Năng lượng Mới số 404

Nhiều lần bị khước từ

Vốn là doanh nhân, James Patterson từng ngồi ghế Chủ tịch Công ty Quảng cáo J. W. Thompson đầu thập niên 90 của thế kỷ trước. Tuy nhiên, Patterson lại mê viết văn và thành công gần như ngay khi mới nhập cuộc. Năm 1992, ông cho ra mắt “Along Came A Spider”. Tác phẩm lập tức gây chấn động và sau đó được Hollywood dựng thành phim với sự góp mặt của Morgan Freeman. Không lâu sau “Along Came A Spider”, Patterson từ bỏ kinh doanh và chuyên tâm viết tiểu thuyết, với loạt tác phẩm lấy Alex Cross (nhà tâm lý giám định tội phạm học hư cấu) làm nhân vật trung tâm. Dưới ngòi bút Patterson, Alex Cross mổ xẻ và phân tích các vụ án với sự tinh tường và luận giải xác đáng bằng lăng kính khoa học. Loạt sách Alex Cross không chỉ là tiểu thuyết hình sự - điều tra tội phạm xuất sắc mà thậm chí có thể làm tài liệu nghiên cứu cho FBI!

Tiểu thuyết gia James Patterson

Năm 2007, một trong Top 15 sách bìa cứng bán chạy nhất nước Mỹ đều có tác giả James Patterson. Chỉ trong năm 2008, Patterson bán được khoảng 16 triệu cuốn tại thị trường Bắc Mỹ. Tổng cộng, Patterson bán được ít nhất 1,4 tỉ quyển khắp thế giới. Ông cũng giành được nhiều giải thưởng, từ Edgar Awards, tác giả tiểu thuyết kinh dị trong năm của BCA Mystery Guild và giải Tác giả tiểu thuyết kinh dị quốc tế trong năm. Năm 2005, sau những thành công từ series “Alex Cross, Women’s Murder Club”, Patterson bắt đầu viết series “Maximum Ride” cho đối tượng thanh thiếu niên, với nội dung về những đứa trẻ nửa người nửa… chim. Ông cho biết ý tưởng trên nhằm khuyến khích thiếu niên đọc sách, bằng những câu chuyện dài phiêu lưu kỳ bí và hấp dẫn tương tự loạt truyện “Harry Potter” của J. K. Rowling... 

Sinh ngày 22/3/1947 tại Newburgh, cách New York hơn 100km, trong một gia đình chỉ có đàn bà: mẹ (Isabelle, giáo viên), bà ngoại, ba chị em gái (chưa kể hai con mèo cái!). Bố ông, Charles, viên chức điều hành Hãng bảo hiểm Prudential, là “một người khó tính và kỳ lạ” đã bỏ rơi ông khi mới 2 tuổi, Charles trưởng thành trong một gia đình nghèo, “vì vậy ông ấy không biết làm thế nào để thể hiện vai trò người cha”. Hình ảnh người cha hà khắc và không chu toàn gia đình từ bố Charles đã hằn sâu trong ký ức Patterson và trở thành nỗi ám ảnh kinh khủng khiến “tôi không thể lập gia đình cho đến năm 48 tuổi”.

Ở trường, Patterson học tốt nhưng cuộc sống gia đình “chẳng để lại điều gì đáng yêu về tôi”. Cô bạn gái đầu tiên của Patterson là Jean. Ông thường đưa Jean bát phố, ăn pizza hoặc xem phim nhưng Patterson vẫn thấy mình dường như không thể tìm được thật sự người bạn đúng nghĩa có thể giúp chia sẻ buồn vui. Lấy bằng Anh ngữ Đại học Manhattan và Đại học Vanderbilt, Patterson bắt đầu sự nghiệp bằng nghề viết slogan quảng cáo (copywriting). Ông làm cho Công ty quảng cáo J. W. Thompson tại New York và bắt đầu hò hẹn với Jane, “người dễ thương nhất lịch sử nhân loại mà mỗi chiều tôi đều muốn ở bên nàng”. 5 năm sau, một buổi sáng, họ đi ăn điểm tâm rồi tạt qua bưu điện. Đột nhiên, Jane quỵ xuống. Đó là lúc tử thần cướp đi mạng sống Jane từ khi cô được chẩn đoán u não. Nhiều năm sau khi Jane chết, Patterson vẫn cô độc…

