Quy định cụ thể, chặt chẽ về các hành vi bạo lực gia đình

Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, so với Luật hiện hành, dự thảo Luật có 5 nhóm điểm mới, bao gồm: Phương pháp tiếp cận dựa trên quyền con người và lấy người bị bạo lực gia đình làm trung tâm; thực hiện phòng ngừa bạo lực gia đình chủ động, trong phòng có chống, trong chống có phòng; sửa đổi, bổ sung các biện pháp bảo vệ, hỗ trợ, xử lý vi phạm trong phòng, chống bạo lực gia đình để khắc phục những bất cập của Luật hiện hành, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Toàn cảnh phiên họp. (Ảnh: VPQH)

Dự thảo Luật cũng khuyến khích xã hội hóa công tác phòng, chống bạo lực gia đình, đồng thời nâng cao trách nhiệm của Nhà nước trong bố trí nguồn lực cho phòng, chống bạo lực gia đình để hướng tới xây dựng và phát triển các cơ sở trợ giúp về phòng, chống bạo lực gia đình hoạt động chuyên nghiệp, hiệu quả; sửa đổi, bổ sung quy định về trách nhiệm của Chính phủ, cơ quan quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực gia đình và cơ quan, tổ chức có liên quan trong phòng, chống bạo lực gia đình.

Về hành vi bạo lực gia đình, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị khoản 1 quy định khái quát thành các nhóm hành vi bạo lực gia đình. Có ý kiến đề nghị xếp loại theo các nhóm hành vi bạo lực về thể xác, bạo lực về tinh thần, bạo lực về tình dục và các loại bạo lực khác; một số ý kiến góp ý về nội dung các điểm quy định về hành vi bạo lực gia đình.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, hầu hết các hành vi bạo lực gia đình đều được thể hiện dưới dạng cụ thể của bạo lực thể xác, bạo lực tinh thần, bạo lực tình dục hoặc bạo lực kinh tế. Tuy nhiên, có hành vi bạo lực tác động đến người bị bạo lực gia đình dưới dạng đan xen nhiều hình thức khác nhau, nên nếu quy định khái quát thành 4 nhóm hành vi bạo lực gia đình thì có thể trùng lắp, bỏ sót hoặc không bao quát hết các hành vi bạo lực gia đình.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh. (Ảnh: VPQH)

Do vậy, dự thảo Luật tiếp tục quy định cụ thể các hành vi bạo lực gia đình và được rà soát, chỉnh lý các điểm quy định về hành vi bạo lực gia đình tại khoản 1 Điều này trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội. Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý để làm rõ nghĩa hơn một số hành vi bạo lực gia đình tại khoản 1.

Cần quy định về trách nhiệm báo tin của người bị bạo lực gia đình, thành viên gia đình

Tham gia thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến các đại biểu đánh giá cao báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật đã tiếp thu nghiêm túc, đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội đã nêu tại Kỳ họp thứ 3, Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách.

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Tô Văn Tám, Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum cho rằng, việc ngăn chặn, xử lý hành vi bạo lực gia đình chỉ phát huy hiệu quả khi thông tin về hành vi bạo lực gia đình được phản ánh kịp thời đến cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền. Kênh thông tin quan trọng, kịp thời và chính xác là từ chính người bị bạo lực gia đình và thành viên trong gia đình. Nếu họ im lặng thì thường khó có thông tin kịp thời được. Do vậy, đại biểu cho rằng cần quy định trách nhiệm của người bị bạo lực gia đình và thành viên gia đình báo tin cho cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền khi có hành vi bạo lực gia đình. Đại biểu nhấn mạnh, thay đổi này sẽ làm cơ sở để việc phòng, chống bạo lực gia đình đi vào tâm thức hằng ngày của người dân, các thành viên gia đình, từ đó dần hình thành ý thức tự giác về một trách nhiệm pháp lý để phòng ngừa, ngăn chặn hành vi bạo lực gia đình.

Đại biểu Tô Văn Tám, Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum phát biểu. (Ảnh: VPQH)

Tham gia ý kiến, đại biểu Lê Thanh Hoàn, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đề nghị xem lại nguyên tắc không hòa giải hành vi bạo lực gia đình tại khoản 2 Điều 17. Theo đại biểu, hành vi bạo lực gia đình là hành vi đã hoặc đang diễn ra, nếu kịp thời ngăn chặn, hòa giải các bên liên quan để chấm dứt ngay hành vi bạo lực gia đình là điều nên làm. Nếu quy định không hòa giải hành vi cũng chưa thực sự rõ tính quy phạm văn bản luật. Bởi lẽ, hành vi theo từ điển của tiếng Việt là toàn bộ những phản ứng, cách cư xử biểu hiện ra bên ngoài của một người trong hoàn cảnh cụ thể. Do đó, không thể có việc hòa giải hành vi mà chúng ta phải hướng đến người có hành vi bạo lực gia đình để có tác động tích cực, phù hợp với họ để họ không thực hiện hành vi bạo lực gia đình.

