Ngoại trưởng Campuchia Hor Namhong (giữa) tại cuộc họp báo

Bộ trưởng Ngoại giao Hor Namhong cho biết tại buổi họp báo rằng Ngoại trưởng các nước ASEAN đã xác định được sáu nguyên tắc chính về vấn đề biển Đông, gồm: (1) phải tôn trọng và thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) năm 2002; (2) nguyên tắc hướng dẫn thực hiện các quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC năm 2011; (3) cần sớm hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC); (4) tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên Hiệp Quốc về luật biển năm 1982 (UNCLOS); (5) các bên tranh chấp tiếp tục kiềm chế, không sử dụng vũ lực và (6) là giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước của Liên Hiệp Quốc về luật biển năm 2002 được quốc tế công nhận.

Theo ông Hor Namhong, trong sáu nguyên tắc cơ bản của bản thông cáo chung này không có vấn đề tranh chấp bãi cạn Scarborough và cũng không có khu vực đặc quyền kinh tế đang có tranh chấp ở đây. Vì đây là lập trường của Campuchia mà Campuchia thường nêu lên trước Hội nghị và buổi họp báo tuần qua.

Tại Hội nghị tuần trước, Philippines và Việt Nam là hai nước tranh cãi và kiên trì giữ quan điểm của mình đòi ASEAN đặt vấn đề tranh chấp bãi cạn Scarborough và khu vực đặc quyền kinh tế đang có tranh chấp với Trung Quốc vào thông cáo chung.

Theo Ngoại trưởng Hor Namhong, ngoài sự thống nhất xác định 6 nguyên tắc trên để ra một tuyên bố này, Ngoại trưởng các nước ASEAN còn quyết tâm thảo luận thúc đẩy các nguyên tắc trên cho phù hợp với Hiệp ước Hữu nghị và hợp tác Đông Nam Á năm 1976 và Hiến chương ASEAN năm 2008. Ông Hor Namhong nói Ngoại trưởng các nước coi thông cáo chung này là Hiến chương ASEAN để làm cơ sở giải quyết vấn đề tranh chấp Biển Đông.

Vẫn theo ông Hor Namhong, việc Campuchia không đặt vấn đề của Philippines và Việt Nam trong bản thông cáo chung, đó là cơ hội để các bên tranh chấp thương lượng song phương.

Việc ra được thông báo chung trên một phần rất lớn nhờ nỗ lực của Indonesia. Trong suốt 3 ngày qua, Ngoại trưởng Indonesia, Marty Natalegawa, đã thực hiện các chuyến ngoại giao con thoi ráo riết để khôi phục đoàn kết trong ASEAN, tái xác lập quan điểm chung của ASEAN về vấn đề Biển Đông.

Ông Natalegawa cho biết đã báo cáo với chủ tịch ASEAN về kết quả sơ khởi từ các cuộc tham vấn trực tiếp của ông tại Manila, Hà Nội, Phnom Penh, và từ các cuộc điện đàm với Ngoại trưởng các nước còn lại trong khối.

Ngoại trưởng Indonesia nói ông đã nhận được sự hậu thuẫn của Việt Nam và Philippines để thúc đẩy một bộ quy tắc ứng xử Biển Đông. Philippines và Singapore đã lên tiếng hoan nghênh các nỗ lực của Ngoại trưởng Indonesia nhằm củng cố đoàn kết trong khối ASEAN.

Cần nói rõ rằng đây là nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về Biển Đông, chứ không phải Campuchia viết lại một thông cáo chung vốn bị thất bại tại thượng đỉnh khu vực tuần trước. Campuchia sẽ gửi thư trình bày những điểm đã được đồng thuận tới các Ngoại trưởng ASEAN để xác nhận trước khi công bố với báo chí.