Năng lượng Mới số 304

Trong các năm qua, sản lượng than khai thác hầm lò vùng Quảng Ninh có tốc độ tăng trưởng cao. Đây được xem là kết quả của quá trình từng bước đổi mới công nghệ khai thác theo hướng áp dụng cơ giới hóa các khâu công nghệ sản xuất, đáp ứng các tiêu chí cơ bản của mỏ hiện đại như công suất khai thác cao, an toàn, trình độ công nghệ và thiết bị tiên tiến, giảm lao động thủ công.

Theo Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), hiện nay 100% lò chợ khai thác than đã được áp dụng công nghệ khai thác than tiên tiến như: Sử dụng cột thủy lực đơn, giá thủy lực di động, khung giá thủy lực để chống giữ lò… được cơ giới hóa đồng bộ từ khâu đào than đến khâu vận chuyển, sử dụng máy khấu than Combai, khoan tự hành Tam rốc, máy đào lò hiện đại AM-50Z, AM-45, máy khoan đường kính lớn BGA-2M, máy xúc đá, máy cào vơ vận chuyển bằng băng tải, xe điện ở lò bằng, tời trụ ở giếng nghiêng… và dàn chống cơ giới hóa đồng bộ. Một số mỏ hầm lò đã triển khai áp dụng thử nghiệm cơ giới hóa khấu than bằng máy khấu và dàn chống kết hợp cơ giới hóa chuyển tải.

Công nhân Xí nghiệp Than Thành Công điều chỉnh cột thủy lực ở lò chợ mức -105

Tại Công ty than Thống Nhất đã triển khai cơ giới hóa đồng bộ khâu khai thác than hầm lò ở 11/11 lò chợ bằng công nghệ tiên tiến có tính năng kỹ thuật cao phù hợp với điều kiện khai thác than hầm lò ở độ sâu như máy com bai, xe khoan tự hành... Đồng thời, xây dựng phương án chống bằng neo kết hợp với bê tông phun ở những đường lò địa chất ổn định, áp dụng công nghệ chống thủy lực kết hợp với hệ thống máng cào uốn... Nhờ vậy, đã đưa năng suất, tiến độ đào lò than tiết diện 12m² đạt 160m/tháng, tiến độ đào lò đá tiết diện 16m² tăng hơn 50% so với trước. Tương tự, Công ty Than Hà Lầm, 100% lò chợ đều áp dụng công nghệ mới, các thiết bị bốc xúc đều được cơ giới hóa để tăng năng suất lao động, đảm bảo an toàn cho thợ mỏ và thân thiện với môi trường… đưa năng suất một lò chợ lên 20-30 ngàn tấn/tháng và 200.000-300.000 tấn/năm. Năm 2014, Hà Lầm phấn đấu đạt sản lượng khai thác 2,4 triệu tấn, gấp gần 10 lần sản lượng của những năm 90 trở về trước.

Công ty than Khe Chàm mới đây đã tổ chức đón tấn than đầu tiên tại mỏ mới khe chàm III sau 7 năm xây dựng. Mỏ được khai thông bằng cặp giếng nghiêng mang tên gọi “An Khang” và “Thịnh Vượng”. Chiều dài mỗi giếng gần 1,6km, dốc 12 độ, được thiết kế từ mặt bằng +25 thẳng xuống mức -300 với công suất mỏ 2,5 triệu tấn/năm. Các lò chợ được đầu tư cơ giới hóa hiện đại lần đầu tiên áp dụng công nghệ giàn chống siêu nhẹ, cho năng suất cao vượt xa các loại giàn, giá trước đây, đáp ứng độ an toàn cao, tiết kiệm chi phí sản xuất, đảm bảo vệ sinh môi trường.

Đầu tư cho các mỏ than hầm lò đổi mới công nghệ để có điều kiện khai thác than vỉa sâu là rất cần thiết. Điều này còn tạo ra bước phát triển mới, bền vững của ngành khai thác than trong công cuộc xây dựng đất nước.

Cùng với việc cơ giới hóa trong khai thác, ngành than đầu tư đồng bộ các thiết bị an toàn như máy khoan thăm dò, phòng sự cố phụt khí, bục nước; thiết bị an toàn phòng nổ hầm lò, hệ thống giám sát tự động khí mê tan đã cơ bản kiểm soát khí 24/24 giờ/ngày ở các nơi làm việc; hệ thống tự động giám sát người ra, vào mỏ, hệ thống chỉ huy sản xuất tập trung qua màn hình Internet… nhằm nâng cao mức độ an toàn trong sản xuất, cải thiện điều kiện làm việc cho thợ mỏ, giảm ô nhiễm môi trường, giảm tổn thất than và các chi phí sản xuất đảm bảo ngành than sản xuất - kinh doanh bền vững và hiệu quả.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Viện Khoa học Công nghệ Mỏ (TKV), một yêu cầu tiên quyết bảo đảm phát triển bền vững ngành khai thác than trong hầm có hai khâu đóng vai trò quan trọng nhất đó là cơ giới hóa khai thác và đào chống lò. Vì vậy, để nâng cao cơ giới hóa trong khai thác theo chiến lược phát triển đến năm 2015, định hướng đến năm 2025 và phát triển ngành khai khoáng, cần tiếp tục nghiên cứu triển khai áp dụng thử nghiệm công nghệ cơ giới hóa trong khai thác và đào lò tại những khu vực thích hợp, trên cơ sở đó hoàn thiện sơ đồ, quy trình công nghệ khai thác và các thông số để phát triển mở rộng trong các điều kiện tương tự. Theo đó, các mỏ cần nghiên cứu đánh giá tổng thể điều kiện địa chất kỹ thuật mỏ và đề xuất loại hình cơ giới hóa khai thác và đào lò phù hợp điều kiện của mình; xây dựng lộ trình phát triển cơ giới hóa cho từng mỏ và cho toàn TKV.

Các mỏ cũng cần tạo cơ chế về giá thành nhằm khuyến khích các đơn vị trong khai thác thử nghiệm áp dụng cơ giới hóa trong khai thác và đào lò. Mở rộng hợp tác và huy động tối đa nguồn vốn đầu tư các dự án cơ giới hóa khai thác và đào lò, có sự gắn kết chặt chẽ của TKV, các đơn vị tư vấn nghiên cứu với các công ty khai thác hầm lò trong quá trình đầu tư và phát triển áp dụng cơ giới hóa khai thác.

Ngoài ra, đẩy mạnh công tác nghiên cứu thiết kế, nội địa hóa chế tạo thiết bị cơ giới hóa khai thác và đào lò, đưa vào áp dụng thử nghiệm và hoàn thiện nhằm chủ động hoàn toàn các khâu lựa chọn, thiết kế và chế tạo toàn bộ các loại thiết bị cơ giới hóa phục vụ khai thác than hầm lò.

Nguyễn Kiên