Năng lượng Mới số 435

Cơ khí phải thắng được “sức ì”

Tại Hội nghị Nâng cao năng lực, hiệu quả sản xuất - kinh doanh của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) giai đoạn đến năm 2020 vừa tổ chức mới đây ở Quảng Ninh, nhiều chuyên gia đầu ngành cho rằng, việc đổi mới công nghệ, phát triển công nghệ phụ trợ, đặc biệt là cơ khí chế tạo là yếu tố cần thiết để nâng cao năng lực khai thác ngành than những năm tới. Có thể thấy rõ thực trạng khai thác của ngành than hiện nay đang rất khó khăn do xuống sâu, kéo theo nhiều vấn đề như độ an toàn, chi phí đẩy giá thành sản xuất ngày càng cao. Mặc dù Tập đoàn đã có nhiều cố gắng, đưa ra nhiều giải pháp nhằm nâng cao năng lực khai thác, tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn chưa đáp ứng năng suất do nhiều nguyên nhân.

Có tầm ảnh hưởng nhất phải kể đến khối cơ khí TKV. Nhìn lại 10 năm qua, cơ khí TKV có sự khởi sắc so với trước đây, song vẫn chưa tương xứng với năng lực hiện có, sản phẩm cơ khí làm ra mới chỉ cung ứng một phần rất nhỏ phục vụ trong ngành, còn lại vẫn phải nhập khẩu, hạn chế của “hàng ngoại” khi gặp sự cố phải chờ đợi thiết bị rất mất thời gian, ảnh hưởng đến năng suất. Chưa kể, thị trường cho sản phẩm cơ khí trong Tập đoàn hiện nay rất lớn và ngày càng tăng theo tốc độ tăng trưởng của Tập đoàn. Ngoài ra, đội ngũ nhân lực chất lượng cao còn nhiều hạn chế so với các khối khác trong ngành.

Xí nghiệp Chế tạo thiết bị lắp máy và điện, Công ty TNHH một thành viên Môi trường TKV

Trong “Quy hoạch phát triển ngành cơ khí than - khoáng sản giai đoạn đến năm 2020 có xét triển vọng đến năm 2030” đã nêu rõ định hướng phát triển cơ khí là cần tăng cường năng lực tự nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, đồng thời đẩy mạnh việc tiếp thu, ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến đủ khả năng cung cấp thông tin, tư vấn chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp trong ngành... Hiện nay, TKV đang tiếp tục tận dụng tối đa các nguồn lực hiện có để tạo ra những sản phẩm có tính cạnh tranh và đạt tiêu chuẩn chất lượng, duy trì tốc độ tăng trưởng của các đơn vị cơ khí. Ưu tiên chế tạo các sản phẩm, thiết bị cơ khí tiết kiệm nguyên liệu và năng lượng, phù hợp với nhu cầu sử dụng trong ngành.

Để cơ khí phát triển trong chiến lược dài hơi của Tập đoàn cũng cần phải nhắc tới việc tái cơ cấu, sắp xếp, đổi mới lại mô hình tổ chức. Hơn nữa, còn tạo ra sức mạnh tổng thể của cơ khí ngành với những sản phẩm chiến lược mang thương hiệu của Tập đoàn. Bên cạnh đó là những giải pháp khuyến khích các đơn vị trong ngành tập trung đẩy mạnh nghiên cứu, chế tạo các vật tư, thiết bị, các sản phẩm mới để dần chủ động nguồn trong nước, giảm phụ thuộc vào nước ngoài trong giai đoạn hiện nay.

Trước mắt, để tăng tốc độ đào lò và khai thác than hiệu quả, TKV cần có các giải pháp phát triển công nghệ phụ trợ, đặc biệt là cơ khí chế tạo. Khối cơ khí là ngành công nghiệp dịch vụ quan trọng trong Tập đoàn. Nhằm giúp khối cơ khí có đường hướng phát triển đúng, các chuyên gia đã nêu các vấn đề cần phải giải quyết trong giai đoạn hiện nay, trong đó là sự chủ động nghiên cứu, xây dựng lộ trình sản phẩm và chiến lược phát triển của riêng mình, cần tăng tỷ lệ nội địa hóa để tạo sự đột phá, đổi mới để đẩy mạnh phát triển cơ khí tương xứng với tiềm năng, đáp ứng yêu cầu phát triển của Tập đoàn trong giai đoạn tới. Hay nói cách khác, cần có sự đột phá để đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của sản xuất than - khoáng sản ngày càng cao.

