Ở châu Âu giá khí đốt tự nhiên đã tăng vọt hơn gấp ba lần so với đầu năm. Khí tự nhiên, loại khí phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính ít hơn so với các nhiên liệu hóa thạch khác, đang là chủ đề tranh cãi giữa các nước phát triển. Trong khi động thái loại bỏ than đá trong các nguồn nhiên liệu phát điện vẫn tiếp tục, thì Nga đang cắt giảm nguồn cung cấp khí đốt cho châu Âu.

Do ảnh hưởng của thời tiết, sản lượng điện gió giảm đã làm tăng vận hành điện khí. Ngay cả khi giá khí đốt tự nhiên tăng cao thì cũng rất khó để quay trở lại với điện than khi xem xét đến vấn đề loại bỏ khí cacbon. Giá than đang tăng vọt ở châu Á và các nước khác. Điều này là do hoạt động phát triển mỏ than giảm trong khi nhu cầu vẫn cao ở các nước mới nổi.

Theo lộ trình giảm phát thải khí nhà kính “cơ bản về không” của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) được công bố vào tháng Năm đã chỉ rõ kịch bản vào năm 2050: Tổng nhu cầu dầu mỏ trên toàn thế giới sẽ giảm 76%, khí tự nhiên giảm 56% và than đá giảm 89% so với năm 2020.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng: Dự báo của IEA giảm phát thải khí nhà kính “cơ bản về không” là lý thuyết. Một chuyên gia tại Viện Kinh tế Năng lượng Nhật Bản nhận định: “Nhu cầu vào năm 2050 chắc chắn sẽ không giảm nhiều”.

Viện này dự đoán hai kịch bản chính. Trong “kịch bản tiêu chuẩn” khi xu hướng truyền thống vẫn tiếp tục, vào năm 2050 ở các nước phát triển nguồn năng lượng sơ cấp sẽ giảm 11% so với hiện nay, trong khi ở các nước mới nổi sẽ tăng hơn 50%. Với kết quả này, vào năm 2050 tổng nhu cầu dầu mỏ sẽ tăng 36% và khí đốt tự nhiên sẽ tăng 57% so với năm 2020.

Trong một kịch bản khác, dựa trên trình độ phát triển công nghệ khử cacbon, thì dầu mỏ sẽ tăng 8% và khí đốt tự nhiên sẽ tăng 16% so với hiện nay. Ở các nước mới nổi nhu cầu về dầu cho các loại xe chạy xăng và khí đốt cho ngành công nghiệp là rất lớn.

Cùng với những dự báo này, các “ông lớn” phương Tây (các chủ dầu mỏ quốc tế) đã bắt đầu giảm đầu tư vào các mỏ dầu và mỏ khí. Nỗ lực khử cacbon trở thành vấn đề quan trọng nhất trong kinh doanh - vì ngày càng có nhiều cổ đông kêu gọi trách nhiệm đối với sự nóng lên toàn cầu.

Theo Công ty Nghiên cứu châu Âu Lystad Energy, sáu công ty lớn của châu Âu và Mỹ dự kiến giảm hơn 1/2 tổng vốn đầu tư thăm dò và phát triển từ hơn 120 tỷ USD vào năm 2015 xuống còn 56,8 tỷ USD vào năm 2021.

Điều kiện tiên quyết để thực hiện được dự báo của IEA đưa khí nhà kính “cơ bản về không” là các công ty khai thác tài nguyên dừng đầu tư ngay lập tức. Trong trường hợp này sản lượng dầu thô toàn cầu trong năm 30 sẽ giảm 21% so với năm 2020 và sẽ giảm 73% vào năm 2050. Nếu các quốc gia cần nhiều thời gian hơn để loại bỏ khí cacbon thì sẽ có nguy cơ không thể đáp ứng nguồn cung cho nhiên liệu hóa thạch.

