Vào quý cuối năm, các cơ quan xí nghiệp đều cân đối thu chi, lời lãi để tính toán khả năng thuởng Tết. Những DN làm ăn khấm khá thì đã sớm công bố tiền thưởng Tết, cán bộ, công nhân viên cũng yên tâm làm việc. Thưởng Tết không chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là đạo lý ăn ở có trước, có sau. Tục ngữ có câu "Một quan tiền công, không bằng một đồng tiền thưởng" là vậy. Trong hoàn cảnh còn khó khăn, làm lụng cả năm vất vả, ai cũng mong đến Tết được thưởng kha khá để về quê, sắm sửa cho vợ con, cha mẹ...

Thưởng Tết bằng... tương ớt.

Như vậy, thưởng Tết không chỉ là quy định mà còn là cái tình của DN đối với công nhân. Thực tế cho thấy, những DN biết chăm lo cho công nhân luôn ổn định, người lao động gắn bó cả lúc thịnh vượng cũng như khi khó khăn. Thưởng Tết chính là một trong những biểu hiện sự quan tâm thiết thực nhất cho mối quan hệ bền lâu giữa chủ và người làm công.

Năm hết, Tết đến, kinh tế vẫn chưa hết khó khăn nên nhiều doanh nghiệp xây dựng, bất động sản, chứng khoán, ngân hàng hiện vẫn... "án binh bất động" vì tiền lương còn nợ, lấy đâu ra mà thưởng Tết. Thông tin về mức thưởng Tết khiến rất nhiều người rớm nước mắt. Đúng là kẻ ăn không hết, người lần không ra. Có nơi tiền thưởng Tết lên đến mấy trăm triệu đồng, thấp hơn cũng cả chục triệu, mức thưởng bình quân là 1 đến 2 tháng lương, xấp xỉ năm ngoái. Trong khi đó, cùng là dân áo xanh, nhưng rất nhiều lao động ở doanh nghiệp vừa và nhỏ không có Tết bởi doanh nghiệp bết bát, ông chủ thương hại công nhân rút hầu bao thưởng mỗi người 100 ngàn đồng. Trong khi, các thầy giáo, cô giáo ở các tỉnh ngậm ngùi cho biết từ thuở cầm viên phấn đứng lên bục đến nay chưa bao giờ biết tiền thưởng Tết là tiền gì!

Việc thưởng Tết có chuyện cười ra nước mắt. Chẳng hạn có tin một cơ sở sản xuất hương nhang ở Hà Nội đã thưởng Tết cho mỗi nhân viên 100.000 đồng và mỗi loại hương nhang một bó. Một bịch quần đùi (gồm bao nhiêu chiếc không rõ) là thưởng Tết cho các nhân viên ở một Công ty may đóng trên địa bàn quận Hoàng Mai. Lãnh đạo một Công ty ở Sài Đồng (Hà Nội) đã thu mỗi người 100.000 đồng, dặn là để mua vé ô tô cho mọi người về quê. Mà đây mới chỉ là tiền mua vé chiều về thôi, chứ không bao gồm chiều đi. ​

Còn ở một công ty tư nhân nọ, nhân viên được thưởng bằng hiện vật là mấy bịch giấy vệ sinh. Khổ thân các bác, các chị dùng đến bao giờ cho hết!

Tết này nghe nói có trường ở Hà Nội chẳng biết “chạy” ở đâu ra lắm lịch Giáp Ngọ đến thế. Ban giám hiệu bèn thưởng Tết cho giáo viên mỗi người một mớ. Khổ, treo vào đâu cho hết lịch, không lẽ mang về chợ quê bán được đồng nào hay đồng ấy!

Tết này các thầy giáo, cô giáo trường THCS Anh hùng Wừu (xã Gào, TP Pleiku, Gia Lai) chỉ còn dư 4 triệu đồng từ quỹ công đoàn và 2 triệu đồng của chính quyền chia đều cho 34 giáo viên. Vậy là anh em cũng có chưa đầy 200 ngàn "thưởng Tết”, quy ra thóc thì mỗi giáo viên được nhận quà như sau: 2 lít dầu ăn x 40.000 đồng/lít, nửa ký hạt dưa hết 55.000 đồng, 1 gói  bột nêm Knorr 30.000 đồng, một chai nước mắm hết 20.000 đồng. Tổng cộng phần thưởng tết là 185.000 đồng.

