Chuyên gia chính trị Ukraine cho rằng một trong các nguyên nhân bắt nguồn từ quan hệ bất hòa kéo dài giữa Kiev và Budapest. Hợp đồng khí đốt của Hungary với Gazprom nên được coi là hệ quả tự nhiên của xích mích lâu nay giữa Ukraine và Hungary. Hungary phản ứng gay gắt với việc đóng cửa các trường dạy tiếng Hungary ở Ukraine, ngăn cản sự hợp tác của Kiev với NATO và Liên minh châu Âu. Bên cạnh đó, Budapest cũng có một số lý do khách quan để mua khí đốt không đi qua Ukraine. Hungary, cũng giống như Đức với dự án Dòng chảy Phương Bắc 2 (Nord Stream 2), không cảm thấy được bảo đảm về việc tiếp nhận nguồn năng lượng an toàn đi qua lãnh thổ Ukraine trong bối cảnh xung đột và bất ổn chính trị ở Donbass. Ngoài ra, hợp đồng của Hungary với Gazprom cũng là kết quả của hoạt động “vận động hành lang của Nga”.

Kho lưu trữ khí đốt của Ukraine ở gần thành phố Lviv, miền tây Ukraine. Ảnh: Dreamtimes/FT.

Theo Ruslan Bortnik, diễn biến của tình hình sẽ dẫn đến việc Ukraine bị mất đi một phần đường vận chuyển khí đốt sau năm 2024 khi hợp đồng với Moscow kết thúc. Kiev đã cam kết trả đũa, trước tiên là hoãn cuộc họp của Ủy ban liên chính phủ Ukraine-Hungary về hợp tác kinh tế, dự định từ ngày 29 - 30/9. Kiev sẽ không dừng lại ở đó và có những biện pháp khác, trong đó có việc thông qua Ủy ban châu Âu để đánh giá về việc tuân thủ luật năng lượng của Châu Âu. Về việc này, Ủy ban châu Âu cho biết không bỏ qua các thỏa thuận, đang nghiên cứu những hệ quả có thể xảy ra của hợp đồng khí đốt dài hạn mới giữa Hungary và Gazprom.

Bortnik cho biết Hungary cũng sẽ bị thiệt hại tài chính. Hiện Budapest đang gánh thêm tổn thất vì hướng vận chuyển khí đốt thay đổi, Hungary sẽ phải xây dựng lại toàn bộ hệ thống vận chuyển, và điều đó tốn rất nhiều tiền. Mặc dù vậy, Kiev khó có thể thay đổi được tình hình. Ukraine không có bất kỳ công cụ ảnh hưởng đáng kể nào đối với Hungary. Ở một mức độ nào đó, Kiev có thể tăng cường sức ép đối với các tổ chức dân sự, doanh nghiệp, truyền thông hoặc đại diện chính trị của Hungary ở Ukraine, nhưng điều này sẽ chỉ mang lại cho Hungary thêm lý do để ngăn cản bước tiến của Ukraine ở EU và NATO. Bortnik thừa nhận rằng Ukraine sẽ phải nối lại đối thoại song phương với Hungary, giải quyết các vấn đề bất đồng và quay trở lại đối thoại với Đức và Nga.

Theo Izvestia ngày 29/9, về phản ứng của Ukraine liên quan đến hợp đồng cung cấp khí đốt của Hungary với Gazprom, Trưởng ban năng lượng của Duma Quốc gia Nga Pavel Zavalny cho rằng Ukraine nên giải quyết tất cả các vấn đề năng lượng trực tiếp với Nga và không nên đưa ra yêu sách với các nước châu Âu hợp tác với Nga trong lĩnh vực này. Pavel Zavalny cho rằng Ukraine nên bắt đầu giải quyết các vấn đề năng lượng gây tranh cãi thông qua đối thoại trực tiếp với Moscow. Moscow tin rằng không có lý do gì để Ukraine lo ngại về việc các tuyến đường vận chuyển khí đốt của Nga không đi qua lãnh thổ Ukraine. Nga sẵn sàng cho các cuộc đàm phán không chỉ về việc kéo dài hợp đồng vận chuyển mà còn về cả việc cung cấp khí đốt trực tiếp cho Kiev. Tuy nhiên, thay vì tương tác về các vấn đề khí đốt với Nga và Gazprom, Ukraine lại đang cố gắng kêu gọi các nước khác. “Các đề xuất hợp tác của chúng tôi đưa ra chỉ gặp một bức tường im lặng”.

Chuyên gia Ukraine: Kiev khó thay đổi được thỏa thuận khí đốt của Hungary với Gazprom. Ảnh: EPA-EFE/Robert Ghement.

Tass ngày 1/10 cho biết từ ngày 1/10/2021, Gazprom bắt đầu cung cấp khí đốt cho Hungary theo hợp đồng dài hạn được ký kết vào ngày 27/9, thông qua đường ống dẫn khí Balkan Stream (tiếp nối của TurkStream) và các đường ống ở Đông Nam Âu. Hợp đồng có tổng khối lượng lên đến 4,5 tỷ mét khối mỗi năm, thời hạn là 15 năm. Năm 2020, Gazprom đã cung cấp cho Hungary 8,6 tỷ mét khối khí đốt. Đây là con số lớn thứ hai trong vòng 12 năm qua./.