Bãi rác Củ Chi có còn đủ điều kiện hoạt động?
Vấn đề ô nhiễm môi trường ở Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc (bãi rác Củ Chi) không phải mới mà nó đã dai dẳng, kéo dài cả chục năm nay. Báo chí cũng đã nhiều lần lên tiếng, phản ánh về thực trạng này, các cơ quan chức năng, cơ quan quản lý cũng không ít lần vào cuộc để kiểm tra, đánh giá hiện trạng, mức độ ô nhiễm và đưa ra các khuyến cáo, yêu cầu xử lý, khắc phục. Tuy nhiên, có vẻ như tất cả những điều đó đã bị các doanh nghiệp, mà cụ thể ở đây là Công ty Tâm Sinh Nghĩa và Vietstar, bỏ ngoài tai, xem nhẹ. Thậm chí vấn đề ô nhiễm môi trường ở khu bãi rác Củ Chi sau nhiều lần bị báo chí lên tiếng, cơ quan chức năng khuyến cáo còn nghiêm trọng, tệ hại hơn.
 |
| Khói bụi mù mịt sinh ra từ quá trình đốt rác trong bãi rác Củ Chi bủa vây cuộc sống của người dân mỗi ngày. |
Tình trạng ô nhiễm môi trường quanh khu bãi rác Củ Chi đã đến mức phải báo động. Theo thông tin được báo chí phản ánh, ô nhiễm không khí từ bãi rác Củ Chi giờ đã lan rộng ra bán kính tới 10km, không chỉ lan tỏa ở xã Thái Mỹ, Phước Hiệp mà hiện đã lan tới cả khu vực thị trấn Củ Chi, xã Tân An Hội, Phước Thạnh, Trung Lập Thượng, Phước Vĩnh An. Nước thải từ bãi rác thì ngấm vào lòng đất làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước sinh hoạt của người dân.
Theo ghi nhận của Petrotimes, bãi rác cao như núi của Vietstar mặt trước giáp kênh 18, mặt sau giáp kênh 17. Cả hai con kênh 17, 18 đều có màu vàng sậm, tanh tưởi của nước rỉ rác, thông ra con kênh lớn Thầy Cai. Từ xa, đã thấy đống rác cao ngùn ngụn như núi, phủ bạt đen rách lổ chổ của Vietstar, soi bóng bên dòng kênh màu gỉ sắt, lềnh bềnh rác. Ở phía sau, bãi rác đồ sộ của Vietstar nằm sát con đường đi vào nhà dân ngăn cách bởi hàng rào kẽm xiêu vẹo. Bạt phủ bãi rác rách nát, rác lộ thiên, có nơi rác đổ tháo ra đường. Mái che kho rác xiu vẹo, nhếch nhác. Đứng từ bên ngoài có thể nhìn thấy nhiều vũng nước rỉ từ rác lênh láng bên trong, tràn trên nền đất.
Tại khu chứa nước rỉ rác đồ sộ nhất, nằm phía của nhà máy Vietstar, nồng nặc mùi tanh tưởi, chúng tôi nhận thấy ao chỉ cách con kênh 17 dẫn ra kênh Thầy Cai chừng 5 mét, sát con đường dân cư qua lại. Những tấm bạt nằm trên bờ đê đã mục, thủng…
Một điều lo ngại nữa, hai bãi rác của Vietstar và Tâm Sinh Nghĩa đều nằm trên thựơng nguồn của sông, tiếp giáp Long An bằng con kênh Thầy Cai. Nước rỉ rác có nguy cơ chảy vào kênh Thầy Cai, chảy ra sông lớn, mang sự ô nhiễm trầm trọng đến Long An và các tỉnh thành có đời sống ở hạ nguồn.
 |
| "Ao chứa nước rỉ rác" lộ thiên trong bãi rác Củ Chi |
Nỗi thống khổ của người dân quanh khu vực bãi rác Củ Chi đã đến mức cùng cực. Gần 20 năm sống trong bầu không khí ô nhiễm, độc hại như vậy, không biết sức khỏe của họ sẽ như thế nào khi mà những đụn khói đen xì ngày ngày bủa vây, những dòng nước rỉ sét, đen ngòm từ các khu chôn lấp chảy vào, nhuộn đen xì các dòng kênh, con rạch.
