Giáo dục quá nặng về lý thuyết

Lâu nay, điều mà hầu như ai trong chúng ta từng trải qua thời học sinh – sinh viên cũng có chung nhận xét là chương trình học dành cho học sinh ở nước ta ít tạo được hứng thú cho người học! Sách giáo khoa (SGK) còn xa rời thực tế, nặng về lý thuyết, thiếu thực hành.

Trong đó, môn Toán với hệ thống kiến thức quá nặng nề về tính toán, xa rời ứng dụng thực tiễn (đặc biệt là phần lượng giác và một số phần về hàm số). Còn các môn tự nhiên khác như Vật lý, Hóa học, Sinh học… chỉ đơn thuần là lý thuyết suông nặng nề, khô khan, không có thực nghiệm minh họa và nếu có thực hành cũng rất ít ỏi không đủ phát huy tư duy, sáng tạo của học sinh.

WB khuyến cáo cần trang bị kỹ năng sống cho học sinh ngay từ bậc mầm non (Ảnh: T. Thanh)

Đối với các môn khoa học xã hội, môn Văn tuy có nhiều tác phẩm hay nhưng cách phân tích, hành văn còn khuôn mẫu, sáo mòn, đôi lúc không phù hợp với cảm nghĩ của học sinh trong bối cảnh ngày nay. Còn môn Giáo dục công dân nặng về giáo lý chính trị, tư tưởng hơn là dạy cho học sinh những bài học nhân văn cũng như trang bị kỹ năng sống thực tiễn cho các em...

Ngôn ngữ tiếng Anh và nội dung bài học được biên soạn cũng rất đơn điệu, khác với tiếng Anh mà người ta đang dùng. Các tiết học thường chú trọng về mặt ngữ pháp chứ ít thực hành phần nghe và nói. Mà đây là hai trong 4 kỹ năng quan trọng nhất trong việc học tiếng Anh.

Tin học tuy đã được đưa vào nhà trường từ lâu nhưng chưa có chương trình thống nhất, chưa có tính ứng dụng cao. Và ngay cả bậc đại học, theo một nghiên cứu gần đây của Viện Thông tin - Truyền thông quốc gia, 70% sinh viên tốt nghiệp ngành Công nghệ thông tin cần phải qua đào tạo lại mới có thể đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp.

Còn Lịch sử là môn học đáng lẽ sẽ rất hấp dẫn cũng trở nên nặng nề vì quá thiên về học thuộc lòng, không có những bài chuyên đề để học sinh tự tìm tòi tài liệu, tranh ảnh. Phần lớn học sinh quên nhiều nội dung lịch sử chỉ một tháng sau khi kiểm tra. Học sinh chủ yếu học thuộc bài để đối phó với các kỳ thi chứ không phải học trong tâm thế thích thú, say mê.

Đó là chưa kể chương trình giáo dục trong nhà trường còn thiếu các chương trình giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng mềm cho học sinh – sinh viên; còn thiếu các sân chơi thiết thực dành cho học sinh trong giờ học ngoại khóa… Nên việc học sinh – sinh viên Việt Nam “rất đầy” về kiến thức, nặng lý thuyết nhưng thiếu thực hành, thiếu kỹ năng sống trở thành một bài toán lâu nay chưa được giải. Đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho lực lượng nhân lực Việt Nam thường bị thua khi đi tuyển dụng trong các công ty – doanh nghiệp nước ngoài. 

World Bank khuyến cáo thị trường lao động Việt Nam

Ngày 29/11 vừa qua, Ngân hàng Thế giới (WB) đã công bố báo cáo Phát triển Việt Nam 2014 với tựa đề “Phát triển kỹ năng: Xây dựng lực lượng lao động cho một nền kinh tế thị trường hiện đại ở Việt Nam”.

Bà Victoria Kwakwa, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam cho biết: “Tỷ lệ lao động Việt Nam có kỹ năng đọc, viết và tính toán cao hơn so với các nước khác, kể cả các nước giàu có hơn Việt Nam, nhưng một lực lượng lao động có kỹ năng cao mới sẽ là chìa khóa thành công trong chuyển đổi kinh tế”.

Theo báo cáo của WB, với phần lớn lực lượng lao động có khả năng đọc và viết, thách thức hiện nay của Việt Nam là làm thế nào có thể biến các sinh viên tốt nghiệp từ những người “giỏi học theo sách” trở thành những người có tư duy phản biện và biết cách giải quyết vấn đề, những người được trang bị đầy đủ để lĩnh hội các kỹ năng kỹ thuật từ các trường đại học, trường dạy nghề và trong suốt quãng đời làm việc của mình.

Báo cáo đưa ra phân tích cho thấy tiến trình hiện đại hóa nền kinh tế sẽ dẫn tới sự dịch chuyển của cầu đối với lao động, chuyển từ các công việc chủ yếu là thủ công và đơn giản ngày nay sang các công việc phi thủ công và đòi hỏi nhiều kỹ năng hơn.

Các chuyên gia của WB đề xuất một kế hoạch gồm 3 bước để thực thi chiến lược tổng thể về kỹ năng cho Việt Nam. Cụ thể, bước một sẽ tập trung tăng cường khả năng sẵn sàng đi học thông qua phát triển giáo dục mầm non; bước hai là xây dựng nền tảng nhận thức và hành vi trong giáo dục phổ thông; bước ba là phát triển kỹ năng kỹ thuật phù hợp với công việc thông qua một hệ thống được kết nối tốt hơn giữa người sử dụng lao động với sinh viên, các trường đại học và các trường dạy nghề.

Đây là những khuyến cáo rất cụ thể để ngành giáo dục Việt Nam tiếp thu, chọn lọc và thực hiện sao cho phù hợp với thực tiễn của Việt Nam. Để trong tương lai không xa, nhất là vào năm 2015 khi ASEAN trở thành thị trường lao động thống nhất thì người lao động VN sẽ cạnh tranh được với nhân lực các nước trong khu vực Đông Nam Á, và xa hơn là thị trường lao động toàn cầu.