Thấp còi nhất thế giới

Theo công bố này, cụ thể nam giới Việt Nam chỉ đứng thứ 19 trong số những quốc gia có chiều cao thấp nhất thế giới, nữ giới đứng thứ 13 trong danh sách “xếp hạng” cũng về nội dung này. Nếu như trung bình trong 10 năm trở lại đây, chiều cao trung bình của người trưởng thành ở các nước tăng 2,3cm thì ở Việt Nam chỉ tăng từ 1-1,5cm.

Kết quả cuộc tổng điều tra dinh dưỡng trong 34 năm qua cho thấy, chiều cao trung bình của nam giới Việt Nam tăng 4,4cm (1,6 lên 1,64m), nữ giới tăng 3,4cm (từ 1,5 lên 1,53m). Trong khi chiều cao trên thế giới và các nước Đông Nam Á có sự tăng lên rõ rệt. 100 năm qua, mức tăng chiều cao trung bình lớn nhất thuộc về nữ giới Hàn Quốc (tăng 20,2cm, từ vị trí thứ 196 vươn lên thứ 55 thế giới) và nam giới Iran (tăng 16,5cm, từ vị trí 181 lên thứ 67 thế giới). “Như vậy, Việt Nam vẫn thuộc dạng thấp còi nhất thế giới”, TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó tổng thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam khẳng định.

Đo chiều cao cho trẻ (ảnh minh họa)

Phân tích nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, chế độ dinh dưỡng được coi là căn nguyên chính. PGS.TS Lê Bạch Mai cho rằng, suy dinh dưỡng dạng thấp còi (chiều cao) trong 30 năm qua chỉ giảm một nửa từ 59,7% xuống 26%, trở thành chỉ tiêu quan trọng nhất cần được quan tâm trước cả suy dinh dưỡng nhẹ cân vốn là vấn đề số 1 trước đó. “Những năm 2005-2010, chương trình suy dinh dưỡng quốc gia đưa chỉ tiêu suy dinh dưỡng nhẹ cân lên vị trí số 1 và vấn đề trẻ suy dinh dưỡng thấp còi (chiều cao) là vị trí thứ hai. Nhưng từ năm 2010 đến nay, vấn đề suy dinh dưỡng nhẹ cân đã được cải thiện nên vấn đề suy dinh dưỡng thấp còi lại được lên vị trí số 1”.

Thiếu vi chất

Theo PGS.TS Lê Bạch Mai, khẩu phần ăn của trẻ em Việt Nam vẫn thiếu vi chất như vitamin A, kẽm, sắt… Nếu như chỉ có duy nhất vùng Đông Nam Bộ đáp ứng được nhu cầu vitamin A cho trẻ thì tất cả các vùng còn lại trong toàn quốc đều thiếu chất này trong khẩu phần ăn. Theo kết quả nghiên cứu mới nhất năm 2015, trung bình cứ 6 trẻ dưới 5 tuổi thì có 1 trẻ suy dinh dưỡng, cứ 10 trẻ thì có 7 trẻ thiếu kẽm, cứ 2 trẻ có 1 trẻ thiếu máu. PGS.TS Lê Bạch Mai dẫn chứng: “Khu vực đồng bằng sông Hồng dù đời sống khá hơn nhưng tỷ lệ thiếu máu vẫn giữ nguyên mức từ năm 2000 đến 2010, không thay đổi”. Còn tỷ lệ thiếu máu nói chung ở trẻ thì con số thống kê cho thấy chỉ giảm trung bình khoảng 28%. Nhưng với trẻ dưới 2 tuổi đáng tiếc là không thay đổi. Trong khi thiếu máu ảnh hưởng lớn tới việc phát triển tầm vóc và trí tuệ của trẻ.

Di truyền cũng là một yếu tố tác động lớn tới chiều cao của trẻ em Việt Nam. Tuy nhiên, TS.BS Trương Hồng Sơn cho rằng, ở các nước châu Âu hoặc Bắc Mỹ, di truyền có thể ảnh hưởng tới 80% chiều cao khi trưởng thành thì ở châu Á, chỉ quyết định khoảng 65% chiều cao khi trưởng thành. Do đó, dinh dưỡng vẫn là chế độ quan trọng nhất tác động hỗ trợ tới chiều cao của người Việt. BS Trương Hồng Sơn phân tích: “Có khoảng 400 gen khác nhau ảnh hưởng đến chiều cao của con người, trong đó có 83 gen có ảnh hưởng mạnh mẽ đến chiều cao nhưng tăng dần theo thời gian chứ không phải cùng một lúc. Đặc biệt ở tuổi vị thành niên thì ảnh hưởng lớn nhất. Gen quyết định tới 83% chiều cao ở trẻ trai và 76% ở trẻ gái. 20-t40% chiều cao khi trưởng thành được quyết định bởi các yếu tố khác, trong đó quan trọng nhất chính là dinh dưỡng”.

Phối hợp nhiều giải pháp

Chính vì vậy để cải thiện chiều cao người Việt trong tương lai, PGS.TS Lê Bạch Mai khuyến cáo các bậc phụ huynh cần phải thay đổi thói quen chăm sóc trẻ để trẻ đủ dinh dưỡng phát triển chiều cao. Hạn chế đồ ăn nhanh, thức ăn có nhiều đường… Bổ sung đầy đủ protein (từ thịt nạc, đậu nành, các và các sản phẩm từ sữa) vitamin A, kẽm, sắt, vitamin K2… Đồng thời luyện tập thể thao giúp cơ, xương chắc khỏe giúp duy trì cân nặng hợp lý và kích thích sản xuất hormone tăng trưởng chiều cao.

Trẻ em độ tuổi đi học cần ít nhất một giờ luyện tập mỗi ngày. Tiếp nữa phải ngủ đủ giấc vì khi ngủ cơ thể tiết ra lượng hormone tăng trưởng nhiều gấp 4 lần khi thức và một việc không kém phần quan trọng là không để mắc bệnh truyền nhiễm, nhiễm giun, sán, hô hấp mãn tính…