Trước hiện trạng như trên, một loạt các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường đã phải lên tiếng cảnh báo và có chung nhận định rằng khu vực bãi rác Củ Chi hiện đang phải đối diện với vấn đề về ô nhiễm không khí (khói, bụi, khí độc), ô nhiễm nước ngầm, nước mặt và ô nhiễm nguồn đất.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân - Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Phó chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam khi trao đổi với Petrotimes xung quanh câu chuyện xử lý rác thải cũng nhấn mạnh: Nếu xử lý rác thải không đúng cách có thể gây ra nhiều vấn đề về môi trường, như ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí…
Thậm chí, vị đại biểu này còn cảnh báo việc việc đốt rác sẽ tạo ra khí thải có chất fura và dioxin, là những chất độc gây ung thư cho con người, bởi trong rác thải có những chất như nhựa, bóng kính, hộp xốp, cao su…Nếu muốn khử được những chất này thì phải có màng than hoạt tính, hoặc đốt nhiệt độ cao.
Nói vậy để thấy rằng, vấn đề ô nhiễm môi trường ở bãi rác Củ Chi là rất nghiêm trọng. Không chỉ đơn thuần là vấn đề môi trường mà đó còn là sức khỏe của hàng ngàn hộ dân nơi đây. Điều này cần phải được nhận diện một cách thẳng thắn, trách nhiệm từ phía các cơ quan quản lý và chính quyền địa phương để từ đó có giải pháp quyết liệt, xử lý dứt điểm để “giải cứu” người dân; thậm chí, căn cứ theo quy định của pháp luật có thể tạm thời đóng cửa các nhà máy xử lý rác và chỉ cho hoạt động trở lại có giải pháp triệt để để khắc phục các vấn đề về môi trường.
 |
| Người dân quanh khu vực bãi rác Củ Chi đang hàng ngày phải sống với mùi hôi thối của rác, ruồi muỗi và nước thải đen ngòm (Ảnh: Dân trí) |
Xung quanh câu chuyện này, dưới góc độ pháp lý, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, cho hay, việc xử lý chất thải nguy hại được quy định tại Điều 84 Luật Bảo vệ môi trường 2020, trong đó quy định rõ:
Chất thải nguy hại phải được xử lý bằng công nghệ phù hợp và đáp ứng quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Nhà nước khuyến khích và có chính sách ưu đãi cho tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư và cung cấp dịch vụ xử lý chất thải nguy hại; khuyến khích việc đầu tư cơ sở thực hiện dịch vụ xử lý chất thải nguy hại quy mô cấp vùng; khuyến khích đồng xử lý chất thải nguy hại.
Cơ sở thực hiện dịch vụ xử lý chất thải nguy hại phải đáp ứng các yêu cầu sau đây: Phù hợp với Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia hoặc quy hoạch có nội dung về xử lý chất thải nguy hại, trừ trường hợp cơ sở đồng xử lý chất thải nguy hại; Bảo đảm khoảng cách an toàn về môi trường theo quy định; Công nghệ xử lý chất thải nguy hại phải được thẩm định, có ý kiến theo quy định của pháp luật về chuyển giao công nghệ; khuyến khích áp dụng công nghệ thân thiện môi trường, kỹ thuật hiện có tốt nhất, công nghệ xử lý kết hợp với thu hồi năng lượng; Có giấy phép môi trường; Có nhân sự phụ trách về bảo vệ môi trường được đào tạo chuyên ngành môi trường hoặc lĩnh vực chuyên môn phù hợp; Có quy trình vận hành an toàn công nghệ, phương tiện, thiết bị chuyên dụng phù hợp; Có kế hoạch quản lý môi trường gồm nội dung kiểm soát ô nhiễm và quản lý chất thải; an toàn lao động, vệ sinh lao động; phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường; đào tạo, tập huấn định kỳ hằng năm; chương trình giám sát môi trường; đánh giá hiệu quả xử lý chất thải nguy hại; phương án xử lý ô nhiễm, cải tạo môi trường sau khi kết thúc hoạt động; Ký quỹ bảo vệ môi trường theo quy định tại Điều 137 Luật Bảo vệ môi trường 2020 trong trường hợp có hoạt động chôn lấp chất thải.
Căn cứ theo quy định trên, trước hiện trạng ô nhiễm môi trường ở bãi rác Củ Chi, theo Luật sư Đặng Văn Cường: Cơ quan chức năng cần kiểm tra điều kiện hoạt động của các doanh nghiệp xử lý rác thải xem có đảm bảo tiêu chuẩn kĩ thuật theo quy định hay không. Trong trường hợp nhà máy xử lý rác thải không vận hành đúng quy định, không đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh môi trường, gây ô nhiễm môi trường thì cần phải có những biện pháp xử lý, trong đó có thể là biện pháp tạm dừng hoạt động, khắc phục hậu quả gây ô nhiễm môi trường và có thể bị xử phạt vi phạm hành chính.
Hải Anh
