(Ảnh: Channing Kwok, China)

Nhưng khi phàn nàn những lời như thế này, chúng ta cũng nên ngẫm nghĩ và tìm hiểu ba câu hỏi: Như thế nào mới đúng là người tốt? Như thế nào mới thực sự là làm việc thiện? Như thế nào mới có được phúc báo?

Làm việc nên làm, không làm việc không nên làm

Kỳ thực, người sống trên đời, hãy làm việc mình nên làm, đừng làm việc không nên làm. Hãy học cách thuận theo tự nhiên, buông bỏ chấp nhất (dính mắc, vướng bận, bận tâm…)

Điều mà người ta gọi là buông bỏ chấp nhất không phải là buông bỏ cuộc sống, cơm cũng không ăn, ngủ cũng không ngủ. Đây không được gọi là buông bỏ, mà còn là một loại chấp nhất khác. Thậm chí có người quan niệm rằng buông bỏ là việc gì cũng không làm, mặc cho cuộc sống trôi qua… Đây thực sự không phải buông bỏ mà là một kiểu vô trách nhiệm.

Việc này nên làm thì chúng ta làm, đây chính là một loại tự nhiên nhất. Giống như, khi bạn đi trên đường, gặp một đứa trẻ đi bên kia đường trượt chân ngã, lúc này bạn đến bên đưa tay ra cho đứa trẻ vịn mà đứng lên, đây chính là việc tự nhiên nhất. Không phải bỏ qua, coi như không nhìn thấy mới là buông bỏ, mà không làm mới là mất tự nhiên. Cha mẹ ốm nặng, nếu như nói là buông bỏ không quan tâm thì đó không phải là buông bỏ mà là trốn tránh trách nhiệm.

Như vậy, việc gì là việc không nên làm?

Trước tiên chúng ta phải căn cứ vào quy chuẩn đạo đức làm người. Nếu như việc chúng ta không nên làm, nhưng chúng ta lại làm thì chúng ta sẽ vô cùng bất an. Có một số việc là đã được an bài rằng chúng ta không nên làm, nhưng chúng ta lại gắng sức làm thì sẽ phí hoài rất nhiều sức lực mà vẫn không thành công. Đây cũng là việc không nên làm.

Phải tĩnh tâm hạ xuống suy nghĩ một chút, cả đời mình có bao nhiêu việc nên làm, là những việc có ý nghĩa, có bao nhiêu việc không nên làm, là những việc không có chút ý nghĩa nào. Chỉ khi chúng ta nhận rõ, việc nào là việc nên làm, phải làm, việc nào là việc không nên làm, không hề có giá trị. Chúng ta mới thực sự làm được vô vi, tức là để mọi việc thuận theo tự nhiên.

Làm việc tốt cũng phải đạt được tự nhiên nhất

Bất luận việc gì phát sinh đều có một quá trình, cho dù là chuyện tốt cũng phải cho mọi người một quá trình để nhận biết. Bởi vì có người không hiểu, bởi vì sự nghiệp không thuận lợi, chúng ta vô cùng tức giận. Kỳ thực, tức giận là không cần thiết. Giống như ban đầu chúng ta muốn làm việc tốt nhưng vì nguyên nhân khách quan nào đó khiến cho việc tốt không thể làm thành, vì thế chúng ta vô cùng mất hứng, chán nản và tức giận. Đây là điều không tốt. Bởi vì khi chúng ta làm việc tốt là bởi vì chúng ta truy cầu làm việc tốt, làm không thành thì lại sinh ra lo lắng tức giận, tâm tình tiêu tán. Đây không gọi là làm việc tốt.

Chúng ta thường nói phải tu đức. Lúc đánh giá một người thường dùng hai từ “đức hạnh” để đánh giá. Nói người này tốt là vì có tính tình tốt, nói người kia không tốt là vì tính tình không tốt. Làm việc tốt là tích đức, làm việc xấu là thất đức, điểm này ai cũng có thể hiểu được. Nhưng mà, nếu như khi chúng ta chấp nhất vào làm một việc, dù là việc tốt, làm không thành thì sinh ra bực bội, nhấc lên được mà không bỏ xuống được. Đây vẫn là thất đức chứ không phải là tích đức.

Làm thế nào để đánh giá được hành vi của mình?

Trước tiên chúng ta phải thường xuyên nhìn lại mình, xem xét lại mình, xem xem có phải chúng ta đang ở cảnh giới rất tốt hay không? Xem xem có phải chúng ta có tư tâm hay không? Có thành kiến hay không? Có phải lúc nào cũng băn khoăn sự được và mất thanh danh của mình hay không? Nếu như những tâm này đều là không có thì chính là tĩnh.

Lúc này, chúng ta yên tĩnh dựa theo ý nguyện của mình đi làm thì đó là có đức. Công đức là không thể tính toán. Làm một việc sau khi trải qua sự tính toán rồi thì đó là vô công đức.

Làm việc tốt, hy vọng người khác cảm ơn thì công đức đi một nửa. Làm việc tốt mà dương dương tự đắc, khoe khoang đắc chí thì công đức cũng chưa có. Mọi sự muốn làm đều phải để tự nhiên. Tự nhiên mới là cảnh giới cao.