Các quốc gia giàu tài nguyên ở Trung Đông đang có động thái chuẩn bị cho tình huống này. Ông Nasser - Giám đốc điều hành của Saudi Aramco - một công ty dầu khí quốc doanh của Ả Rập Xê Út cho biết: “Đầu tư vào lĩnh vực cung cấp dầu (thế giới) đang có sự thiếu hụt lớn, chúng tôi đang chuẩn bị để mở rộng năng lực sản xuất của mình”.

Tuy nhiên, nếu chỉ Trung Đông tăng đầu tư và tăng độc quyền thì sẽ gây rủi ro lớn cho kinh tế - chính trị trên toàn thế giới. Nếu hoạt động cung cấp tài nguyên bị mất cân đối, sẽ có khả năng cao dẫn đến cuộc khủng hoảng dầu mỏ như những năm 1970, khi nguồn cung từ Trung Đông bị hạn chế.

Thời tiết khắc nghiệt do trái đất nóng lên đã gây ra những thiệt hại to lớn trên khắp thế giới, bao gồm lũ lụt, hạn hán và cháy rừng. Để kiểm soát sự gia tăng nhiệt độ thì Zero cacbon là một mục tiêu cần thiết. Tuy nhiên, làm thế nào để chúng ta đẩy nhanh việc phát triển công nghệ khử cacbon mà cần chú ý đến nguy cơ gián đoạn cung cầu năng lượng? Những tính toán khôn ngoan của thế giới đang vấp phải sự nghi ngờ.

Trước tình hình này, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã thông báo rằng: Lần đầu tiên kể từ sau vụ tai nạn tại Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi 10 năm trước, mức tăng trưởng công suất lắp đặt dự kiến của điện hạt nhân trên thế giới trong vài thập kỷ tới đã được điều chỉnh tăng so với năm trước. Từ quan điểm ngăn sự nóng lên toàn cầu, thế giới đang hướng tới loại bỏ nhiên liệu hóa thạch và tại nhiều quốc gia trên quan điểm thúc đẩy sản xuất năng lượng sạch có độ tin cậy cao đang dần công nhận tầm quan trọng của điện hạt nhân và xem xét việc đưa vào sử dụng nguồn năng lượng này.

IAEA đã dự báo một kịch bản “Trường hợp cao” đầy tham vọng, nhưng hợp lý và khả thi về mặt kỹ thuật, dự kiến tăng gấp đôi công suất lắp đặt điện hạt nhân trên toàn thế giới từ 392,6 triệu kW vào cuối năm 2020 lên 792 triệu kW vào năm 2050. Trong dự báo “Trường hợp cao” của năm trước là 715 triệu kW, nhưng lần này đã được điều chỉnh tăng thêm khoảng 10%.

“Vai trò thiết yếu của điện hạt nhân trong sản xuất năng lượng với phát thải cacbon thấp đã được chứng minh rõ ràng. Một dấu hiệu khả quan cho thấy điện hạt nhân ngày càng được chú ý, vì đây là nguồn điện rất quan trọng bởi mức độ phát thải CO2 gần như bằng không.” - Tổng thư ký IAEA R.M. Glossy cho biết.

Chúng ta cần theo dõi chặt chẽ xu hướng phát triển điện hạt nhân trên thế giới trong tương lai.

(Đón đọc kỳ tới...)

Theo Năng lượng Việt Nam

Năng lượng Nhật Bản [Kỳ 12]: Động thái của thế giới và Nhật Bản đối với LNG

Năng lượng Nhật Bản [Kỳ 11]: Thách thức chứng thực ‘Hydro xanh’ thương mại

Năng lượng Nhật Bản [Kỳ 10]: Chi phí phát điện của các nguồn điện năm 2030

Năng lượng Nhật Bản [Kỳ 9]: Dự thảo Kế hoạch ‘năng lượng cơ bản’ có khả thi?

Năng lượng Nhật Bản [Kỳ 8]: Điện than ‘công nghệ mới nhất’ cũng gặp khó

Năng lượng Nhật Bản [Kỳ 7]: Cập nhật diễn tiến tái khởi động điện hạt nhân