Trên thực tế từ những năm 2008, Bộ GD-ĐT đã ban hành Hướng dẫn số 6631 về việc thống nhất việc sử dụng sách giáo khoa (SGK), các tài liệu phục vụ giảng dạy, học tập trong trường phổ thông theo quy định của Luật Giáo dục, đây được cho là một “cú hích” đánh vào các loại sách trôi nổi, không đúng với mục đích và yêu cầu của sự nghiệp giáo dục.

Trước đó, dư luận đã xôn xao về tình trạng Bộ GD-ĐT và các NXB “thả lỏng” quản lý STK trên thị trường, dẫn tới hậu quả có rất nhiều bộ STK cho trẻ vi phạm về chủ quyền dân tộc: in bản đồ Trung Quốc kèm hình "đường lưỡi bò" 9 khúc, trường học Việt Nam cắm cờ Trung Quốc hay bản đồ Việt Nam không có hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.  

Và đến ngày 27/3, Văn phòng Quốc hội vừa ra thông báo kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chất vấn và trả lời chất vấn tại phiên họp thứ 16. Theo đó, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận sẽ phải giải quyết 6 vấn đề lớn của giáo dục nước nhà trong năm 2013, đặc biệt là vấn đề tập trung quản lý chất lượng sách giáo khoa, sách tham khảo phục vụ học sinh các cấp học phổ thông, bảo đảm chất lượng, chuẩn mực về ngôn ngữ và lịch sử.

Thời gian qua có một số cuốn STK mắc lỗi sai nghiêm trọng về chủ quyền.

Để chấn chỉnh tình hình này, Bộ GD-ĐT đã ban hành văn bản số 2372 quán triệt trong toàn ngành và các Sở GD-ĐT cả nước thực hiện việc quản lý SGK và STK trong nhà trường.

Công bố danh mục sách được kiểm định

Trong văn bản do Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển ký xác định rõ từng hạng mục SGK, STK, sách giáo viên, sách bài tập… Theo đó, ở loại SGK thống nhất do Bộ GD-ĐT ban hành từ lớp 1 đến lớp 12, chỉ có một bộ sách thống nhất trên cả nước, trên sách có ghi rõ tên tác giả, tổng chủ biên.

Riêng cấp trung học phổ thông (THPT) đối với 8 môn học phân hóa (Toán, Vật lí, Hoá học, Sinh học, Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Ngoại ngữ) có loại SGK biên soạn theo chương trình chuẩn và loại SGK biên soạn theo chương trình nâng cao (SGK nâng cao có ghi là loại nâng cao kèm theo tên sách). Cùng với SGK còn có tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao do Bộ GDĐT ban hành để dùng cho giáo viên và học sinh. Đối với môn học nâng cao của ban cơ bản, có thể dạy học theo SGK nâng cao hoặc SGK chương trình chuẩn kết hợp với sử dụng tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao.

SGK là tài liệu chính để giáo viên sử dụng trong quá trình dạy học, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh và là tài liệu chính để học sinh học tập. Khi sử dụng SGK để chuẩn bị bài dạy, giáo viên cần dựa theo chuẩn kiến thức, kỹ năng quy định trong chương trình môn học, xác định trọng tâm của bài học để thiết kế bài dạy phù hợp với khả năng tiếp thu của học sinh.

Sách giáo viên (GV) do Bộ trưởng Bộ GD-ĐT ban hành. Mỗi môn học ở mỗi lớp có một loại sách GV (riêng 8 môn học phân hóa ở cấp THPT có 2 loại sách GV). Trên sách GV có ghi tên Bộ GD-ĐT, tên tổng chủ biên (chủ biên) và các tác giả. Đối với một số môn học ở cấp tiểu học và môn Thể dục, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở cấp trung học cơ sở (THCS) và cấp THPT, Bộ GD-ĐT không ban hành SGK mà chỉ ban hành sách GV.

Thị trường STK đang bị "buông lỏng" quản lý.

Sách GV là một trong các tài liệu dùng để hỗ trợ GV nghiên cứu thiết kế bài dạy; hướng dẫn vận dụng hình thức, phương pháp dạy học tích cực và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Khi sử dụng sách GV nếu gặp tình huống có các cách hiểu khác nhau về một nội dung nào đó giữa SGK và sách GV thì lấy SGK làm căn cứ để dạy học.

Sách bài tập do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam tổ chức biên soạn dựa theo SGK, được Bộ GD- ĐT thẩm định, cho phép xuất bản, in và phát hành. Trên SBT có ghi tên Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và tên các tác giả.

Nghiêm cấm quảng bá, “ép” mua sách tham khảo

Bộ GD-ĐT cũng yêu cầu, các tổ chức, cá nhân thuộc sở GD-ĐT, phòng GD-ĐT tuyệt đối không được thực hiện hoặc tham gia thực hiện việc giới thiệu, quảng bá, vận động mua, phát hành STK tới học sinh hoặc cha mẹ học sinh dưới bất kỳ hình thức nào.

Bộ GD-ĐT quy định tuyệt đối không được lưu hành, sử dụng sách có nội dung không lành mạnh và sách có biểu hiện vi phạm pháp luật trong nhà trường và không được sử dụng sách có nội dung không phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông.

Đồng thời, giáo viên, nhà trường phải kịp thời báo cáo với cơ quan quản lý cấp trên và thông báo đến các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn về các trường hợp phát hiện sách có sai sót ảnh hưởng đến dạy học và giáo dục; các loại sách không phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông; sách có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Người đứng đầu các cơ sở giáo dục phổ thông chịu trách nhiệm về danh mục STK lưu hành trong đơn vị mình. Trường hợp phát hiện STK có sai sót, có nội dung không lành mạnh hoặc có biểu hiện vi phạm pháp luật, cần kịp thời báo cáo với các cơ quan có thẩm quyền để có biện pháp xử lý

Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên của các cơ sở giáo dục phổ thông tuyệt đối không được thực hiện hoặc tham gia thực hiện việc giới thiệu, quảng bá, vận động mua, phát hành STK tới học sinh hoặc cha mẹ học sinh dưới bất kỳ hình thức nào.

Nhã Anh