Có thật "sành điệu"?

Hiện nay, nhiều người đã chuyển từ thuốc lá thường sang thuốc lá điện tử (TLĐT) với mong muốn sẽ cai dần được thuốc lá. Theo lời giới thiệu của một người bạn tôi đã liên hệ với số máy 0966695… trên trang web www.thuocladientu.com và được nhân viên của trang này giới thiệu nhiều loại TLĐT với nhiều hình dáng khác nhau. Có loại mang hình dạng như cây bút với giá 1.600.000 đồng/hộp. Nhân viên này còn cho biết: TLĐT đang rất được ưa chuộng bởi tính tiện dụng và kín đáo của nó.

Thêm vào đó, loại thuốc lá này có mùi thơm dịu, không hề gây khó chịu cho người xung quanh, đặc biệt cơ chế hoạt động của loại này cũng rất đơn giản, chỉ cần sử dụng pin để hâm nóng dung dịch lỏng (tinh dầu) chứa chất nicotine sạch (không có các chất gây bệnh) qua cơ chế buồng đốt (automizer) để tạo hơi sương giống như khói thuốc lá thông thường. Khi hết pin có thể sạc và khi hết tinh dầu có thể tìm mua với giá phổ biến 120.000 đồng/lọ. Cam đoan rằng sử dụng sản phẩm này sau một thời gian ngắn đã có thể cai được thuốc lá hoàn toàn.

Phải hỏi rõ nguồn gốc, thành phần tinh dầu của thuốc lá điện tử trước khi mua

Chỉ cần vào google và gõ từ khóa “thuốc lá điện tử” thì sẽ thấy được hàng triệu kết quả, hầu hết là quảng cáo TLĐT và các phụ kiện với những lời quảng cáo hấp dẫn: “Những ai dự định bỏ hút thuốc, sáng chế của các nhà khoa học New Zealand sẽ là món quà quý. Loại thuốc này chứa nicotine đã được thanh lọc, đạt tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về những liệu pháp thay thế nicotine độc hại”. “TLĐT có lợi cho sức khỏe. Loại nicotine trong TLĐT là dạng nicotine sạch. Chỉ cần hút TLĐT trong 6 tuần là sẽ cai được thuốc lá”. Chính vì những lời quảng cáo này đã khiến nhiều người tưởng mình sẽ cai nghiện được thuốc lá khi sử dụng sản phẩm này.

Để kiểm chứng sự hiệu nghiệm của lời quảng cáo, tôi đã tìm và gặp được một fan của TLĐT là anh Lê Hữu Hải ở phố Cầu Gỗ, anh Hải cho biết: “Theo quảng cáo, chỉ hơn 1 tháng sau khi sử dụng TLĐT, tôi có thể bỏ được thuốc lá thông thường. Mới đầu khi sử dụng TLĐT, tôi thấy hấp dẫn bèn quảng cáo cho những người bạn nghiện thuốc lá như tôi dùng, nhưng đến nay đã 1 năm trôi qua, mặc dù phải tốn không ít tiền mua thuốc và thay đầu lọc, tôi vẫn chưa cai nghiện được, cả các bạn tôi cũng vậy, thậm chí chúng tôi phải dùng cả hai loại. Do quá tin quảng cáo mà ngay từ đầu tôi đã không đủ tỉnh táo để nhận ra một điều đơn giản: TLĐT vẫn có chất nicotine thì làm sao mà giúp bỏ thuốc lá được?”.

Hay như anh Đoàn Văn Hiếu ở quận Hoàng Mai, Hà Nội là người nghiện thuốc lá lâu năm cho biết: “Do gia đình có cháu nhỏ nên tôi chuyển sang dùng TLĐT nhằm tránh khói thuốc ảnh hưởng đến con cái, chứ làm sao mà cai nghiện được, bởi khi thèm thuốc cơ thể lại khó chịu, bứt rứt, cáu kỉnh”.

Bác sĩ Nguyễn Văn Diện, Khoa Hô hấp, Bệnh viện E cho biết: “Người nghiện thuốc lá trước hết là do nghiện nicotine. Sau đó là nghiện cung cách hút thuốc, tức cách rít hơi thuốc, nhả khói, tay kẹp điếu thuốc… Trên lý thuyết, TLĐT đáp ứng được cả hai loại nghiện này. Chúng giúp người dùng chủ động được lượng nicotine có trong điếu thuốc, qua đó giảm dần và loại bỏ hoàn toàn nicotine. Tuy nhiên, hiện người tìm mua và sử dụng TLĐT chủ yếu chạy theo phong trào, muốn thể hiện đẳng cấp… Từ đó, thay vì bỏ thuốc lá, người dùng tiếp tục tốn một khoản tiền có khi còn lớn hơn một bao thuốc lá thật để duy trì thói quen dùng thuốc”.