Thúc đẩy khoa học công nghệ

Đây là một trong những mục tiêu hàng đầu của TKV nhằm tăng năng suất lao động, tiết kiệm tài nguyên, góp phần đảm bảo an toàn trong sản xuất. Kể từ 2009 đến nay, trung bình mỗi năm, TKV dành khoảng 50 tỉ đồng đầu tư cho công tác nghiên cứu, phát triển khoa học - công nghệ (KH-CN). Cũng từ cơ sở kết quả thực hiện và thực tiễn sản xuất, TKV đã xây dựng chương trình KH-CN trọng điểm dài hạn với mục tiêu bám sát thực tiễn phát triển như: hiện đại hóa các mỏ than và khoáng sản; phát triển công nghệ sàng tuyển, chế biến sâu khoáng sản; phát triển sản xuất sạch hơn, an toàn hơn, tiết kiệm năng lượng…

Việc đầu tư trọng điểm cho nghiên cứu, áp dụng KH-CN thời gian qua đã mang lại hiệu quả thiết thực trong từng lĩnh vực, công đoạn của quá trình sản xuất - kinh doanh. Điển hình như trong hoạt động khai thác than lộ thiên, từ những giải pháp KH-CN được nghiên cứu, đúc rút từ thực tiễn sản xuất, TKV đã lựa chọn, áp dụng đồng bộ giải pháp sử dụng thiết bị cơ giới hóa công suất lớn, từ hệ thống máy xúc cáp chạy điện EKG hay máy xúc thủy lực (dung tích gàu tới 12m³) đến hệ thống vận tải liên hợp, băng tải, ôtô khung mềm…

Trong khai thác hầm lò, từ kết quả các công trình nghiên cứu, TKV đã tiến hành cơ giới hóa khai thác trong lò chợ sử dụng các loại vì chống thủy lực thay thế gỗ, áp dụng công nghệ khấu than bằng máy đồng bộ với các thiết bị cơ giới khai thác khác giúp nâng cao hiệu quả khai thác. Thực hiện quy hoạch phát triển ngành than đã được Chính phủ phê duyệt, TKV xác định một trong những giải pháp trọng tâm là tiếp tục đầu tư đổi mới công nghệ, áp dụng KH-CN tiên tiến vào tất cả các khâu trong sản xuất, kinh doanh. Hiện nay, Tập đoàn đã và đang đẩy mạnh khoa học công nghệ, nhằm nâng cao tỷ lệ nội địa hóa tiến tới chủ động hoàn toàn sản xuất trong nước; nhất là việc nghiên cứu chế tạo các sản phẩm cơ khí chuyên dụng có nhu cầu sử dụng lớn trong ngành than - khoáng sản, vừa giúp tiết kiệm ngoại tệ, vừa giúp Tập đoàn chủ động hơn trong sản xuất.

Trước mắt, về lĩnh vực này, TKV yêu cầu các đơn vị nghiên cứu áp dụng tự động hóa một số dây chuyền vận tải trong sản xuất; tăng cường sử dụng băng tải thay cho máng cào ở các lò ổn định, giảm số giờ sự cố, ứng dụng công nghệ thông tin để kiểm soát và điều hành tập trung công tác vận tải mỏ, áp dụng công nghệ định vị vệ tinh GPS kết hợp xử lý thông tin cơ sở dữ liệu để tối ưu hóa năng suất và hiệu quả… Đồng thời, ưu tiên công nghệ và các dự án KH-CN liên quan đến tự động hóa trong chế tạo sản phẩm cơ khí phục vụ sản xuất than - khoáng sản.

Minh Châu