Giải thưởng văn học Sông Mekong lần thứ 11 sẽ diễn ra tại thủ đô Phnompenh, Campuchia vào cuối năm 2020. Hai tác giả Việt Nam đoạt Giải thưởng năm nay là tác giả Trần Nhuận Minh với tác phẩm sách thơ “Qua sóng Trường Giang” và tác giả Trần Ngọc Phú với tác phẩm “Từ Biên giới Tây Nam đến đất Chùa Tháp”.

Qua sóng Trường Giang là tập thơ của nhà thơ Trần Nhuận Minh, đã được Nhà xuất bản Hội Nhà văn Việt Nam, in lần thứ nhất năm 2017 và tái bản năm 2018, gồm 3 ngữ, Việt ngữ, Hoa ngữ và Anh ngữ.

Đây là tập thơ nhà thơ Trần Nhuận Minh viết trên đất Trung Quốc từ năm 1999 đến năm 2007, trong các lần ông qua thăm Trung Quốc, với cương vị là nhà thơ Việt Nam, trong đoàn của Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, trong đoàn của tỉnh Quảng Ninh (khi ông là Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh) và trong lần ông sang thăm, theo lời mời của phía Trung Quốc để xuất bản tuyển tập thơ của ông tại Bắc Kinh năm 2014.

Ông đã đi đến nhiều địa điểm của Trung Quốc, do đó ngoài việc ca ngợi cảnh đẹp thiên nhiên, núi sông hùng vĩ, những sự tích lịch sử oai hùng, tập thơ đã khắc họa rất sâu tình cảm vô cùng thắm thiết đậm đà của nhân dân hai nước và mối giao thoa của hai nền văn hóa Trung - Việt.

Nhiều bài thơ trong tập đã được ông đọc tại Trung Quốc trong các lần giao lưu, được xuất bản ở Trung Quốc và dịch giả, GSTS Phùng Trọng Bình (Trung Quốc), đã viết một công trình nghiên cứu rất công phu về thơ ông, in cả ở Trung Quốc và Việt Nam, đánh giá ông là một nhà thơ “ phi phàm”, có vốn hiểu biết rất phong phú và sâu sắc văn hóa Trung Quốc, lịch sử và con người Trung Quốc, bộc lộ một tài nghệ đỉnh cao qua các bài thơ rất khác nhau, với đủ các cung bậc về chủ đề, thể loại, cấu trúc đến ngôn ngữ, hình ảnh và giọng điệu.

Tập thơ với giọng điệu tươi trẻ, nêu lên những thành tựu vượt bậc của Trung Quốc trong cải cách kinh tế, tràn đầy hi vọng và niềm tin vào bước phát triển của tương lai, ở vùng 6 nước sông Mê Kông, do đó tập thơ vừa là một thành tựu thi ca, có ý nghĩa thời sự, vừa là một tiếng nói hòa bình hữu nghị về tình anh em trong khu vực.

Tác phẩm “Từ Biên giới Tây Nam đến đất Chùa Tháp” lấy bối cảnh cuối thập niên 1970, khi chính quyền Khơ-me Đỏ tàn sát nhân dân Campuchia, xây dựng một xã hội không hợp lòng dân. Chúng giết dân Campuchia bằng búa, bằng rìu, bằng cả cuốc xẻng và gậy gộc. Hàng triệu người đã bị tàn sát, Dân tộc Khơ-me nguy cơ bị diệt chủng. Rất nhiều người dân đã chạy sang Việt Nam lánh nạn. Sau năm 1975 Khơ-me Đỏ đã cho quân đội đánh chiếm, tàn sát nhân dân Việt Nam tại các đảo Thổ Chu và dọc biên giới gây tình hình căng thẳng. Sư đoàn 341 thuộc Quân đoàn 4 của quân đội nhân dân Việt Nam tháng 9 năm 1977 cùng nhiều đơn vị của quân đội phải bảo vệ biên giới. Trần Ngọc Phú là một người lính trong đơn vị đó.

Năm 2007 ông viết về cuộc chiến này bằng 3 tập sách với tên gọi: “Từ Biên giới Tây Nam đến đất Chùa Tháp”. Tập 1 và 2 về giai đoạn bảo vệ biên giới dọc từ Tây Ninh đến Hà Tiên, Kiên Giang mà tác giả Trần Ngọc Phú cùng đơn vị trực tiếp tham chiến. Những trận chiến giao tranh khốc liệt liên tiếp diễn ra giữa quân đội nhân dân Việt Nam và quân đội của tập đoàn Khơ me Đỏ, Pôn Pốt - Yeng xa ri - Khiêu xămphon. Những trận chiến đấu có thắng, có thua, có hy sinh tổn thất cho cả hai phía, đều được viết lại, kể lại theo trình tự thời gian rất trung thực, tỉ mỉ. Tập 3 là tháng 1 năm 1979, quân đội Việt Nam đáp lời kêu gọi cứu giúp của mặt trận đoàn kết cứu nước Campuchia, đã cùng quân đội và mặt trận đoàn kết cứu nước Campuchia tiến công tiêu diệt tận sào huyệt của tập đoàn diệt chủng Khơ-me Đỏ tại Thủ đô Phnompenh, cứu Đất nước và Dân tộc Khơ-me thoát khỏi thảm họa diệt chủng. Tập sách miêu tả những vất vả cùng hy sinh của người lính tình nguyện Việt Nam trong cuộc chiến truy quét tàn quân của Tập đoàn Khơ-me Đỏ, bảo vệ nhân dân, xây dựng chính quyền mới vững mạnh mang lại hòa bình và cuộc sống ấm no hạnh phúc cho nhân dân Campuchia.