Thời gian qua, nhiều “ông lớn” ngành bán lẻ thế giới có mặt tại Việt Nam như: Central Group, Lotte, Aeon… và đang không ngừng mở rộng mạng lưới, khiến câu chuyện cạnh tranh, tranh giành “miếng bánh” bán lẻ ngày càng sôi động.

Đặc biệt, trong bảng xếp hạng về Chỉ số phát triển bán lẻ toàn cầu (GRDI) do Tập đoàn Tư vấn thị trường AT Kearney (Mỹ) công bố hằng năm, Việt Nam vẫn duy trì trong top 30 thị trường bán lẻ mới nổi hấp dẫn nhất thế giới. Bởi dân số Việt Nam có hơn 90 triệu người, trong đó khoảng 70% ở độ tuổi dưới 64; tốc độ đô thị hóa, tỷ lệ đô thị hóa tăng nhanh; thu nhập bình quân và nhu cầu mua sắm hàng hóa của các hộ gia đình khá cao.

Người tiêu dùng mua sắm tại siêu thị

Thực tế cũng cho thấy, thời gian vừa qua, những thương hiệu ngoại đã đẩy mạnh sự hiện diện của mình trên thị trường bán lẻ Việt Nam với “cuộc đua” mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A). Trong năm 2015 và 2016, đã liên tiếp có nhiều thương vụ M&A của các doanh nghiệp bán lẻ ngoại. Đơn cử như thương vụ doanh nghiệp Thái Lan “thôn tính” Metro hay mua lại Big C…

Thị trường bán lẻ Việt Nam đã và đang trở thành điểm đến của nhiều tập đoàn bán lẻ trên thế giới và không có gì lạ nếu thị trường bán lẻ đón thêm nhiều dòng vốn lớn hơn từ nước ngoài. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp bán lẻ nội không tự thay đổi mình, xây dựng những mô hình kinh doanh hiện đại thì sẽ có nhiều khả năng thua ngay trên chính sân nhà.

Theo đánh giá của giới chuyên gia bán lẻ, với lợi thế về dân số trẻ, thị trường mới nổi, mảng bán lẻ có rất nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp cả trong và ngoài nước. Tuy nhiên, để có thể cạnh tranh được với làn sóng thương hiệu bán lẻ ngoại hiện nay, các doanh nghiệp bán lẻ Việt cần phải có sự đầu tư, nâng cao hơn nữa về năng lực quản trị vốn, khả năng cạnh tranh.

Tiến sĩ Đinh Lê Hải Hà - Viện Thương mại và Kinh tế (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) cho rằng, từ khi Việt Nam mở cửa thị trường bán lẻ, một làn sóng nhà đầu tư nước ngoài gia nhập thị trường Việt Nam dưới hình thức lập cơ sở bán lẻ hoặc mua lại, sáp nhập… Điều này tạo nên sức ép cạnh tranh lớn trên thị trường, nhất là khi nhà đầu tư nước ngoài có lợi thế hơn doanh nghiệp Việt về vốn, kinh nghiệm, quản trị doanh nghiệp; công ty mẹ là những đại gia bán lẻ toàn cầu, có chiến lược chịu lỗ nhiều năm để xây dựng mạng lưới, thương hiệu trước khi kiếm lợi nhuận tại thị trường Việt Nam.

Trong khi đó, doanh nghiệp bán lẻ nội thua kém doanh nghiệp bán lẻ ngoại ở nhiều mặt, ví dụ như: hệ thống chuỗi siêu thị, cửa hàng tuy có nhiều cải tiến nhưng vẫn thiếu chuyên nghiệp, công nghệ quản trị chuỗi yếu kém, giá cả thiếu cạnh tranh, nguồn hàng chưa phong phú, đa dạng, mức độ kiểm soát chất lượng hàng hóa chưa cao...

Ở góc độ quản lý Nhà nước, từ đầu năm 2017, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, có giải pháp khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp bán lẻ trong nước phát triển; chấn chỉnh các địa phương tuân thủ theo đúng quy định liên quan của pháp luật trong việc cấp phép, quản lý hoạt động phân phối, bán lẻ đối với doanh nghiệp FDI. Đây là là một đòn bẩy của Chính phủ để vực dậy ngành bán lẻ trong nước.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ, xu hướng mua bán, sáp nhập là tất yếu, các doanh nghiệp nội phải chấp nhận cạnh tranh và hợp tác, trên cơ sở đó học tập và tiếp thu những điểm mạnh của các doanh nghiệp FDI để tự hoàn thiện mình.