Năng lượng Mới số 367

Vào ngày 6-10, Tòa án Tối cao của Mỹ đã cho hôn nhân đồng tính một sự ủng hộ lớn bằng việc từ chối đem 5 vụ hôn nhân đồng tính ra tòa; tạo điều kiện cho những cặp đồng giới ở Irginia, Indiana, Utah, Oklahoma và Wisconsin được phép kết hôn. Tuy nhiên, vẫn tồn tại 5 quốc gia hành quyết những người đồng tính: Iran với hình thức treo cổ; Arập Xêút với hình thức ném đá đến chết.

Quan hệ tình dục đồng tính là bất hợp pháp ở 78 quốc gia và một số nước gần đây đã thông qua các đạo luật làm cho cuộc sống đồng tính thậm chí trở nên khó khăn hơn. Sự chia rẽ trong quyền lợi của người đồng tính là một trong những sự chia rẽ sâu sắc nhất trên thế giới. Điều gì đã gây ra tình trạng trên? Và liệu lòng khoan dung cuối cùng có trở nên phổ biến?

Tiến hai bước lùi một bước

Bước nhảy vọt trong đấu tranh đòi quyền lợi của người đồng tính đã diễn ra với tốc độ chóng mặt. Trong thập niên 50 của thế kỷ trước, quan hệ tình dục đồng tính là bất hợp pháp gần như ở khắp mọi nơi. Tại Anh, theo lệnh Bộ trưởng Bộ Nội vụ, người tuyên bố sẽ “tiêu diệt” quan hệ đồng giới, những cảnh sát được gửi đến nằm vùng trong các quán bar bắt giam những người đàn ông đồng tính và đưa họ vào tù. Ở Trung Quốc, vào thập niên 80, người đồng tính bị gom lại và đưa đến các trại lao động mà không cần xét xử. Trên toàn thế giới, những người đồng tính sống một cách lén lút và sợ hãi. Luật cấm “Quan hệ đồng giới” vẫn tồn tại ở một số bang của Mỹ cho đến năm 2003.

Hình tượng trên bánh của 2 cặp hôn nhân đồng tính diễn ra vào ngày 27-4-2013 tại Paris

Ngày nay, quan hệ tình dục đồng tính là hợp pháp ở ít nhất 113 quốc gia. Hôn nhân đồng tính hay kết hợp dân sự được ghi nhận ở vài chục nước khác. Trong hầu hết các phương Tây, việc kỳ thị người đồng tính đã không còn được xã hội chấp nhận. Đồng tính ở Trung Quốc bây giờ là hợp pháp và ở các thành phố họ không giấu diếm. Mỹ Latinh thậm chí còn thoáng hơn: 74% dân số của Argentina và 60% người Brazil tin rằng, xã hội phải chấp nhận đồng tính luyến ái.

Người Thái thoải mái hơn với những người chuyển giới so với xã hội phương Tây. Hiến pháp của Nam Phi ủng hộ người đồng tính một cách đáng kể. Giới thanh thiếu niên thường là những người đi đầu: Mặc dù chỉ có 16% người Hàn Quốc hơn 50 tuổi nghĩ rằng, tình dục đồng giới nên được chấp nhận, có tới 71% người Hàn từ 18 đến 29 tuổi chấp nhận điều này.

Tuy nhiên, vẫn còn có những nơi trên thế giới được coi là không an toàn cho người đồng tính. Đánh đập ngoài vòng pháp luật và giết người phổ biến đến mức báo động ở phần lớn các châu Phi và một số các quốc gia Hồi giáo. Các băng nhóm Phi coi đồng tính nữ là đối tượng cần được “hiếp dâm sửa sai”. Một số nước đã tăng cường đàn áp. Chad đã sẵn sàng cấm quan hệ tình dục đồng tính. Nigeria và Uganda đã thông qua luật chống đồng tính hà khắc (mặc dù gần đây một tòa án đã bác bỏ đạo luật tại Uganda). Nga và một số nước khác đã cấm các hành vi quảng bá đồng tính luyến ái.

Đây là một phần phản ứng với sự lây lan của quyền cho người đồng tính ở phương Tây. Nhờ có toàn cầu hóa, những người sống ở những nơi coi đồng tính luyến ái là một sự ghê tởm có thể nhìn thấy hình ảnh của cuộc diễu hành của những người đồng tính tại Sydney hoặc những người đàn ông kết hôn với nhau ở Massachusetts. Họ cho rằng, đây là một điều đáng kinh ngạc. Trong khi đó, một số người kỳ thị đồng tính ở phương Tây đã chĩa mũi dùi vào người đồng tính ở châu Phi và phe bảo thủ ở Mỹ đưa ra lời khuyên cho các nước đang nghĩ đến việc soạn thảo luật chống người đồng tính.