Quy định cụ thể về cách thức thực hiện lao động công ích

Thảo luận tại hội trường, nhiều đại biểu Quốc hội cho ý kiến về việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn hành vi bạo lực gia đình, trong đó có thực hiện công việc phục vụ cộng đồng.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương tham gia thảo luận. (Ảnh: VPQH)

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương cho biết, theo quy định tại khoản 1 Điều 22 của dự thảo Luật thì thực hiện công việc phục vụ cộng đồng là một trong 8 biện pháp ngăn chặn hành vi bạo lực gia đình. Theo đó, tại khoản 1 Điều 33 dự thảo Luật quy định "công việc phục vụ cộng đồng là công việc có quy mô nhỏ, trực tiếp phục vụ lợi ích của cộng đồng, nơi người có hành vi bạo lực gia đình sinh sống".

Tuy nhiên, thực tế cho thấy trong rất nhiều trường hợp, người gây bạo lực và người bị bạo lực không cùng chung sống tại một địa bàn, nhất là những trường hợp đã ly hôn, người chung sống với nhau như vợ chồng, người là cha, mẹ, con riêng... Đồng thời, hành vi bạo lực của các đối tượng này lại thường xảy ra tại nơi người bị bạo lực cư trú chứ không phải là nơi người gây bạo lực cư trú. Mặt khác, việc thực hiện hành vi bạo lực ở một nơi nhưng thực hiện công việc phục vụ cộng đồng ở một nơi khác, trong trường hợp này sẽ không đủ sức răn đe, giáo dục, phòng ngừa bạo lực gia đình.

Theo đó, quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi xảy ra vụ việc bạo lực gia đình quyết định tổ chức việc người có hành vi bạo lực gia đình tự nguyện thực hiện công việc phục vụ cộng đồng tại nơi người đó sinh sống như quy định trong dự thảo Luật, theo bà Nguyễn Thị Việt Nga là chưa phù hợp.

Các đại biểu Quốc hội nghiên cứu tài liệu tại phiên họp. (Ảnh: VPQH)

Về nội dung này, đại biểu Huỳnh Thị Phúc, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đề nghị, để không phát sinh các vấn đề khác vượt khỏi phạm vi mang tính giáo dục và răn đe, cần cân nhắc bổ sung định hướng về thời gian, cách thức thực hiện công việc.

Đại biểu cũng đề nghị xem xét bỏ từ "tự nguyện" trong nội dung thực hiện công việc phục vụ cộng đồng, vì tự nguyện là muốn làm thì làm, không thích làm thì thôi, sẽ mâu thuẫn với nội hàm của quy định về biện pháp có tính giáo dục và răn đe và đã được xác định là không trái với quy định của pháp luật Việt Nam, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Trong khi đó, đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh, đoàn Đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ cho rằng, đây là các biện pháp mới chưa được thí điểm và đánh giá hiệu quả tổ chức, liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân.

Theo bà Trương Thị Ngọc Ánh, tại báo cáo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc Hội có nêu rõ thiết kế theo hướng là phục vụ lợi ích cộng đồng, tuy nhiên tại khoản 5 của Điều 33 lại thiết kế theo hướng giao Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nơi xảy ra vụ việc bạo lực gia đình quyết định tổ chức việc người có hành vi bạo lực gia đình được quy định tại khoản 1 Điều 32 của luật này tự nguyện thực hiện công việc phục vụ cộng đồng. Quy định như vậy là chưa đảm bảo hợp lý, vì đây là hoạt động có tính chất tự nguyện và do cộng đồng đề xuất, nhưng lại được thực hiện bởi một quyết định hành chính của chính quyền cấp xã. Do đó, đại biểu đề xuất cần nghiên cứu kỹ và nếu trường hợp quyết định biện pháp này trong luật thì cần phải có những quy định để thể hiện đúng là sự tự nguyện và phục vụ lợi ích cộng đồng, do cộng đồng tổ chức thực hiện.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu kết luận

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, qua thảo luận, nhiều ý kiến đánh giá cao cơ quan trình cũng như cơ quan thẩm tra về tinh thần trách nhiệm, khẩn trương, phối hợp chặt chẽ trong quá trình soạn thảo, nghiêm túc, tiếp thu nhiều ý kiến góp ý.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nhấn mạnh, đây là dự án luật được dư luận xã hội, cử tri và Nhân dân rất quan tâm, vì vậy phiên thảo luận tiếp tục nhận được nhiều ý kiến của đại biểu. Tổng Thư ký Quốc hội sẽ tổ chức tổng hợp đầy đủ ý kiến thảo luận và gửi đến các vị đại biểu Quốc hội, các cơ quan có liên quan để nghiên cứu, tiếp thu. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp với Chính phủ chỉ đạo các cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật, đảm bảo yêu cầu chất lượng, khả thi, thống nhất với các điều luật liên quan, đáp ứng yêu cầu thực tiễn để trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này.

Đề xuất giải pháp khắc phục tình trạng công chức, viên chức thôi việc

Đại biểu Quốc hội đề xuất các giải pháp phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội

Thủ tướng và 4 thành viên Chính phủ sẽ trả lời chất vấn tại Quốc hội

Cần khuyến khích xã hội hóa công tác phòng, chống bạo lực gia đình

Đẩy mạnh phòng, chống bạo lực gia đình