Và chưa kể đến ở nước ta chỉ có 1 tỉnh duy nhất là không có nhà máy sản xuất rượu, 20 tỉnh chưa có nhà máy sản xuất bia. Như vậy, lượng rượu, bia tiêu thụ ở nước ta là… cực lớn đúng như xếp hạng của Tổ chức Y tế Thế giới đối với nước ta - đứng thứ hai trong khu vực các nước Đông Nam và thứ 10 châu Á sau Hàn Quốc, Ấn Độ, Nepal (chỉ tính đối tượng là nam giới)… Trong khi tác hại của rượu, bia nói theo các chuyên gia y tế là sướng miệng nhưng cực thân. 

Tịch thu 20.000 chai rượu giả ở Hà Nội

Theo một nghiên cứu của Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, lứa tuổi bắt đầu sử dụng rượu, bia không phải trưởng thành như nhiều người nghĩ mà mới ở tuổi 13-17 tuổi các em đã sử dụng không những bia mà cả rượu. Điều tra sức khỏe gần 3.500 học sinh từ lớp 8-12 tại 50 trường của 13 tỉnh thành trên toàn quốc năm 2013 của Bộ Y tế cho thấy, đã có gần 50% học sinh nam, gần 40% học sinh nữ uống rượu, bia trước 14 tuổi. Uống đến mức say thì có hơn 30% học sinh nam, 15% học sinh nữ. Ở tuổi trưởng thành, số người uống rượu, bia còn lớn hơn nhiều khi năm 2014 có 78,5% “giới mày râu” ở thành thị uống liên tục trong 12 tháng và hơn 81% người trưởng thành ở nông thôn cũng uống liên tục trong thời gian như vậy.

Không ít người nghĩ rằng, uống rượu, bia sẽ có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là trong những ngày giá rét này rượu sẽ làm ấm cơ thể, lưu thông huyết mạch… Bia sẽ giải nhiệt, lợi tiểu… Thế nhưng, Th.S Trần Quốc Bảo, Cục Y tế Dự phòng cho rằng, không có “ngưỡng” nào để nhận định uống bao nhiêu rượu, bia là có lợi hay hại cho sức khỏe, bởi tùy thuộc vào cơ địa từng người. Tuy nhiên, trên tổng số ca bệnh có nguyên nhân từ rượu, bia thì phân ra thành 2 mức: uống đến mức có hại và nguy hiểm cho sức khỏe.

Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế đã từng thực hiện khảo sát năm 2014, trong số những người uống rượu, bia ở thành thị, có tới hơn 20% uống đến mức có hại và tỷ lệ tương đương uống đến mức nguy hiểm. Ở nông thôn tỷ lệ uống đến mức nguy hiểm cao hơn nhiều so với thành thị khi gần 30% uống đến mức “khi đi bằng 2 chân nhưng khi về bằng 4 chân” theo cách nói vui của dân “nhậu”. Mà uống ở mức nguy hiểm, Th.S Trần Quốc Bảo khẳng định ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí tử vong. “Uống rượu chính thống, được sản xuất có nguồn gốc, xuất xứ còn như vậy. Uống rượu tự chế có khi còn “đi” nhanh hơn”, Th.S Bảo nói.

Ông cũng dẫn ra nhiều trường hợp đã tử vong vì ngộ độc methanol trong rượu tự nấu, tự “chế” theo công thức nước lã + cồn công nghiệp = rượu. Như con số thống kê của Bệnh viện (BV) Bạch Mai, bình quân mỗi năm chỉ riêng Trung tâm Chống độc của BV cũng đã tiếp nhận tới hàng trăm ca ngộ độc rượu, trong đó số ca tử vong lên đến hàng chục người. Dịp tết dương lịch vừa rồi, BV Bạch Mai đã tiếp nhận bệnh một bệnh nhân từ Hà Tĩnh chuyển ra có tiền sử tăng huyết áp. Thời điểm cuối năm, bệnh nhân này đã uống rất nhiều rượu đến nỗi say mềm. Lúc tỉnh rượu thì anh ta thấy mắt như có màng che, sau đó thì mờ hẳn, không nhìn được gì. Cùng với đó là rối loạn ý thức. Trước khi được chuyển tuyến ra BV Bạch Mai, bệnh nhân cũng đã được cấp cứu tại BV Hữu nghị đa khoa Nghệ An nhưng lúc ấy bệnh nhân đã hôn mê sâu, huyết áp tụt, đồng tử giãn đều 5mm, phản xạ đồng tử với ánh sáng âm tính, không có liệt khu trú.

