tỷ trọng của huyền phù và đáp ứng yêu cầu chất lượng của các hộ tiêu thụ. Đặc biệt, công nghệ mới này đã thành công trong việc tách dăm gỗ trong than hầm lò.

Giá trị kinh tế, bảo vệ môi trường

Cho đến nay, các dây chuyền tuyển than áp dụng theo công nghệ tuyển huyền phù tang quay và tuyển huyền phù tự sinh đã góp phần làm tăng sản lượng và hiệu quả làm lợi hàng chục tỉ đồng mỗi năm. Mặt khác, khi công nghệ này được áp dụng rộng rãi sẽ tận thu được tài nguyên than trong bãi thải, bã sàng, than xấu; góp phần tăng tỷ lệ thu hồi than sạch, giải quyết được vấn đề tồn đọng trong các mỏ khai thác than đã tồn tại từ nhiều năm nay.

Hiện nay, Viện Khoa học và Công nghệ Mỏ đã triển khai thực hiện thành công dây chuyền công nghệ tuyển than trong bã sàng cho các mỏ than vùng Quảng Ninh bằng công nghệ huyền phù kiểu tang quay và xây dựng, hoàn thiện công nghệ nâng cao chất lượng than cho các mỏ bằng “huyền phù tự sinh”. Công nghệ mới này có tính ưu việt hơn hẳn, ngoài lượng than được tận thu triệt để tăng 20-30% sản lượng than so với công nghệ cũ, giải pháp còn giúp tăng năng suất lao động do được cơ giới hóa và tự động hóa cũng như giảm ô nhiễm môi trường và bệnh nghề nghiệp cho người lao động.

Các kết quả nghiên cứu và chuyển giao công nghệ tuyển than bã sàng và than chất lượng xấu bằng công nghệ huyền phù tang quay và huyền phù tự sinh đã được Viện Khoa học và Công nghệ Mỏ triển khai áp dụng vào sản xuất thông qua các dự án cấp Nhà nước. Ðiển hình là dự án xây dựng và áp dụng thử nghiệm dây chuyền tuyển than trong bã sàng bằng công nghệ huyền phù tang quay và huyền phù tự sinh cho các mỏ than vùng Quảng Ninh. Ðến nay, Viện đã thiết kế, xây dựng và phối hợp các đơn vị lắp đặt và đưa vào hoạt động 15 dây chuyền tuyển than bã sàng và than chất lượng xấu tại các công ty than: Uông Bí, Núi Béo, Mạo Khê, Ðèo Nai, Cọc Sáu, Quang Hanh, Hà Lầm… đạt kết quả tốt.

Trong chiến lược phát triển ngành than đến năm 2015 tầm nhìn 2025, TKV đã đưa ra quan điểm và phương châm phát triển rất cụ thể và rõ ràng đó là “Phát triển ngành than trở thành một ngành kinh tế - kỹ thuật hiện đại có hiệu quả và giá trị gia tăng cao, phát triển hài hòa với cộng đồng và thân thiện với môi trường”. Công nghệ huyền phù tang quay và huyền phù tự sinh ứng dụng trong sản xuất kinh doanh của TKV đã và đang nói lên những điều đó.

Nguyễn Kiên