Nêu rõ những đặc thù của TP HCM, một đô thị hết sức đặc biệt, tuy chỉ chiếm 0,6% diện tích cả nước, nhưng đóng góp gần 20% GDP, 25% thu ngân sách… Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, thời gian vừa qua, sự phát triển của TP HCM đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Mô hình tăng trưởng và cơ cấu kinh tế chậm thay đổi, chất lượng tăng trưởng và năng suất lao động vào tăng trưởng của thành phố thấp hơn trung bình cả nước. Tỷ trọng công nghiệp trong cơ cấu kinh tế giảm dần; cơ cấu lạc hậu, dựa nhiều vào ngành thâm hụt lao động. Dịch vụ chủ yếu dựa vào thương mại, vận tải, các ngành có giá trị gia tăng cao như tài chính, y tế, giáo dục, du lịch chưa đóng được vai trò chủ đạo.

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng và Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi chủ trì hội thảo

Tổ chức không gian phát triển còn nhiều bất cập. Kết cấu hạ tầng đô thị đang quá tải so với phát triển nhanh của dân số, chậm phát triển các hạ tầng khu đô thị, đặc biệt là hạ tầng ngầm, dẫn đến đời sống của người dân đô thị chưa cao.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận định, các tỉnh, thành khác vượt lên, TP HCM chậm lại. Sắp tới, lợi thế cửa ngõ quốc tế chắc chắn sẽ suy giảm. Trong đó, các vấn đề về tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm, ngập úng ngày càng gia tăng trong bối cảnh tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch đô thị còn nhiều hạn chế, cấu trúc không gian đô thị chưa phù hợp với đô thị lớn và siêu thành phố trong tương lai, chưa khai thác hết tiềm năng, lợi thế của khu đô thị ven sông, hướng biển.

Để hoàn thiện hồ sơ quy hoạch trình các cấp có thẩm quyền theo quy định, Bộ trưởng đề nghị TP.HCM tiếp tục rà soát, hoàn thiện, trong đó cần đánh giá cụ thể hơn, rõ hơn nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế dẫn đến các điểm nghẽn, nút thắt; từ đó xác định vai trò, sứ mệnh của thành phố trong vùng, cả nước, khu vực và quốc tế; xác định các trọng tâm, trọng điểm cần ưu tiên phát triển và có giải pháp phù hợp; phải có các giải pháp đột phá để giải quyết ba vấn đề: ùn tắc giao thông, ô nhiễm và ngập úng.

Đồng tình ý kiến của Bộ trưởng, Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi cho biết, Quy hoạch TP HCM không chỉ vì sự phát triển của thành phố và cũng không tự làm một mình được. "TP HCM xác định quy hoạch lần này phải nhận diện hết các điểm nghẽn, hạn chế, khai thác hết các tiềm năng, không gian, động lực mới. TP HCM xác định sẽ đảm nhận vai trò trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh quốc tế; xác định vai trò, vị trí của mình trong phát triển đất nước".

Đồng chí Phan Văn Mãi bày tỏ mong muốn hội thảo giúp nhận diện rõ hơn những hạn chế, khai mở hết tiềm năng để TP HCM làm tròn vai trò đã nhận lãnh là một trung tâm phát triển, không chỉ của vùng Đông Nam bộ, mà của cả nước và xa hơn, là của khu vực.

TP HCM xác định quy hoạch lần này phải nhận diện hết các điểm nghẽn, hạn chế, khai thác hết các tiềm năng, không gian, động lực mới

Góp ý về dự thảo đồ án quy hoạch, TS Cao Viết Sinh, nguyên Thứ trưởng Bộ KH&ĐT đề nghị làm rõ hơn vai trò của TP HCM trong vùng khu vực. Ông cũng cho rằng, TPHCM từng là ví dụ tiêu biểu của đổi mới sáng tạo, nhưng bây giờ dường như “dè dặt hơn nhiều”. Về kịch bản tăng trưởng, TS Cao Viết Sinh cho rằng, các kịch bản nêu trong quy hoạch có phần chưa hợp lý: “Nếu thành phố chỉ chọn tăng trưởng 8,3% (kịch bản trung bình - PV) thì vùng không thể đạt 9% như quy hoạch vùng đã xác định”. Theo ông, mức hợp lý phải là 9%.

Khái quát về định hướng xây dựng quy hoạch, GS-TS, KTS Trần Trọng Hanh, Chủ nhiệm Đồ án quy hoạch TP HCM nói, với quy mô dân số gần 10 triệu dân, TP HCM sẽ là 1 trong 20 siêu thành phố trên thế giới; trong khi quỹ đất thuận lợi để khai thác còn lại rất ít.

Tiếp thu ý kiến cho rằng TP HCM nên lựa chọn kịch bản tăng trưởng cao hơn, Chủ tịch UBND TP HCM cho biết sẽ cùng đội ngũ tư vấn nghiên cứu kỹ, tiếp tục hoàn thiện đồ án, đồng bộ hóa các quy hoạch đã được phê duyệt vào quy hoạch của thành phố, phấn đấu để quy hoạch được chính thức thông qua trước ngày 30/6, đúng với tinh thần nghị quyết của Quốc hội.

Theo báo cáo dự thảo quy hoạch TP HCM thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, so sánh với 25 thành phố hàng đầu trong khu vực châu Á, TP HCM có quy mô trung bình, nhưng trình độ phát triển ở mức thấp; năng lực cạnh tranh xếp thứ 15/25, trong đó thế mạnh lớn nhất của thành phố được đánh giá là lĩnh vực liên kết xã hội (đặc biệt là chỉ số HDI). Hai lĩnh vực ở mức trung bình là công nghệ và hạ tầng giao thông vận tải (đặc biệt thể hiện ở so sánh tương đối tốt về chỉ số ứng dụng công nghệ số và thời gian di chuyển trung bình hàng ngày của người dân).

Ngoài ra, 2 chỉ số yếu nhất là chỉ số kinh tế (thu nhập bình quân đầu người) và mức độ quốc tế (thể hiện bởi sự có mặt của các doanh nghiệp lớn toàn cầu). Báo cáo nêu một số kiến nghị cho quy hoạch TP HCM, trong đó có việc xây dựng Luật Quản lý và phát triển thành phố đặc biệt. Các nội dung đề nghị Chính phủ chỉ đạo, bao gồm đẩy nhanh tiến độ đầu tư và xây dựng kết cấu hạ tầng cấp quốc gia, và cấp vùng trên địa bàn thành phố; tạo mọi điều kiện thuận lợi cho TP HCM phát triển các siêu dự án đầu tư chiến lược; đầu tư xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu và phát triển (R&D).

Trong lĩnh vực công nghệ, kiến nghị xoay quanh việc đầu tư nghiên cứu, hỗ trợ chuyển giao; đầu tư dự án trong lĩnh vực công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, công nghệ thiết kế, chế tạo linh kiện, vi mạch điện tử tích hợp (IC), điện tử linh hoạt (PE), chip, pin công nghệ mới, vật liệu mới, công nghiệp năng lượng sạch. Việc đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống các trung tâm chuyên ngành: kinh tế, tài chính, thương mại, văn hoá thể thao, giáo dục, khoa học công nghệ cũng được đề xuất tại dự thảo.