Trang trại điện mặt trời ở Tính Sơn Tây, Trung Quốc. Ảnh: Tân Hoa xã.

Tháng Tư năm 2022, Bộ Thương mại Hoa Kỳ khởi xướng điều tra chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Việt Nam và 3 quốc gia Đông Nam Á khác là Thái Lan, Malaysia và Campuchia. Phía Hoa Kỳ cáo buộc các doanh nghiệp Việt Nam lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp mà Hoa Kỳ đang áp dụng với sản phẩm pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Trung Quốc.

Vấn đề này được tranh luận sôi nổi, với ngành công nghiệp lắp đặt các tấm pin cho rằng thuế quan bổ sung sẽ là đòn giáng mạnh vào nỗ lực của Hoa Kỳ trong việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo và các nhà sản xuất tấm pin mặt trời của Hoa Kỳ cho rằng các nước đang tham gia vào các hành vi thương mại không công bằng, đe dọa sự tồn vong của một ngành công nghiệp quan trọng.

Cuộc điều tra đầu tiên về pin mặt trời bắt đầu từ năm 2011. Tỷ lệ chống bán phá giá hiện tại đối với các sản phẩm năng lượng mặt trời trên toàn Trung Quốc là 238,95%, điều này có thể khuyến khích các nhà sản xuất Trung Quốc lách thuế bằng cách tăng tốc sản xuất ở Đông Nam Á. Hoa Kỳ lập luận rằng Trung Quốc không chơi theo luật, rằng họ đang thực hiện hành vi rửa các sản phẩm đó thông qua các nước thứ ba và sự cạnh tranh không lành mạnh từ Trung Quốc đang làm tổn hại đến khả năng cạnh tranh của ngành năng lượng mặt trời nội địa của Hoa Kỳ. Vào ngày 25 tháng 3 năm 2022, Bộ Thương mại đã bắt đầu các cuộc điều tra ngăn chặn bao gồm Campuchia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam. Bốn quốc gia cung cấp khoảng 80% các bộ phận và tấm pin năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ, có nghĩa là việc bổ sung thuế quan đáng kể đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia đó sẽ định hình đáng kể kết quả trong ngành năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ.

Theo các chuyên gia, tồn tại quan điểm trái ngược nhau về vấn đề này, với quan điểm ủng hộ môi trường và quan điểm thương mại.

Trong khi các chuyên gia môi trường lập luận rằng thế giới đang tồn tại một cuộc khủng hoảng khí hậu, tình hình đang nhanh chóng trở nên tồi tệ hơn, và cách tốt nhất là thay đổi các quy tắc để dễ dàng theo đuổi các mục tiêu khí hậu hơn.

Thì giới chính trị Mỹ đã có những chỉ trích cuộc điều tra là có hại cho ngành năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ, đặc biệt tác động nguy hiểm về khí hậu. Tác động của cuộc điều tra đã làm chậm lại một số dự án năng lượng tái tạo mới ở Mỹ, dẫn đến việc các dự án năng lượng mặt trời đã lên kế hoạch bị trì hoãn trong 18 tháng. Hiệp hội Công nghiệp Năng lượng Mặt trời (SEIA) cũng phát hiện ra rằng hơn 315 dự án đang bị hủy bỏ hoặc trì hoãn do cuộc điều tra này.

Nghiên cứu của SCIS trích dẫn dữ liệu của SEIA cho thấy 83% các công ty năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ báo cáo đã được thông báo về việc cung cấp bảng điều khiển bị hủy hoặc bị trì hoãn kể từ khi thông báo điều tra. Trong số các nhà sản xuất trong nước, 80% dự đoán rằng cuộc điều tra sẽ có "tác động tàn phá nghiêm trọng" đối với hoạt động kinh doanh của họ, trong khi 70% báo cáo rằng ít nhất một nửa lực lượng năng lượng mặt trời và lưu trữ của họ đang gặp rủi ro. SEIA ước tính rằng một phát hiện khẳng định có thể gây nguy hiểm cho 100.000 việc làm, bao gồm 18.000 việc làm trong lĩnh vực sản xuất. Công ty tư vấn năng lượng Rystad ban đầu ước tính rằng Hoa Kỳ sẽ bổ sung 27 gigawatt năng lượng mặt trời trong năm nay, nhưng sau đó đã điều chỉnh ước tính thành 10 gigawatt.

Để đáp ứng mục tiêu đầy tham vọng của chính quyền Biden là không phát thải điện vào năm 2035, chính quyền Biden cần theo đuổi các chính sách thương mại nhằm thúc đẩy, không làm giảm việc triển khai năng lượng tái tạo. Các chuyên gia cho rằng Chính phủ Hoa Kỳ nên theo đuổi các chính sách khuyến khích tăng trưởng trong các ngành năng lượng tái tạo và từ bỏ các chính sách dẫn đến sự không chắc chắn, mất việc làm và gia tăng lượng khí thải.

Nếu cuộc điều tra thương mại xác nhận đang xảy ra hành vi gian lận, thì thuế quan sẽ được áp dụng đối với hàng nhập khẩu từ một số hoặc tất cả bốn quốc gia nói trên và hậu quả sẽ làm giảm đáng kể nhập khẩu mô-đun và bảng điều khiển sẽ làm chậm nỗ lực chuyển đổi sang năng lượng mặt trời.