Năng lượng Mới số 439

Ngày 7/7 vừa qua, tỉ phú ăn to nói lớn Donald Trump lại vừa bắn thêm một tràng sỉ vả di dân Mexico, trong đó ông tin rằng, “chính quyền Mexico chủ trương tống khứ các thành phần bất hảo nhất nước qua Mỹ, gồm những tên hiếp dâm, buôn bán ma túy và những bọn tội phạm khác”.

Ông Trump nói: “Những số lượng lớn heroin, cocaine cùng những chất gây nghiện bất hợp pháp khác là do các băng đảng buôn lậu giao cho di dân Mexico tìm cách vượt biên và nhập lậu vào Mỹ. Cơ quan Kiểm soát biên giới Mỹ biết rõ điều đó. Tương tự như thế, những bệnh truyền nhiễm ghê gớm cũng đang được tràn qua biên giới. Mỹ trở thành bãi phế thải của Mexico”.

Tỉ phú Donald Trump có nhiều phát ngôn gây tranh cãi khi tuyên bố tranh cử Tổng thống Mỹ ngày 16/6

Các tuyên bố mạnh miệng trên đem lại cho tỉ phú Donald Trump hàng loạt rắc rối. Univision - kênh truyền hình tiếng Tây Ban Nha lớn nhất nước Mỹ tuyên bố hủy phát sóng Hoa hậu Mỹ, chương trình có một phần sở hữu của ông Donald Trump. Hãng Truyền thông và giải trí NBC Universal cũng ra tuyên bố tương tự, đồng thời cắt đứt hợp tác làm ăn với vị tỉ phú này.

Quan điểm của ông Trump đối với di dân Mexico trở thành đề tài tranh luận sôi nổi tại Mỹ trong vài tuần qua, từ khi ông đưa ra lời phát biểu trong dịp mở màn chiến dịch tranh cử Tổng thống đại diện Đảng Cộng hòa hôm 16/6.

Năm nay 69 tuổi, ông nổi tiếng vì những thành công lẫn thất bại trong thương trường - làm giàu nhờ đầu tư địa ốc nhưng nhiều lần phải khai phá sản khi đầu tư vào công nghệ cờ bạc ở Atlantic City, mở sân golf ở Florida, hoặc lúc bỏ hàng trăm triệu USD mở hãng hàng không mang tên ông để chở hành khách trên những đoạn đường ngắn nối liền thủ đô Washington D.C. với những thành phố lớn ở miền Ðông Bắc.

Ông còn nổi tiếng vì là người dẫn show truyền hình “The Apperentice” rất ăn khách, trong đó ông đóng vai trò một ông chủ vừa thẳng tính vừa khó tính, đi tìm người cộng tác để phát triển công ty, sẵn sàng sa thải những ai không đem lại kết quả như ông trông đợi. Ðương nhiên, không thể quên chuyện ông còn nổi tiếng vì thường xuyên xuất hiện bên cạnh những phụ nữ xinh đẹp thuộc diện chân dài, người mẫu - họ có thể là vợ và cũng có người chỉ là bạn gái của ông.

Về mặt chính trị, chuyện ông thành công nhất là chuyện công khai nghi ngờ Tổng thống Barack Obama sinh trưởng ở châu Phi, tạo dư luận ồn ào cho đến khi ông Obama phải đưa bằng chứng là tờ khai sinh do tiểu bang Hawaii cấp để xác nhận ông sinh trưởng ở Mỹ.

Trong bài diễn văn tranh cử, ông chẳng ngần ngại khoe đang ngồi trên núi của, “tôi rất giàu” - ông bảo với mọi người và sẽ sử dụng tài sản trên 8 tỉ USD cho cuộc tranh cử “để không lệ thuộc vào công ty hay những nhà tài trợ” thường hay cho tiền giúp các ứng cử viên. Ông tự tin đến mức tự nhận “là người thành công nhất từ trước đến giờ ra tranh cử Tổng thống”, thành công đến mức ông đang làm chủ một cửa tiệm chuyên bán hàng hiệu Gucci “cửa hàng của tôi trị giá cao hơn tài sản của ông Mitt Romney”, người được Đảng Cộng hòa chọn tranh cử Tổng thống năm 2012.

Ông cũng nói đến một số việc sẽ làm khi đặt chân vào Phòng Bầu Dục để xây dựng lại quốc gia, trong đó “sẽ xây bức tường (dọc theo biên giới với Mexico) và bắt Chính phủ Mexico phải trả chi phí xây bức tường này”, chê bai chính phủ đương thời của Tổng thống Obama - cũng như các ứng cử viên Tổng thống khác - không biết cách diệt quân khủng bố Nhà nước Hồi giáo…

Cuối tháng 6 vừa qua, một số thành viên nòng cốt của Đảng Cộng hòa gặp nhau tại Washington để bàn thảo những điều cần làm trong thời gian sắp tới trước khi cuộc tranh luận đầu tiên diễn ra vào đầu tháng 8 tại Ohio. Trong cuộc thảo luận quan trọng này, đề tài tạo sôi nổi nhất chẳng phải là chuyện ai sẽ về đầu cuộc đua vòng sơ bộ, mà chính là chuyện ông tỉ phú Donald Trump tuyên bố “linh tinh”, tạo ảnh hưởng xấu cho đảng đối với cử tri và làm mất tình đoàn kết giữa những ứng cử viên với nhau, trong lúc mọi người đều hy vọng sẽ thành công, lấy lại Nhà Trắng từ tay Đảng Dân chủ.