Chất lượng không kiểm soát nổi

TLĐT có trên thị trường nhiều năm nay, nhưng do chưa được phép nhập khẩu và kinh doanh, TLĐT chỉ được bán trên mạng, hoặc qua điện thoại. Chúng tôi đã liên hệ qua một trang mạng cung cấp TLĐT xin được mua buôn về bán tại cửa hàng. Đại diện của hãng cung cấp đã thẳng thắn: Hiện nay Việt Nam chưa cho phép kinh doanh TLĐT cho nên bạn không thể mua sỉ về bán công khai tại cửa hàng được. Nếu bạn có nhu cầu xin chuyển tiền trước, chúng tôi sẽ có người vận chuyển hàng đến tay bạn. Theo những người đã mua TLĐT, sau khi chuyển tiền sẽ có người mang hàng tới. Người mua chỉ cần nhận hàng, thử hàng và ký vào tờ giấy đã nhận hàng. Mặc dù có rất nhiều hãng khác nhau nhưng tất cả đều là hàng Trung Quốc, các loại TLĐT cũng không có chứng nhận chất lượng và bảo hành sản phẩm.

Thuốc lá điện tử

Các chuyên gia y tế lưu ý rằng, các nhà sản xuất có thể không tiết lộ tất cả các thành phần hóa học được sử dụng trong các sản phẩm. Điều này có nghĩa là người sử dụng không thể biết chính xác cái thứ tinh dầu mà họ hít vào là những gì. Đấy là chưa kể khi dùng TLĐT, người hút vẫn phải hít một lượng nicotine và sẽ có ảnh hưởng đến sức khỏe nếu tiếp xúc với nicotine lâu dài.

WHO đã khuyến cáo, không có đủ bằng chứng cho thấy TLĐT là an toàn, FDA cũng đã cảnh báo về sự thiếu an toàn của TLĐT. Chính vì vậy nhiều nước trên thế giới vẫn không cho phép mua bán và sử dụng TLĐT như Australia, Canada, Brazil… Ngay ở Việt Nam, Bộ Y tế cũng chưa cho phép nhập khẩu và kinh doanh TLĐT. Thế nhưng điều đáng nói là TLĐT vẫn đang được buôn bán công khai.

Bác sĩ Nguyễn Văn Diện cảnh báo: TLĐT bơm nicotine vào phổi và vì vậy vẫn gây nghiện như mọi loại thuốc lá khác. Nhiều thanh, thiếu niên dùng TLĐT như đồ chơi sĩ diện cuối cùng thành nghiện thuốc lá. Chính kiểu tiếp thị: “TLĐT rất an toàn so với hút thuốc lá thật!” và hình ảnh giới thiệu người hút TLĐT có thể hút ở mọi nơi cấm hút thuốc do không tạo ra khói thuốc thật, làm cho giới trẻ chưa từng hút thuốc lá bị hấp dẫn và tập hút. Cùng với việc đã xuất hiện các loại bán lậu, giá rẻ và để giữ khách nhiều người đã cho chất gây nghiện mà đôi khi có cả chất ma túy vào tinh dầu khiến cho người tiêu dùng đặc biệt là học sinh không ý thức được vấn đề này. Nhiều em đã bị nghiện từ lúc nào cũng không hay. Đúng là “tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa” khi tưởng rằng TLĐT giúp cai nghiện thuốc lá cuối cùng lại nghiện... chính nó hoặc tệ hơn thì nghiện... ma túy trong đó!

Bác sĩ Diện còn cho biết, trong một nghiên cứu của Giáo sư Polosa và cộng sự (Mỹ) thử trên 40 người nghiện thuốc tình nguyện hút TLĐT có 22% người bỏ thuốc lá thật nhưng hầu hết tiếp tục hút TLĐT. Chính bác sĩ Ira J. Strumpf, Phát ngôn viên của Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ cũng đã bày tỏ lo ngại sâu sắc là TLĐT được quảng cáo không chỉ nhắm đến đối tượng cai thuốc lá mà còn cho số lượng đông đảo người trước kia chưa hề hút thuốc. Do chưa được phép nhập khẩu nên tại Việt Nam chưa có công trình nghiên cứu nào về TLĐT, nhưng theo những tài liệu nước ngoài TLĐT không phải là sản phẩm an toàn cho sức khỏe con người”.

Diệu Thuần