10% dân số rối nhiễu tâm trí

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Hồng Lan cho biết: Do áp lực của cuộc sống, tác động của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế cùng một số nguyên nhân khác mà số người có vấn đề về sức khỏe tâm thần gia tăng đáng kể trong thời gian gần đây. Có đến khoảng 10% dân số bị rối nhiễu tâm trí, trong đó số người tâm thần nặng khoảng 200.000 người. Số lượng trẻ em và thanh thiếu niên có vấn đề về sức khỏe tâm thần, tâm lý xã hội cũng có xu hướng gia tăng, đặc biệt là ở các thành phố, đô thị lớn với nhiều vấn đề như nghiện game, mạng xã hội, chất kích thích; lo âu, trầm cảm; cảm giác bị bỏ mặc, gia đình ly hôn…

Học sinh ngày càng chịu nhiều áp lực học hành, thi cử

Ông Friday Nwaigwe, quyền Phó trưởng đại diện Tổ chức UNICEF tại Việt Nam nhận định: “Các vấn đề về sức khỏe tâm thần xảy ra khi còn nhỏ sẽ làm tốn nhiều chi phí ở tuổi trưởng thành. Nếu không được điều trị sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển, thành tựu học tập và tiềm năng của các em, làm cho trẻ em không có được cuộc sống đầy đủ và hữu ích. Ngoài ra, trẻ em bị rối loạn tâm thần phải đối mặt với những thách thức lớn do bị kỳ thị, cô lập và phân biệt đối xử, ít có khả năng được tiếp cận với các cơ sở chăm sóc sức khỏe và giáo dục, mặc dù điều này là vi phạm quyền cơ bản của các em”.

Theo Thứ trưởng Đào Hồng Lan, mạng lưới các cơ sở trợ giúp xã hội hiện đã được quy hoạch trên phạm vi toàn quốc với hơn 418 cơ sở, trong đó có 195 cơ sở công lập và 223 cơ sở ngoài công lập. Cả nước có 45 trung tâm bảo trợ xã hội chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí; 40 trung tâm công tác xã hội. Các mạng lưới này cung cấp nhiều dịch vụ cho các nhóm đối tượng có hoàn cảnh khó khăn, trong đó có trẻ em, thanh thiếu niên như dịch vụ: công tác xã hội tư vấn, phát hiện, sàng lọc, chăm sóc, can thiệp, trị liệu, giáo dục kỹ năng sống, giáo dục đặc biệt và hỗ trợ, đáp ứng các nhu cầu cần thiết.

Yếu cả về số lượng lẫn chất lượng

Tuy nhiên, xét cả về số lượng và chất lượng thì các mạng lưới cơ sở nói trên hoạt động chưa đạt được hiệu quả như mong muốn, còn nhiều tồn tại, hạn chế cần phải khắc phục. Điển hình như các cơ sở công tác xã hội thiếu các dịch vụ can thiệp, trị liệu tâm lý, lao động trị liệu, vật lý trị liệu và trợ giúp các đối tượng tái hòa nhập cộng đồng. Đội ngũ những người làm công tác xã hội thì còn thiếu không những về số lượng mà cả về chất lượng, chưa chuyên nghiệp trong hoạt động. Một số địa phương thì chưa quan tâm đến truyền thông để nâng cao nhận thức của gia đình, cộng đồng trong việc chăm sóc, trợ giúp cho nhóm trẻ em, thanh thiếu niên có vấn đề về sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội. Bên cạnh đó, sự phối hợp liên ngành chưa hiệu quả…

Thứ trưởng Đào Hồng Lan nói: “Các dịch vụ chăm sóc và ứng phó tại Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu về chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người dân. Chất lượng và độ bao phủ của các dịch vụ này còn hạn chế và thường tập trung vào những rối loạn sức khỏe tâm thần nặng. Về nhân lực, bác sĩ chuyên khoa về tâm thần nhi cũng rất ít ở Việt Nam. Gần như người ta chưa đào tạo trọng tâm về lĩnh vực này dẫn đến công tác chẩn đoán, điều trị cho tâm thần nhi chưa chuyên sâu”. Thứ trưởng Đào Hồng Lan cũng cho hay, ở các vùng sâu xa thì các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần này còn đặc biệt thiếu, làm cho hiện tượng tự tử vì những biểu hiện rối loạn tâm thần ngày càng gia tăng mà không có biện pháp ngăn ngừa. Nghiên cứu của UNICEF, Bộ LĐ-TB&XH và Viện Nghiên cứu phát triển Hải ngoại cho thấy, mặc dù tỷ lệ tự tử ở thanh thiếu niên Việt Nam thấp hơn so với các nước trong khu vực nhưng ngày càng gia tăng với tốc độ đáng ngại.

Để giải quyết vấn đề này một cách quyết liệt và thấu đáo, Bộ LĐ-TB&XH đề ra các giải pháp phải không ngừng phát triển các dịch vụ công tác xã hội trong chăm sóc, trợ giúp cho người có vấn đề về sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội tại Việt Nam, cải thiện, khắc phục những điểm yếu còn tồn tại. Cụ thể là tăng cường và nâng cao số lượng, chất lượng nguồn nhân lực cho chăm sóc sức khỏe tâm thần trong khu vực công cũng như số lượng và loại hình dịch vụ, đặc biệt các dịch vụ liên quan đến vấn đề sức khỏe tâm thần thể nhẹ hơn. Ngoài ra, nâng cao nhận thức về nhu cầu giải quyết tình trạng tâm lý xã hội của trẻ em và thanh niên bên cạnh việc xây dựng khung chính sách, phân bổ ngân sách Nhà nước một cách phù hợp cho các cơ quan, cơ sở hữu trách, đẩy mạnh sự hợp tác giữa các bộ, ngành trong công tác xã hội.