Thủ tướng: Tăng trưởng kinh tế gặp nhiều thách thức

Động lực tăng trưởng năm 2019: Phải từ nội lực thực sự của nền kinh tế!

Quý I, kinh tế tăng trưởng 6,8% bất chấp các khó khăn trong và ngoài nước

Chủ tịch Ngân hàng Phát triển Châu Á từ nhiệm

Theo chuyên gia kinh tế quốc gia Nguyễn Minh Cường, năm 2018, kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ 6,8% năm 2017 lên 7,1% năm 2018, tốc độ tăng trưởng cao nhất trong vòng 11 năm qua. Chính xuất khẩu hàng hóa và và dịch vụ tăng trưởng cùng nhu cầu nội địa cao là yếu tố làm cho GDP tăng trưởng đạt mức kỳ vọng.

Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam, ông Eric Sidgwick nhận định: “Nền kinh tế Việt Nam đã đạt mức cao trong năm 2018, do xuất khẩu và nhu cầu nội địa gia tăng mạnh mẽ. Tăng trưởng kinh tế nhiều khả năng được giữ vững trong thời gian tới, với sự hỗ trợ của ngành công nghiệp chế biến chế tạo định hướng xuất khẩu, đầu tư trực tiếp nước ngoài, và cầu nội địa được duy trì. Động lực tăng trưởng dự kiến sẽ được tiếp tục nhờ những cải cách đang diễn ra để cải thiện môi trường kinh doanh và khuyến khích đầu tư tư nhân”.

Chương trình công bố Báo cáo Triển vọng phát triển châu Á 2019

Theo ADB, tăng trưởng sẽ tiếp tục được thể hiện một cách toàn diện ở các lĩnh vực, dựa trên cơ sở tiêu dùng cá nhân mạnh mẽ; sự tiếp tục mở rộng của các ngành công nghiệp chế biến chế tạo, dịch vụ, nông nghiệp và khả năng tiếp cận thị trường lớn hơn cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam thông qua rất nhiều hiệp định thương mại tự do, gồm cả Hiệp định Đối tác Toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương được phê chuẩn gần đây.

ADB phân tích, việc tiếp tục cải cách môi trường kinh doanh sẽ là nhân tố khuyến khích đầu tư tư nhân cũng như những nỗ lực tăng cường quan hệ với các đối tác trên toàn cầu thông qua các hiệp định thương mại cũng là yếu tố kích thích đầu tư từ nước ngoài trong thời gian tới. Chính phủ đề ra mục tiêu thành lập 140.000 doanh nghiệp trong năm 2019 là tín hiệu tốt đối với cả hoạt động xuất khẩu, dòng vốn FDI và đầu tư tư nhân nói chung. Hoạt động đầu tư sẽ được hỗ trợ từ việc gia tăng chi tiêu đầu tư công trong năm nay và năm tới nhằm hoàn thành các mục tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2016-2020.

Đóng góp vào dự báo lạc quan này, ADB cho rằng, công nghiệp chế biến chế tạo và xây dựng, năm 2019 có thể tốc độ tăng trưởng chậm lại song vẫn được duy trì ở mức khá mạnh với luồng vốn FDI đáng kể sẽ đổ vào các ngành công nghiệp chế biến chế tạo định hướng xuất khẩu. Chỉ số quản trị mua hàng cho thấy xu hướng gia tăng đơn hàng trong lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tác. Khu vực dịch vụ năm 2019 sẽ được hưởng lợi nhờ thương mại bán buôn, bán lẻ cũng như ngân hàng và tài chính tiếp tục tăng trưởng tốt...

Hiệu ứng domino?

Tuy nhiên, với những gì đạt được trong năm 2018 và trước những dự báo lạc quan, ADB cảnh báo không phải không có những rủi ro trong năm nay và năm tiếp theo do những nền kinh tế lớn trên thế giới, vốn là đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam đang suy giảm, sẽ tác động mạnh tới nền kinh tế nội địa. Bởi Việt Nam là một trong những quốc gia phụ thuộc vào thương mại nhiều nhất trong khu vực với tổng kim ngạch thương mại đạt gấp đôi quy mô GDP. Chưa kể đến ở trong nước tiến trình cải cách doanh nghiệp Nhà nước chưa thực sự đạt hiệu quả tối đa. “Đây có thể sẽ là lực cản đối với tiềm năng tăng trưởng”, ông Cường nói.

Lao động có kỹ năng thiếu trầm trọng

ADB dự báo, dù thặng dư tài khoản vãng lai gia tăng lạm phát ổn định, dự kiến ở mức bình quân 3,5% trong năm 2019 nhưng đến năm 2020 sẽ tăng lên mức 3,8%. Kinh tế Việt Nam năm 2019 cũng dự báo tăng trưởng ở mức 6,8% nhưng đến năm 2020 giảm còn 6,7%.

Đề cập đến thách thức lớn nhất của nền kinh tế Việt Nam trong năm nay cũng như năm sau, ADB nhận định việc tham gia của các doanh nghiệp Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu, một trong những đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, đang gặp rất khó khăn. Vì doanh nghiệp Việt Nam hầu hết ở quy mô vừa và nhỏ, không tạo ra được sản phẩm và dịch vụ chất lượng có thể tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Việc tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam từ trước tới nay chủ yếu dựa vào các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.

ADB đã chỉ ra “điểm yếu” của doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam là chỉ coi việc đổi mới sản phẩm là một cách giảm chi phí chứ không phải để nâng cao chất lượng. Bên cạnh đó, rất ít doanh nghiệp vừa và nhỏ mua sắm hoặc đăng ký sử dụng các công nghệ mới được phát triển ở các nước khác.

Báo cáo của ADB viết: “Các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam còn nhiều hạn chế. Năng lực mua sắm và ứng dụng công nghệ mới bị hạn chế bởi khó tiếp cận vốn và thiếu lực lượng lao động có kỹ năng cần thiết. Doanh nghiệp thường khó tiếp cận nguồn vốn với chi phí hợp lý do các điều kiện thế chấp vay vốn ngặt nghèo và thủ tục phức tạp. Đã vậy, thị trường vốn nghèo nàn. Lao động có kỹ năng thiếu trầm trọng, chỉ 11% doanh nghiệp có thể cung cấp được các kỹ năng cần thiết để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu...”.

Trước thách thức lớn nhất như vậy, ADB nhấn mạnh, Chính phủ cần đặc biệt quan tâm đến việc đưa các doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu nhất là trong bối cảnh các thị trường quốc tế ngày càng thắt chặt các tiêu chuẩn kỹ thuật, kiểm dịch, môi trường, sức khỏe... Cùng với đó, cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh để thu hút không những đầu tư từ nước ngoài mà ngay cả khối doanh nghiệp tư nhân trong nước, nâng cao tay nghề cho lực lượng lao động... để tăng trưởng kinh tế.