Nhà sáng lập Telegram Pavel Durov_Ảnh: Reuters/TTXVN

Với tội danh này, Pavel Durov có thể bị phạt tới 10 năm tù và phạt tiền 500.000 euro. Nhà chức trách Nga đề nghị phía Pháp giải thích rõ những cáo buộc vô căn cứ này đối với công dân Nga Pavel Durov - người được mệnh danh là “thiên tài”, “nhà tỷ phú”, “chuyên gia lập trình kỳ tài”, “nhà từ thiện”.

Tuổi thơ và học vấn của Pavel Durov

Pavel Durov sinh ngày 10/10/1984 tại Leningrad (nay là St. Petersburg) trong một gia đình giáo viên. Cha ông là Valery Durov - Tiến sĩ ngữ văn, Trưởng khoa Văn học cổ điển, giảng viên Khoa Ngữ văn của Đại học Tổng hợp quốc gia St. Petersburg từ năm 1992 đến năm 2013. Mẹ ông là Albina Aleksandrovna Durova - giảng viên cùng Trường Đại học Tổng hợp quốc gia St. Petersburg.

Khi lên 4 tuổi, cha Pavel Durov được mời làm giảng viên của một trường đại học ở Italia và gia đình phải chuyển đi cùng ông. Trong thời gian gia đình đến Italia, Pavel Durov ở lại Nga với bà ngoại, còn anh trai Nikolai Durov đi cùng bố mẹ.

Khi gia đình Durov trở về Nga, Pavel Durov theo học tại trường chuyên ngoại ngữ thuộc Đại học Tổng hợp quốc gia St. Petersburg. Là một đứa trẻ năng động, hoạt bát và lanh lợi, khi lên 11 tuổi, Pavel Durov bắt đầu quan tâm đến việc lập trình và tốt nghiệp trung học với tấm Huy chương bạc.

Sở thích và tài năng của Pavel Durov chịu ảnh hưởng rất lớn của người anh trai là Nikolai Durov. Khi mới lên 8 tuổi, Nikolai Durov đã bộc lộ năng khiếu toán học đáng kinh ngạc. Trong những năm ở cùng gia đình tại Italia, Nikolai Durov từng được một kênh truyền hình địa phương ca ngợi là “thần đồng” có khả năng giải các phương trình toán học rất phức tạp. Về sau, Nikolai Durov là tiến sĩ toán - lý, nhà vô địch thế giới tuyệt đối về lập trình dành cho sinh viên.

Tuy có sở thích và đam mê lập trình nhưng Pavel Durov lại theo học tại Khoa Ngữ văn của Đại học Tổng hợp quốc gia St. Petersburg, chuyên về dịch thuật tiếng Anh. Trong quá trình học đại học, Pavel Durov nhận được nhiều học bổng của Tổng thống, Chính phủ Nga và Quỹ Potanin.

Cùng với anh trai, khi còn học đại học, Pavel Durov đã nghĩ về các dự án xây dựng mạng Internet ở Nga. Trang thông tin điện tử đầu tiên do Pavel Durov xây dựng có tên là durov.com dành cho sinh viên ngữ văn để chuẩn bị trả lời trong các kỳ thi. Pavel Durov còn xây dựng trang tin điện tử spbgu.ru làm diễn đàn dành cho sinh viên đang học, cũng như đã tốt nghiệp Đại học Tổng hợp quốc gia St. Petersburg.

Pavel Durov - tác giả của trang mạng xã hội VKontakte

Pavel Durov từ lâu đã mơ ước xây dựng mạng xã hội riêng của Nga và ông đã đạt được ước mơ đó khi cùng với anh trai hoàn thành dự án xây dựng trang mạng xã hội được đặt tên là Vkontakte, có nghĩa là “cùng giao lưu”. Pavel Durov là chủ nhân của trang VKontakte và tổng giám đốc có quyền kiểm soát trang.

Không phải ngẫu nhiên mà VKontakte được trình làng đúng vào ngày sinh nhật của Pavel Durov: 10/10/2006. Anh trai của Pavel Durov là Nikolai Durov là Giám đốc kỹ thuật của Vkontakte, bạn thân của Pavel Durov là Vyacheslav Mirilashvili là nhà đầu tư và đồng sáng lập đầu tiên. Để phát triển công ty khởi nghiệp này, Pavel Durov đã vay cha mình 30.000 USD.

Pavel Durov gặp chủ nhân trang mạng xã hội Facebook Mark Zuckerberg từ người bạn Vyacheslav Mirilashvili trong chuyến đi đến Mỹ năm 2006. Cuộc gặp diễn ra tại Palo Alto, California. Trong cuộc gặp này, Mark Zuckerberg đề xuất thảo luận về khả năng hợp tác với Pavel Durov, thậm chí cả việc mua lại Vkontakte.

Tuy nhiên, Pavel Durov từ chối lời đề nghị vì muốn giữ tính độc lập cho công ty của mình. Cuộc gặp này trở thành cột mốc quan trọng trong lịch sử của cả 2 doanh nhân vì thể hiện những cách tiếp cận khác nhau đối với việc phát triển mạng xã hội: Mark Zuckerberg hướng đến sự mở rộng ra toàn cầu, Pavel Durov tập trung vào việc tạo ra một sản phẩm của Nga nhưng có tầm ảnh hưởng toàn cầu.