Việc chống lại người đồng tính đã cắm rễ từ xa xưa, sâu sắc, ngay cả khi một số chính trị gia dẫn đầu trong việc chống đồng tính làm điều đó vì những lý do chính trị. Bằng cách chống lại một âm mưu lan truyền xuyên tạc tưởng tượng của phương Tây, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Goodluck Jonathan của Nigeria hy vọng để đánh lạc hướng dư luận trước nạn tham nhũng sự bất lực của thể chế trong nước. Và họ đã chọn con dê tế thần của mình một cách sắc sảo: 74% người Nga và 98% người Nigeria không chấp nhận đồng tính luyến ái. Ở những nơi như Indonesia, Senegal, Uganda và Malaysia giới trẻ cũng không có tư tưởng thoáng hơn so với người già, thậm chí đôi khi còn bảo thủ hơn.

Tuy nhiên, vẫn có lý do để lạc quan, ít nhất là trong dài hạn. Đô thị hóa giúp ích rất nhiều. Việc ẩn danh tại một thành phố lớn dễ dàng hơn tại một ngôi làng, nơi mà mọi người đều biết bạn làm gì. Cuộc sống đồng tính ở nông thôn Ấn Độ vẫn còn rất khủng khiếp; tuy nhiên ở Mumbai hay Delhi đã dễ thở hơn nhiều, mặc dù vẫn bị coi là bất hợp pháp. Ở vùng nông thôn Nam Phi, đồng tính công khai phải chịu án tử hình; nhưng một nửa người dân Nam Phi nói rằng, khu phố của họ là nơi tuyệt vời cho người đồng tính. Khi mọi người di chuyển đến sinh sống tại các thành phố, truyền thống cũ sẽ mất đi độ bám rễ; và đến năm 2050 thì 66% nhân loại được dự kiến sẽ là người thành thị, tăng từ con số 54% hiện nay.

Các nước mới nổi ở châu Á và Mỹ Latinh nhìn chung dành cái nhìn thiện cảm hơn cho những người đồng tính khi họ trở nên giàu có hơn, cởi mở hơn và dân chủ hơn. Nhiều người hy vọng rằng, khi châu Phi và thế giới Ả Rập bắt kịp nhịp độ phát triển, họ cũng sẽ làm như vậy. Mặc dù tôn giáo là một rào cản đối với sự khoan dung - tôn giáo càng có ảnh hưởng lớn trong xã hội, sự nhiệt tình đối với đồng tính càng ít - điều đó không phải là không thể vượt qua: Nhiều quốc gia sùng đạo, chẳng hạn như Philippines, Hoa Kỳ, đều đã trở nên thân thiện hơn với người đồng tính hiện nay.

Quen thuộc tạo nên khoan dung

Điều gì có thể giúp sự khoan dung được truyền bá? Nếu nửa thế kỷ qua có đem lại bất kỳ bài học gì, đó là việc những người đồng tính chính là nguồn lực chủ chốt. Nếu họ càng trở nên rõ ràng trong mắt công chúng, họ sẽ càng bình thường. Ngày nay, 75% người Mỹ nói rằng họ có những người bạn đồng tính nam hoặc đồng nghiệp, tăng từ 24% vào năm 1985. Tuy nhiên, sẽ rất khó để công khai giới tính trong một đất nước mà việc làm này đồng nghĩa với tù đày hoặc tồi tệ hơn.

Một số người phương Tây muốn sử dụng viện trợ như là đòn bẩy. Điều đó có thể giúp ích tại Uganda, nhưng gắn điều kiện với viện trợ thường không thành công, và cắt viện trợ sẽ gây tổn thương cho người nghèo hơn là giúp đỡ những người đồng tính. Sẽ tốt hơn nếu chúng ta cung cấp viện trợ tài chính cho các nhóm đấu tranh vì quyền lợi của người đồng tính, hào phóng khi những người bị kết tội vì khuynh hướng tình dục của mình xin tị nạn, chỉ trích phe bảo thủ phương Tây khuyến khích sự cố chấp ở nước ngoài và củng cố lòng khoan dung trong nước.

Đối với những người tin vào sự tiến bộ, rất khó để tin rằng lòng khoan dung sẽ không lan rộng. Suy cho cùng, những người đồng tính không đòi hỏi được quan tâm chăm sóc đặc biệt, cái họ cần chỉ là quyền tự do mà người dị tính cho là hiển nhiên: Được yêu người họ hài lòng và kết hôn với người mà họ yêu.

Phúc Lê

(Theo Reuters/Gonzalo Fuentes)