Sau khi bị 31 nhà xuất bản khước từ cho đến khi được Nhà xuất bản “Little, Brown” chịu in năm 1976, Patterson ấn hành cuốn đầu tiên - “The Thomas Berryman Number”; và giành được Edgar Awards - giải giá trị nhất, một “Oscar” đối với thể loại tiểu thuyết kinh dị (quyển này cũng chỉ in được 10.000 bản). Nhiều tác phẩm tiếp tục ra mắt nhưng Patterson vẫn chưa tự tin đến mức có thể bỏ vị trí chủ tịch J. W. Thompson cho đến khi giành được thành công vang dội từ tác phẩm “Along Came a Spider”. Am hiểu quảng cáo, Patterson tự thực hiện chiến dịch tiếp thị. Ông bỏ tiền túi cho loạt quảng cáo truyền hình và thiết kế lại bìa sách (kỹ thuật quảng cáo - tiếp thị của Patterson với “Along Came a Spider” hiện được dạy tại Khoa Kinh thương Đại học Harvard).

Trước khi rời J. W. Thompson, Patterson mời Susan Solie (Giám đốc nghệ thuật), từng ngồi chung trong văn phòng mình 18 năm trước đó, về làm việc cho ông. Tình yêu nảy nở và cuối cùng họ kết hôn năm 1997. Cơn sốt “Hollywood hóa” nhiều tác phẩm hình sự kinh điển của Patterson, đặc biệt loạt truyện về nhân vật Alex Cross, đã đưa tên tuổi tiểu thuyết gia này ra phạm vi toàn cầu. Avi Arad - nhà sản xuất đứng sau thành công các tập phim “Spider-Man” - đã mua bản quyền sản xuất series “Maximum Ride” và hiện được Sony sản xuất với ngân sách 180 triệu USD.

Bí quyết thành công

Tung ra tiểu thuyết với tốc độ kinh hoàng (4-6 đầu sách/năm), James Patterson từng khiến độc giả thắc mắc ông lấy đâu ra thời gian và sức lực để “đẻ” ra sách đều đều như thế. Chẳng có gì bí mật. Văn phong Patterson là một trong những yếu tố giúp thành công. Patterson có lối thuật chuyện cụt lủn, nhát gừng và không rườm lời. Tiểu thuyết Patterson thường có 150 chương nhưng mỗi chương chỉ dài 2-3 trang. The Observer cho biết thêm, Patterson còn là con người của nguyên tắc và kỷ luật. Patterson luôn ngồi vào bàn viết mỗi sáng lúc 5h30 hoặc 6h; và ông hiếm khi ngủ muộn. Ngoài ra, đằng sau Patterson còn có một đội ngũ “cộng tác viên” chuyên nghiệp giỏi nghề.

Một số tác phẩm của James Patterson

Viết trên Time, cây bút Lev Grossman từng gọi James Patterson là “nhà máy sản xuất sách bán chạy lớn nhất thế giới”. Năm 1996, Patterson bắt đầu nảy ra ý tưởng viết chung khi mời nhà báo Peter de Jonge cộng tác. Tác phẩm “Miracle on the 17th Green” ra đời. Từ đó, Patterson luôn có một nhóm nhà văn hợp tác (chính xác hơn là viết thuê cho ông). Tiến trình “sản xuất” tiểu thuyết từ “nhà máy Patterson” bắt đầu khi Patterson phác thảo cốt truyện với khoảng 30 trang; sau đó, cây bút viết thuê sẽ dàn thành nội dung; cuối cùng, Patterson “tút” lại thành tác phẩm hoàn chỉnh.

Cứ như thế, “lò” tiểu thuyết James Patterson đều đặn tung ra hết tác phẩm này đến tác phẩm khác, từ tiểu thuyết hình sự, lãng mạn đến phiêu lưu… theo đặt hàng của nhiều nhà xuất bản. Gần đây, sau khi ký hợp đồng với Nhà xuất bản Random House, Patterson lập ra một “dây chuyền” sản xuất mới cho việc ra mắt 8 tác phẩm, với cốt truyện được thai nghén từ biệt thự riêng ở Palm Beach (California). Theo cách nào đó, Patterson giống như một đạo diễn điện ảnh, cung cấp chi tiết cốt truyện cho nhóm tác giả kịch bản rồi biên tập lại trước khi khởi sự bấm máy quay.