Quà thưởng Tết của giáo viên trường Anh hùng này dù thấp nhưng vẫn “ấm” hơn giáo viên Trường mầm non Hoa Pơ Lang bên cạnh, mỗi giáo viên 80.000 đồng. Số tiền này nếu bỏ vào bì thư thì khó coi, nên nhà trường sẽ tặng quà thay thế bằng “hiện vật” là một lít dầu ăn và một chai nước mắm. Thầy giáo Nguyễn Văn Dũng - Công đoàn ngành giáo dục tỉnh Kon Tum cay đắng nói rằng “thưởng Tết” đối với giáo viên là từ xa xỉ.  

Ở trường Dân tộc nội trú huyện Krông Pa (Gia Lai) do ngân sách eo hẹp, trường cũng đào tạo rất đặc thù, nên chỉ có thể thưởng Tết cho giáo viên bằng món quà chén bát.

Chợt nhớ chuyện cố nhà văn H. từng kể thời bao cấp ông được thưởng Tết bằng 200 tờ báo Xuân. Ông và cậu con trai cả, sau này là một nhà văn, nhà báo nổi tiếng cùng ra… ga Hàng Cỏ bán báo cho dòng người xếp hàng mua vé tàu Tết. Thế mà hết sạch banh khiến ông còn thiếu báo tặng mấy ông bạn già chậm chân đến muộn. Mấy năm trước có chuyện thưởng Tết bằng gạch chỉ, gạch lát, thép tồn.

Tuy nhiên chuyện thưởng Tết Giáp Ngọ bằng tương ớt thì thật là cay mắt. Báo chí đưa tin một công ty ở TP HCM vừa quyết định thưởng cho mỗi nhân viên một thùng tương ớt ăn Tết, riêng lãnh đạo sẽ nhận 2 thùng. Báo chí tường thuật rằng chị công nhân này làm việc cho công ty đã 3 năm, nhưng đây là lần đầu tiên, chị và các đồng nghiệp được thưởng Tết bằng hiện vật. Cả năm nay, công ty có ít hợp đồng nên doanh thu, lợi nhuận giảm mạnh. Bản thân chị em nhân viên cũng không được xem xét lên lương định kỳ như mọi năm.

Chị công nhân này than thở, phải chi thùng mỳ tôm, hay thùng bánh hoặc sữa thì hay hơn nhiều. Tương ớt ăn làm sao được. Còn nếu mang về quê làm quà cho gia đình, thì chi phí vận chuyển còn cao hơn giá trị của phần quà. Các chị bàn nhau mang ra bán lại cho các tiệm tạp hóa, lấy lại đồng nào hay đồng nấy. Thật là cám cảnh!

Nói về việc bất đắc dĩ thưởng Tết bằng tương ớt cho nhân viên, ông chủ mong mọi người "chia sẻ khó khăn" với công ty và cùng nhau vượt qua giai đoạn thách thức này. Bản thân công ty cũng không dư dả khoản tiền nào để bồi dưỡng thêm cho nhân viên, nên phải lấy quà của đối tác tặng lại cho người lao động. Lãnh đạo hy vọng sang năm mới, nhiều khả năng doanh nghiệp sẽ kêu gọi được vốn đầu tư từ bên ngoài, vực dậy chuyện làm ăn, khi ấy sẽ có thưởng Tết tươm tất.

Tờ báo khác đăng tin cách đây dăm hôm, một công ty ở quận 9, TP HCM thông báo thưởng Tết cho mỗi nhân viên một túi quà gồm 3 món: bột ngọt, hạt nêm và hộp lạp xưởng, trị giá khoảng 300.000 đồng. Tình hình kinh doanh rất khó khăn, có quà là tốt rồi. Bởi theo dự kiến ban đầu, mỗi nhân viên chỉ có thể hưởng phần quà trị giá 150.000-200.000 đồng, nhưng nhìn mỗi gói quà lèo tèo vài món hàng, ban lãnh đạo quyết định trích thêm một ít để mọi người hưởng cái Tết ấm áp hơn.

Chuyện “no 3 ngày tết” không biết có “phổ cập” được hay không? Với nhiều công nhân viên chức không có thưởng Tết, lo cho vợ con cân thịt, tấm bánh là quá khó. Mấy ngày Tết, thấy người ta có tiền thưởng bạc triệu mà tủi phận…

Một đồng tiền thưởng cũng quý là vậy!

                                              Bảo Dân