Các đối tượng dùng xuồng để vận chuyển thuốc lá về Việt Nam.

Theo báo cáo mới đây của Hiệp hội thuốc lá Việt Nam, việc thuốc lá lậu hoành hành đã làm sản lượng nguyên liệu mất 17.000 tấn/năm (tương đương với diện tích trồng 9.000 ha), mất việc làm của người trồng thuốc lá là 39.000 lao động trong thời vụ 4,5 tháng.

Do đó, mất lợi nhuận của nông dân từ 160 – 170 tỉ đồng/năm và mất việc làm của công nhân ngành công nghiệp thuốc lá 515.000 công lao động. Lợi nhuận của các doanh nghiệp thuốc lá đều mất 240 – 250 tỉ đồng/năm. Ngoài ra, lợi nhuận của các doanh nghiệp phụ trợ cho ngành công nghiệp thuốc lá cũng thiệt hại rất lớn.

Thuốc lá nhập lậu, thuốc lá bất hợp pháp thường có kiểu dáng hấp dẫn để lôi cuốn người sử dụng. Trên bao bì thuốc lá không có bất kỳ thông tin nào về cảnh báo sức khỏe bằng chữ và hình ảnh, thời hạn sử dụng.

Hiệp hội thuốc lá cho rằng, cơ quan Y tế của Nhà nước, hầu như chưa có bất kỳ động thái nào cảnh báo người tiêu dung đối với thuốc lá bất hợp pháp, thuốc lá giả về các chất sử dụng trong sản xuất thuốc lá điếu như: Hóa chất cấm, chất gây nghiện, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sợi thuốc, hàm lượng tar và nicotin cao, nấm mốc trong điếu thuốc…

Vì không kiểm soát được các thông số kỹ thuật trong thuốc lá lậu để cảnh báo sẽ dẫn đến những hậu quả không lường hết được đối với người sử dụng.

Mỗi năm, người dân sử dụng 4.500 – 4.800 triệu bao thuốc lá, trong đó thuốc sản xuất trong nước từ 3.800 – 4.300 triệu bao, còn lại là thuốc nhập lậu, thuốc lá bất hợp pháp khác. Thuốc lá nhập lậu đã chiếm mất thị trường nội địa khoảng 21 – 22% và do đó Nhà nước thất thu ngân sách khoảng 4.000 – 4.200 tỉ đồng/năm (tính theo sản phẩm thuốc lá trung cấp của Việt Nam tương đương với thuốc lá JET và HERO nhập lậu năm 2010). Lượng ngoại tệ mất đi khoảng 400 triệu USD (0,5 USD/bao) do các tổ chức buôn lậu mua qua biên giới.

Trước năm 2000, lượng thuốc lá nhập lậu vào Việt Nam khoảng hơn 300 triệu/năm. Đến nay, lượng thuốc lá nhập lậu đã tăng lên hơn 800 triệu/năm. Số lượng nhập lậu ngày càng gia tăng đã ảnh hưởng trực tiếp đến thị phần thuốc lá nội địa.

.

Thuốc lá lậu chủ yếu được vận chuyển qua đường biên giới Tây Nam.

Thuốc lá nhập lậu dễ dàng qua biên giới phía Tây Nam (là chủ yếu) do đường biên giới rất dài, phương tiện vận chuyển từ phía Campuchia và hạ Lào thuận tiện, người dân vùng ven có thu nhập thấp nên dễ dàng chấp nhận việc vận chuyển, mang vác cho những người buôn bán bất hợp pháp…

Đến năm 2006, lượng thuốc lá nhập lậu vào nước ta vượt qua số 600 triệu bao/năm.

Từ cuối năm 2007, thực hiện Thông tư 75 đến nay, kết quả bắt giữ và tiêu hủy chỉ đạt 1 – 1,2% lượng thuốc lá nhập lậu, trong khi mục tiêu trước mắt của ngành phối hợp với các lực lượng chức năng đạt 15 – 20% lượng thuốc lá nhập lậu.

Theo con số của Hiệp hội thuốc lá Viêt Nam đưa ra, giá thuốc lá nhập lậu từ Campuchia về Việt Nam rất thấp, khoảng 3.034 đồng/bao. Người dân Campuchia hầu như không sử dụng thuốc lá JET và HERO. Số lượng nhập chính thức vào Campuchia hợp pháp và tất cả đều chuyển qua biên giới Tây Nam nước ta.

Khi đến người sử dụng, giá bán loại thuốc JET và HERO là 16.000 – 17.000 đồng/bao. Hiện nay, ở một số cửa hàng miễn thuế (cửa khẩu, sân bay) đã bán thuốc JET (giá 120.000 đồng/cây) và HERO (giá 105.000 đồng/cây). Thuốc lá chỉ bán cho người xuất cảnh, không hạn chế số lượng, nhưng số thuốc này đã bằng nhiều cách trở lại thị trường Việt Nam.

Trên thị trường từ giữa năm 2011 đã xuất hiện loại thuốc nhập lậu điếu nhỏ nhãn hiệu ESSE lights, xuất xứ từ Hàn Quốc qua vùng biên giới phía Bắc. Loại ESSE nhập qua cửa khẩu Móng Cái, giá 8.000 – 9.000 đồng/bao, người tiêu dùng mua giá hiện tại chỉ 12.000 – 12.500 đồng/bao.

Ngoài ra, ESSE giả giá 3.000 đồng/bao. Loại thuốc này đang gia tăng, tham gia vào thị trường nhập lậu thuốc điếu vào nước ta (thuốc lá ESSE đã chiếm 4% trong tổng số thuốc lá lậu).

Hưng Long