Phần mình, các cây bút cộng tác với Patterson đều hài lòng sự “phân công lao động” như vậy (tên các đồng tác giả luôn được in trên bìa sách). Từng làm việc 7 năm với Patterson, cây bút Andrew Gross nhận xét: “James Patterson có trực giác cực tốt cho cốt truyện và có khả năng tìm cốt truyện cực nhanh”. Michael Pietsch, Giám đốc điều hành Hachette Book (công ty mẹ của “Little, Brown”), nhận xét: “Patterson là người thông minh nhất tôi từng làm việc chung. Ông ấy nắm được cảm xúc và kỳ vọng độc giả…”. Thời điểm hiện tại, Patterson bận hơn bao giờ hết: Hợp đồng 24 quyển; chuẩn bị tung ra loạt phim nhiều tập dựa vào tiểu thuyết kinh dị mang tựa “Zoo” của ông; hợp tác với Hãng Tribeca Productions của diễn viên Robert De Niro để làm loạt phim nhiều truyền hình nhiều tập dựa vào tiểu thuyết đầu tay “The Thomas Berryman Number”.

Nhà văn hảo tâm

Trong năm 2014, Patterson đã tặng 1 triệu USD cho các thư viện. Tháng 11/2014, ông thực hiện chiến dịch khuyến khích đọc; đóng góp hơn 26 triệu USD cho ngôi trường đại học cũ của mình; 58 triệu USD dưới hình thức học bổng cho 22 đại học; tặng 650.000 quyển sách của mình cho quân đội Mỹ; tặng sách cho mỗi trường công tại New York City, Los Angeles, Savannah, Georgia và Palm Beach. Chương trình nâng cao nhận thức đọc của ông được kích phát bắt đầu bằng màn… đốt sách nhằm gây chú ý. Patterson nói trong đoạn video đốt sách: “Có một quyển sách đang được đốt tại Mỹ. Các bạn được mời tham gia, đặc biệt các em thiếu nhi. Rồi sau đó các bạn sẽ chứng kiến cảnh người ta đóng cửa các thư viện cộng đồng. Các nhà xuất bản đang chết. Nền văn học Mỹ sẽ là nạn nhân kế tiếp của ngọn lửa này. Đủ rồi! Tôi là James Patterson. Chúng ta có thể ngăn chặn màn đốt sách”.

Không chỉ nói suông, Patterson hiện kêu gọi người Mỹ ký thỉnh nguyện thư lên Tổng thống Barack Obama, yêu cầu tổng thống “xuất hiện trước công chúng với quyển sách trong tay”, mỗi tháng một lần, “đến thăm một thư viện hoặc hiệu sách và mua một quyển”; “thu âm phát biểu của ông (Obama) rằng ông bày tỏ sự lo ngại trước tình trạng văn hóa đọc đang giảm tại nước chúng ta”… Patterson nhấn mạnh rằng: “Cách đây 20 năm, có gần 10.000 tiệm sách. Con số đó bây giờ là không đến 3.000” tại Mỹ; rằng thiếu niên Mỹ hiện xem trung bình hơn 3 giờ video giải trí mỗi ngày trong khi đọc sách không đến 8 phút một tuần”; rằng “67% học sinh lớp 4 tại Mỹ đạt điểm đọc dưới trung bình”.

Chiến dịch khuyến khích và nâng nhận thức đọc của Patterson tiếp tục được làm mạnh vào đầu năm 2015. Tháng 1/2015, Patterson đưa ra một đề nghị: Với không đến 300.000USD, một độc giả nào đó sẽ mua được một tiểu thuyết sắp xuất bản của ông và chứng kiến nó… nổ chỉ một ngày sau khi mở ra. Quyển tiểu thuyết có tựa “Private Vegas”, phát hành ngày 26/1/2015. Với giá 294.038USD, người mua còn được đãi bằng vé máy bay hạng nhất, đến một địa điểm không được tiết lộ trước; ở hai đêm tại một khách sạn hạng sạng; được dùng ống nhòm dát vàng 14 karat; được ăn bữa tối 5 món với chính tác giả và dĩ nhiên được tặng quyển “Private Vegas” tự hủy sau 24 giờ...

Kim nguyên