Theo lời kể của một người có mặt trong cuộc họp: “Chúng tôi tin 100% ông Trump chẳng bao giờ được đảng đề cử và điều đáng sợ nhất là những lời tuyên bố phản cảm của ông sẽ gây trở ngại cho những ứng cử viên sáng giá khác, điển hình là những phát biểu ông đưa ra về di dân Mexico, gọi họ là bọn đầu trộm đuôi cướp, trong lúc chính ông ta biết rõ, nếu muốn chiến thắng, đảng cần từng lá phiếu một trong cuộc tranh cử cam go hơn tất cả những cuộc tranh cử đã diễn ra”.

Những lời than trách đó không chỉ xảy ra ở Washington mà ở hầu như khắp mọi nơi. Một thành viên Cộng hòa ở Iowa than ông Trump “đúng là thằng cha hại bạn”. Ông Trump chẳng ngại ngần lên tiếng chê bai các ứng cử viên Cộng hòa đang là đối thủ của ông, chẳng hạn như chê bai các ông Ted Cruz “thuộc nhóm người chỉ nói chứ không có làm”, chê bai bà Carly Fiorina “không biết làm việc”, đưa dẫn chứng “từng bị Công ty HP sa thải” đồng thời “thua đậm” khi ra tranh cử thượng nghị sĩ ở tiểu bang California…

Theo chiến lược gia Mark O’Connell, những lời chỉ trích được ông Trump đưa ra để nói về người cùng đảng “cho mọi người thấy ông ta sẽ không theo đúng luật chơi, sẵn sàng tung những cú đòn bẩn để hạ đối phương, không cần biết người ông ta tung đòn là ai”. Ông O’Connell nhắc lại quy luật căn bản “là không được đánh gục người trong nhà” nhưng “với ông Trump thì khác, ông ta sẵn sàng giương vây đánh ngay những người bạn y như đánh quân thù”. Chiến thuật đánh đấm này “chưa chắc giúp ông ta thành công, nhưng chắc chắn người cùng đảng sẽ gãy càng sứt gọng”.

Câu hỏi được đặt ra là liệu cử tri Mỹ có ủng hộ ông hay không và liệu ông có thể làm được những gì đã trình bày với cử tri hay không? Theo bà cựu phát ngôn Nhà Trắng Dana Perino (hiện đang giữ vai trò bình luận chính trị cho hệ thống truyền hình FOX News), ông Trump “đã đi quá đà” khi đưa ra lời cam kết xây bức tường ngăn chia ranh giới Mỹ - Mexico, “lại còn hứa sẽ bắt Chính phủ Mexico trả tiền xây bức tường này”. Bà Perino vừa nói vừa lắc đầu với vẻ ngao ngán “ông Trump phải biết Tổng thống Mỹ không có tiền, muốn chi tiêu một đồng cũng phải xin Quốc hội”.

Một điều quan trọng khác “dù có là Tổng thống Mỹ đi chăng nữa, ông ta lấy quyền hạn gì để bắt Mexico phải trả kinh phí xây bức tường này? Có phải ông ta đang nghĩ trong đầu là làm Tổng thống Mỹ thì muốn làm gì thì làm? Ông ta quên Tổng thống Mỹ đâu có quyền bắt nước khác phải làm theo ý của mình?”.

Brian Miller, một quan sát viên độc lập ở tiểu bang Connecticut nghĩ rằng, “ông Trump nói giọng của một ông nhà giàu làm chủ hãng, quên đi chính trường và thị trường khác nhau rất nhiều”. Vẫn theo ông Miller, bài diễn văn ra tranh cử của ông Trump cho thấy “ông ta có lối suy nghĩ của một ông chủ công ty hơn là người lãnh đạo một quốc gia. Chủ công ty thì anh muốn làm gì thì làm, cùng lắm khai phá sản, lãnh đạo một quốc gia không cho phép ông ta làm như thế, ông ta không được quyền đưa đất nước tới đường cùng chỉ để thỏa mãn nguyện vọng cá nhân”. Không phủ nhận ông Trump là người thành công trong thương trường, “nhưng khi ngồi vào ghế Tổng thống Mỹ ông ta sẽ biết chuyện không đơn giản như những gì ông ta đã gặp phải khi còn hoạt động thương mại”.

Những cuộc thăm dò cử tri ở các bang Iowa, New Hampshire và South Carolina đều cho thấy, cử tri có cái nhìn “không thiện cảm” với ông Trump. Điều đó được một số nhà phân tích xem là “trở ngại ngay từ bước đầu” mà ông tỉ phú Mỹ phải vượt qua. Trong số 12 ứng cử viên Cộng hòa, ông Trump đang đứng cuối bảng hoặc gần cuối bảng, cộng thêm yếu tố không được cảm tình của cử tri, cho thấy ông rất khó thành công. Dù vậy, người ta vẫn tin ông Trump xuất hiện là điều tốt, vì “cánh Cộng hòa cần có người to tiếng chỉ trích đối thủ Dân chủ và người có đủ điều kiện vừa to tiếng vừa tạo được chú ý chính là ông Trump”.