Từ đầu tuần trước đến nay, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung quay trở lại là tâm điểm chú ý của thế giới khi Mỹ nâng thuế đối với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc với lý do mà Tổng thống Donald Trump đưa ra là Trung Quốc "phá thỏa thuận" khi rút lại những cam kết đã đưa ra trước đó trên bàn đàm phán.

Dây chuyền sản xuất áo sơ mi xuất khẩu sang Mỹ

Sau đó, ông Trump tiếp tục yêu cầu Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) Robert Lighthizer áp thuế nốt khoảng 300 tỷ USD hàng hóa còn lại của Trung Quốc.

Trước tình hình trên, Bắc Kinh đã tuyên bố sẽ đáp trả những động thái trên của Mỹ.

Theo các chuyên gia kinh tế đánh giá, những động thái trên của Mỹ sẽ là nguy cơ gây ra những xáo trộn trên thị trường kinh tế - tài chính toàn cầu và Việt Nam sẽ không nằm ngoài những tác động đó.

Phân tích rõ hơn về những tác động này, TS Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Chương trình nghiên cứu Trung Quốc (thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách - VEPR) cho biết, việc Mỹ tăng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ tạo sức ép rất lớn tới hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, đồng thời tác động đến những sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam đang có mặt tại ở thị trường nước ngoài.

Bày tỏ quan điểm của mình, PGS.TS Phạm Tất Thắng, Nghiên cứu viên cao cấp thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) lưu ý, tới đây Việt Nam sẽ chịu nhiều ảnh hưởng từ cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt từ việc tăng thuế của cả hai quốc gia này.

Theo PGS.TS Phạm Tất Thắng, đây sẽ là giai đoạn mà các doanh nghiệp Việt Nam cần phải cực kì tỉnh táo. Bởi thực trạng này sẽ là thảm họa nếu các doanh nghiệp cứ để hàng hóa Trung Quốc mượn danh hàng Việt Nam, sau đó xuất khẩu sang Mỹ và các thị trường khác. Nếu tình trạng này diễn tiến liên tục, sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam sẽ bị rơi vào tình huống bị trừng phạt bởi “lẩn tránh xuất xứ hàng hóa”.

“Lâu nay hàng hóa của Việt Nam chỉ tập trung xuất khẩu sang Trung Quốc và khá phụ thuộc vào thị trường này. Do đó, khi nổ ra chiến tranh thương mại, nhu cầu của nền kinh tế Trung Quốc sẽ giảm đi, nhiều mặt hàng của Việt Nam sẽ rất khó xuất khẩu. Chính vì thế, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải tìm được thị trường mới thay thế ngay từ bây giờ. Muốn tìm được thị trường mới, doanh nghiệp Việt Nam không còn cách nào khác là phải thay đổi cơ cấu sản xuất để có thể đáp ứng nhu cầu của chuỗi giá trị”, PGS.TS Phạm Tất Thắng lưu ý.

Nhìn ở góc độ tích cực, một chuyên gia kinh tế nhận định rằng, khi Mỹ tăng thuế quan, một số mặt hàng của Việt Nam sẽ có cơ hội tìm được đường vào thị trường Mỹ. Cùng với đó, nhiều mặt hàng của Trung Quốc trước đây chỉ xuất khẩu sang Mỹ thì nay sẽ tìm hướng xuất khẩu sang Việt Nam. Như thế, nhiều doanh nghiệp Việt sẽ có cơ hội nhập khẩu hàng hóa, phụ tùng giá rẻ hơn.

Chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, về thương mại, tác động tích cực là cơ hội mở rộng thị trường ở Mỹ khi hàng xuất khẩu của Trung Quốc bị hạn chế. Khối doanh nghiệp FDI có thể hưởng lợi nhiều hơn, đặc biệt nhóm ngành sử dụng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và xuất khẩu sang Mỹ. Ngược lại, Việt Nam có thể chịu tác động tiêu cực do tốc độ tăng trưởng chung toàn cầu giảm kéo theo cầu về hàng xuất khẩu của Việt Nam giảm.

“Ở một góc độ khác, khi hàng Trung Quốc xuất khẩu vào Mỹ bị áp thuế cao hơn, Trung Quốc có thể có những chính sách phá giá, đẩy hàng hóa sang các nước xung quanh, trong đó có Việt Nam. Điều này tạo ra sức ép cho doanh nghiệp nội địa”, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho hay.

Theo Bộ Công Thương, trước diễn biến mới nhất từ cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục theo dõi sát biến động để chủ động trong công tác điều hành, có biện pháp thúc đẩy xuất khẩu những mặt hàng có khả năng tận dụng cơ hội để xuất khẩu và tăng cường quản lý chặt chẽ nguy cơ gian lận thương mại và gian lận xuất xứ hàng hóa.

Cụ thể, Bộ sẽ rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý hoạt động xuất nhập khẩu, tăng cường công tác kiểm tra thi hành pháp luật, kịp thời phát hiện những vấn đề phát sinh để đề xuất phương hướng chỉnh sửa, bổ sung phù hợp.

M.L

Chủ tịch Amcham: Việt Nam đang có lợi trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung

Trung Quốc lần đầu công khai lo ngại về hậu quả cuộc chiến thương mại với Mỹ

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Việt Nam "lo ngại hơn là thuận lợi"