Bác sĩ Lương Quốc Chính, Khoa Cấp cứu BV Bạch Mai cho biết, khi tiếp nhận bệnh nhân, qua thăm khám, đánh giá và trên cơ sở các kết quả xét nghiệm của BV Đa khoa Nghệ An cho bệnh nhân, các bác sĩ Khoa Cấp cứu đã nhận định bệnh nhân bị ngộ độc methanol trong rượu. Vì hàm lượng methanol trong máu rất cao tới 107mg/dl. Mặc dù được điều trị tích cực, lọc máu liên tục nhưng bệnh nhân được tiên lượng nguy cơ tử vong rất cao.

Cũng trong dịp đầu năm 2016, theo bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai cho biết, đã có rất nhiều ca nhập viện vì ngộ độc rượu, trong đó đặc biệt là các ca ở các tỉnh miền núi chuyển xuống, chủ yếu là người dân tộc uống rượu tự chế rồi ngộ độc. Bác sĩ Lương Quốc Chính khẳng định, quanh năm, các ca ngộ độc methanol vẫn thường xảy ra rải rác do những người nghiện rượu uống quanh năm ngày tháng, không riêng gì cuối năm. Methanol có trong loại rượu gây ngộ độc này vốn là hóa chất dùng vệ sinh công nghiệp, nhưng khi cho vào rượu lại tăng độ “mạnh” của rượu nên vẫn bị lợi dụng để làm rượu giả. Có trường hợp do quá nghiện đã tự trộn cồn công nghiệp vào rượu để tăng độ “phê” khi uống mà không lường hết được những nguy cơ do methanol gây ra.

Methanol có thể gây ngộ độc cho người uống, gây tổn thương thần kinh thị giác, tổn thương võng mạc mắt, gây ức chế thần kinh trung ương, giãn mạch, tụt huyết áp và giảm cung lượng tim (giảm oxy). Ở người lớn, ngộ độc methanol với liều 8g (1ml dung dịch 100%) đã có thể gây mù, ngộ độc với liều 10g (30ml dung dịch 40%) có thể gây tử vong. Ở trẻ em, ngộ độc methanol với liều 0,25ml/kg đã gây mù mắt và 0,5 ml/kg đã gây tử vong (dung dịch 100%).

Còn với rượu nói chung, tác hại của nó được Tổ chức Y tế Thế giới khẳng định là nguyên nhân của 200 loại bệnh tật, chấn thương và là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh trong danh mục phân loại bệnh tật quốc tế như bệnh về tim mạch, chiếm 34%; ung thư 12,5%; bệnh liên quan đến tiêu hóa hơn 16%... Tuy nhiên, ở Việt Nam do lượng tiêu thụ rượu bia cao nên WHO đã đánh giá đây là yếu tố nguy cơ sức khỏe xếp thứ 5 ở Việt Nam, đặc biệt là đối với các bệnh viêm gan, xơ gan, loét dạ dày, tá tràng, tai biến mạch máu não, rối loạn nhịp tim, đái tháo đường, rối loạn nhịp tim, loạn thần… WHO đã cảnh báo, rượu, bia nếu uống nhiều làm rối loạn tâm thần nặng, trầm cảm, lo âu, giảm khả năng tư duy, học tập ở vị thành niên; Đồng thời còn gây ung thư vòm họng, khoang miệng, đại trực tràng, gan, thực quản... Và làm tổn thương hệ miễn dịch, làm nặng thêm các tổn thương do virus viêm gan C; viêm tụy cấp hoặc mãn tính…

Để giảm thiểu nguy cơ đối với sức khỏe và xã hội, đặc biệt là trong dịp tết và lễ hội tới đây, Cục Y tế Dự phòng khuyến cáo không nên uống quá hai đơn vị cồn/ngày đối với nam, một đơn vị cồn/ngày đối với nữ (1 cốc bia hơi tương đương 1 đơn vị, 1 lon bia tương đương 1,3 đơn vị, 30ml/ly rượu - uống không quá 2 ly/ngày) không uống quá 5 ngày/tuần; không sử dụng rượu bia trong khi điều khiển phương tiện cơ giới, vận hành máy móc, khi đang có thai hoặc đang cho con bú. Với trẻ em và vị thành niên tuyệt đối không được uống rượu, bia vì về sau khi trưởng thành có thể phát sinh các vấn đề về rượu, bia cao gấp 5 lần những người uống khi 21 tuổi trở ra như nghiện rượu cao gấp 4 lần, khả năng tham gia bạo lực thể chất sau khi uống cao gấp 6 lần, khả năng bị chấn thương do uống gấp 5 lần…