Việt Nam cần đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu lại nền kinh tế (ảnh: Reuters)

Từ khi hai cường quốc Mỹ - Trung Quốc nổ ra xung đột thương mại, thì đà tăng trưởng thương mại của thế giới đã không còn suôn sẻ như trước. Vậy liệu một quốc gia Đông Nam Á với quy mô nhỏ, phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu nhưng lại rất mở cửa như Việt Nam có thể tồn tại dưới những đòn tấn công và phản công liên tục từ Mỹ và Trung Quốc? Chưa kể đến việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) cũng đang dần thắt chặt chính sách tài chính tiền tệ.

Mới đây, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu các bộ, ngành tăng cường giám sát thị trường; đồng thời phác thảo kế hoạch nhằm giảm thiểu tác động xấu từ yếu tố bên ngoài. Trong đó, mối đe dọa rõ ràng nhất đối với sự ổn định kinh tế - xã hội của Việt Nam là chính sách thuế mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Những tổn thất của Việt Nam

Những mức thuế mà Nhà Trắng áp lên hàng hóa đến từ Trung Quốc hoàn toàn bất lợi đối với định hướng tập trung vào xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Trung Quốc vốn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam nhưng cũng là mục tiêu chính của Tổng thống Trump trong cuộc chiến thương mại lần này nên chắc chắn Việt Nam “không phải đầu cũng phải tai”.

Dù tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu trong nửa đầu năm 2018 của Việt Nam tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng con số này có thể giảm mạnh hơn nữa trong thời gian tới do việc Mỹ quyết định áp thuế 25% đối với thép và 10% đối với nhôm nhập khẩu sẽ đẩy chi phí nguyên liệu lên cao và “bẻ gãy” các mối quan hệ thương mại của Việt Nam.

Một ảnh hưởng khá nghiêm trọng khác là quan hệ hợp tác Việt Nam - Hàn Quốc. Hàn Quốc vốn là thị trường xuất khẩu quan trọng thứ hai của Việt Nam sau Trung Quốc và cũng là nhà đầu tư dài hạn lớn nhất của Việt Nam.

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc đang liên lụy đến nhiều quốc gia, trong đó có cả Hàn Quốc. Trong quý IV/2017, kinh tế nước này suy giảm lần đầu tiên trong 9 năm qua. Tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa gần đây cũng bắt đầu chững lại, giảm 0,1% trong tháng 6 sau khi tăng tới 13,2% trong một tháng trước đó.

Những ảnh hưởng từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc mà Hàn Quốc phải chịu sẽ là vấn đề lớn đối với Việt Nam, cụ thể là ngăn cản dòng vốn đầu tư từ Hàn Quốc sang Việt Nam. Hiện nay, Samsung, LG Electronics và các “đại gia” Hàn Quốc khác đang đổ hàng chục tỷ USD vào Việt Nam trong bối cảnh chi phí lao động tại Trung Quốc ngày càng tăng. Riêng Samsung đã đầu tư hơn 17 tỷ USD vào 8 nhà máy tại Việt Nam, nơi sản xuất ra phần lớn lượng điện thoại thông minh của hãng. Năm 2017, giá trị xuất khẩu hàng hóa của Samsung từ Việt Nam đạt khoảng 54 tỷ USD, tương đương 28% GDP.

Tuy nhiên, một số nhận định khác lại cho rằng chính sách thuế của Mỹ đang mang đến nhiều lợi ích cho Việt Nam. Bởi trước khi Mỹ công bố loạt thuế mới, các doanh nghiệp châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc đã lên kế hoạch B về việc dịch chuyển các cơ sở sản xuất từ Trung Quốc sang các quốc gia Đông Nam Á, nơi được biết đến với môi trường ổn định và chi phí sản xuất rẻ, trong bối cảnh chi phí sản xuất tại Trung Quốc ngày càng tăng cao cùng triển vọng kinh tế có nhiều bất ổn.

Việt Nam cần làm gì?

Trong bối cảnh căng thăng thương mại Mỹ - Trung ngày càng leo thang, hơn bao giờ hết Việt Nam cần đẩy nhanh tiến trình cải cách, củng cố hệ thống tài chính, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, tự do hóa tài khoản vốn, tăng cường minh bạch, cũng như đầu tư mạnh vào nguồn nhân lực để thúc đẩy xu hướng khởi nghiệp.

Gần 25% dân số Việt Nam đang ở độ tuổi dưới 15, do đó Việt Nam cần thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp đi khắp đất nước. Dưới góc nhìn của Nikkei, đây chính là cơ hội để Chính phủ có thể nhanh chóng nâng mức sống của người dân Việt Nam. Với tốc độ tăng trưởng GDP trung bình 6,3% trong suốt 12 năm qua, thu nhập trên đầu người hàng năm của Việt Nam đã lên tới 2.385 USD, gấp hơn 6 lần năm 2000. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn rất nhiều mức thu nhập của Trung Quốc là 9.000 USD. Mặt khác, Việt Nam vẫn phải nỗ lực để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình.

Để duy trì tốc độ tăng trưởng và hạn chế tình trạng bất bình đẳng, theo Nikkei, chính phủ Việt Nam cần thay đổi động lực tăng trưởng cơ bản, trong đó việc cần thiết là bớt phụ thuộc vào biện pháp nới lỏng tiền tệ. Bất cứ biện pháp nới lỏng nào nhằm hạ lãi suất tái cấp vốn (hiện là 6,25%) sẽ tạo thêm rủi ro khiến nền kinh tế phát triển quá nóng.

Theo Diễn đàn doanh nghiệp

	Cẩn trọng với áp lực lạm phát và các vấn đề thương mại quốc tế
	Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Việt Nam chịu nhiều áp lực về tỷ giá
	Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Vốn đầu tư Trung Quốc sẽ “rót” vào Việt Nam nhiều hơn?
	Hàng Trung Quốc qua Việt Nam xuất đi Mỹ: "Chúng ta chẳng được lợi lộc gì!"