Pavel Durov bị cáo buộc “sao chép” ý tưởng của Mark Zuckerberg. Tuy nhiên, ông cho rằng tuy giữa mình và Mark Zuckerberg có những điểm chung nhưng Facebook đã giúp ông hiểu những khiếm khuyết và hạn chế của trang mạng xã hội của Mark Zuckerberg để khắc phục. Từ đó, Pavel Durov đã tạo ra mạng xã hội tiện dụng nhất có thể cho người dùng, thậm chí còn tự trả lời các câu hỏi của họ tương tự như phần mềm trí tuệ nhân tạo ChatGPT.

Vkontakte bị tấn công từ mọi phía

Đầu năm 2007, Vkontakte bị hacker tội phạm tấn công. Ngay lập tức trang này bị sập và báo “Lỗi 502”. Sự kiện này thôi thúc Pavel Durov viết mã bảo mật riêng để bảo vệ Vkontakte. Sau nhiều lần kiểm tra, chỉnh sửa, Pavel Durov vô hiệu hóa tất cả các cuộc tấn công phá hoại.

Đồng thời, các nhà đầu tư bắt đầu nhận thấy sự phát triển quá nhanh của Vkontakte và đề nghị được hợp tác với Pavel Durov, thậm chí mua lại bản quyền với giá rất cao. Pavel Durov tuyên bố có thể chia sẻ một phần cổ phần cho các nhà đầu tư nhưng không bán bản quyền. Trong số các nhà đầu tư cho Vkontakte có Yuri Milner - đồng sáng lập Tập đoàn Mail.ru và từng đầu tư cho các công ty công nghệ Facebook và Twitter của Mỹ.

Năm 2011, trước thềm cuộc bầu cử Quốc hội và Tổng thống Nga, các lực lượng đối lập sử dụng trang Vkontakte để phối hợp hành động nhằm tổ chức các cuộc biểu tình chống Chính phủ Nga. Khi đó, Pavel Durov nhận được yêu cầu của chính quyền giải tán các nhóm biểu tình. Đáp lại, Pavel Durov đăng bức ảnh chú chó Husky đội mũ trùm đầu và thè lưỡi. Phía dưới bức ảnh, Pavel Durov đăng bản copy lệnh triệu tập của Văn phòng Công tố viên kèm theo dòng chú thích “không có thời gian để thẩm vấn”.

Cuối năm 2013, Cơ quan An ninh Nga yêu cầu Pavel Durov cung cấp thông tin cá nhân về những người tổ chức cuộc bạo loạn chính trị Euromaidan ở Thủ đô Kiev của Ukraina, nhưng người sáng lập VKontakte một lần nữa từ chối tuân thủ. Cùng trong thời gian đó, mối quan hệ của Pavel Durov với các nhà đầu tư cũng trở nên căng thẳng.

Tập đoàn Mail.ru từng bước giành quyền kiểm soát cổ phần của VKontakte. Tháng 4-2014, Pavel Durov từ chức Giám đốc điều hành Vkontakte, rời khỏi Nga và được cấp quyền công dân của quốc đảo St. Kitts và Nevis để có thể đi du lịch mà không cần thị thực đến các nước châu Âu. Về sau, Pavel Durov được cấp quyền công dân Pháp và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE).

Trang Telegram và “cuộc kháng chiến số”

Sau khi chia tay Vkontakte, Pavel Durov thiết lập trang tin nhắn riêng được mã hóa, gọi là Telegram. Pavel Durov chia sẻ: “sau những tiết lộ động trời về Edward Snowden năm 2013, chúng tôi nhận ra rằng vấn đề của chúng tôi không phải là duy nhất mà là tồn tại ở các quốc gia khác, kể cả ở Mỹ. Do đó, chúng tôi đã phát triển một ứng dụng trao đổi tin nhắn được mã hóa dành cho công chúng”. Đó là trang tin nhắn Telegram được bảo mật ở mức độ rất cao. Tuy nhiên, Telegram vẫn không tránh được cuộc xung đột kéo dài với chính quyền Nga.

Năm 2018, Telegram bị chặn ở Nga trong 2 năm. Lý do là Pavel Durov từ chối cung cấp khóa mã hóa. Tuy nhiên, trong suốt thời gian này, người dùng vẫn tiếp tục sử dụng Telegram. Với vụ xung đột này, Telegram càng trở nên nổi tiếng hơn ở Nga và nước ngoài.

Trong thời điểm Telegram bị đe dọa chặn ở Nga, Pavel Durov lại đăng bức tranh vẽ chú chó Spotty đội mũ trùm đầu màu đen và đăng kèm chú thích “cuộc kháng chiến số”. Từ đó, biểu tượng này trở thành nền tảng của nhãn hiệu Telegram. Cuối cùng, “cuộc kháng chiến số” đã thành công: từ năm 2020, Telegram không còn bị chặn ở Nga và trở thành trang tin phổ biến hàng đầu thế giới với gần 1 tỷ thuê bao.

***

Năm 2017, Pavel Durov quyết định chuyển đến Dubai để được hưởng chế độ thuế suất 0%. Tại đây, ông mở Văn phòng Telegram trên tầng 23 của một trong những tòa nhà chọc trời của Khu kinh tế tự do Dubai Media City (DMC) ở thủ đô của UAE.

Năm 2021, Forbes vinh danh Pavel Durov là người giàu nhất UAE với khối tài sản ước tính khoảng 17,2 tỷ USD, nhiều hơn 12,4 tỷ USD so với doanh nhân đứng thứ hai trong bảng xếp hạng là Usuff Ali - người sáng lập LuLu Group International.

Lũ lụt đe dọa tính mạng hàng nghìn người ở miền nam nước Nga

Nga chốt xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Trung Á

Gazprom tiết lộ chi tiết về thỏa thuận mới với Trung Quốc