Bà Ann Dunham sinh năm 1942, trải qua hai cuộc hôn nhân (cuộc hôn nhân đầu tiên với người đàn ông đến từ Kenya-Phi châu và cuộc hôn nhân thứ hai với người đàn ông Indonesia- châu Á) nhưng đều tan vỡ. Barack Obama là kết quả của tình yêu của bà Ann Dunham với người chồng đầu tiên, ông Barack Obama Sr.

Bà Ann Dunham và bố mẹ thời trẻ

Trong suốt các thập niên 1970, 1980, 1990, Dunham đi đi về về gữa Hawaii (Mỹ) và Indonesia để nghiên cứu, đặc biệt là nghề thợ rèn ở Indonesia và dạy tiếng Anh hoặc làm việc cho các tổ chức phi lợi nhuận.

Bà Dunham là người đồng sáng lập Hiệp hội Di sản Indonesia. Khi làm việc cho Quỹ Ford tại Indonesia, bà đã phát triển mô hình tín dụng vi mô mà nay đã trở thành chuẩn mực ở nước này.

Trong một lần trả lời phỏng vấn tạp chí Vanity Fair vào tháng 3.2008 lúc Obama đang vận động tranh cử tổng thống Mỹ, cựu chủ tịch Ủy ban truyền thông Mỹ Newton Minow nhận định: “Tôi tin rằng khi đất nước này thấy Barack và biết đến ông ấy, họ sẽ thấy điều mà như tôi thấy: thực sự có một sự kết hợp giữa trí tuệ hạng nhất và khí chất hạng nhất trong cùng một con người này”.

Bà Stanley Ann Dunham và Barack Obama lúc còn nhỏ (ảnh: New York Times)

Trí tuệ và khí chất sắc bén, táo bạo và thấu cảm của Obama mang nặng dấu ấn của bà Ann Dunham, người qua đời vì bệnh ung thư buồng trứng vào năm 1995 lúc 52 tuổi.

Trong lời bạt cuốn hồi ký “Dreams from My Father” (Những giấc mơ của cha tôi) trong lần tái bản vào năm 2004, ông Obama đã viết rằng nếu biết cuộc sống của mẹ sớm dừng lại như vậy, ông có thể đã viết một cuốn sách rất khác, ít suy tưởng về người cha vắng mặt và dành nhiều lời ca tụng người mẹ đơn chiếc của ông.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn báo chí khác, ông Obama nói: “Bà ấy là nguồn tác động tích cực nhất trong cuộc đời tôi”.

Obama nói mẹ xem ông là người đặc biệt. Ông còn nói đùa rằng mẹ ông đặt mục tiêu nuôi nấng ông trở thành một con người kết hợp được trí tuệ và phẩm chất của nhà khoa học Albert Einstein, anh hùng dân tộc Ấn Độ Mahatma Gandhi và nam diễn viên, ca sĩ và nhà hoạt động xã hội danh tiếng người Mỹ Harry Belafonte.

Hình bìa trái: Bố mẹ TT Obama - (hình bìa phải) Barack Obama và cha - ông Barack Obama Sr.

Tổng thống Obama ghi nhận nhiều sự lựa chọn trong cuộc đời ông ảnh hưởng từ tấm gương của người mẹ. Quyết định của ông đi theo con đường chính trị để phục vụ người dân nảy sinh từ các giá trị mà mẹ ông đã truyền cho ông bao gồm “ý thức về điều vĩ đại mà bạn có thể làm trong thế giới này để giúp người khác, phải sống rộng lượng và nghĩ về các vấn đề như nghèo đói và làm sao bạn có thể tạo cho mọi người cơ hội lớn hơn”.

Saman, người giúp việc cho gia đình Obama ở Jakarta cho biết Dunham ngủ rất ít. Bà thức khuya để sửa bài tập về nhà cho Obama và bà đánh thức Barack Obama dậy trước lúc bình minh để học tiếng Anh. Nhưng bà cũng dễ xúc cảm, mau nước mắt và rất lãng mạn. Bà sẽ kéo các con ra khỏi giường để ngắm trăng mọc.

Bà Stanley Ann Dunham (áo vàng) trong ngày cưới của ông Obama

Còn Maya Soetoro-Ng, em gái cùng mẹ khác cha của ông Obama thì chia sẻ: “Mẹ là kiểu người luôn thấu cảm, có khả năng đặt bản thân mình vào vị trí của nhiều kiểu người khác nhau và điều bà ấy rất nghiêm khắc với chúng tôi, đó là thiếu sự suy xét hoặc có thái độ chua cay với người khác. Mẹ luôn rất giỏi ở việc tìm ra một cách diễn đạt mà người khác sẽ hiểu, cho dù họ đến từ đâu hay nền tảng xuất thân kinh tế-xã hội của họ ra sao. Và tôi nghĩ rằng đó là điều đã được truyền lại cho chúng tôi, là một món quà lớn được ban tặng cho chúng tôi”.

Tuy mẹ ông Obama mất ở tuổi 53 vì bệnh ung thư nhưng lịch sử nước Mỹ và lịch sử thế giới sẽ còn nhắc đến tên bà. Ann Dunham là một cô gái da trắng, thông minh, xinh đẹp, đầy mơ mộng và đã dám vượt qua rào cản của nạn phân biệt chủng tộc hà khắc từ thập niên 60 của thế kỷ trước, khi mà phân nửa số bang của Mỹ cấm hôn nhân liên chủng tộc để đến với một chàng trai Kenya - để tạo nên một Barack Obama - người quyền lực nhất thế giới ngày nay.