EU sẽ phải toan tính rất kỹ để có thể "chiến thắng" trong cuộc tranh cãi xe điện với Trung Quốc

Tranh cãi gay gắt

Hôm 4/10, Trung Quốc đã phản ứng mạnh mẽ trước thông báo của EU rằng họ đang tiến hành một cuộc điều tra về trợ cấp cho xe điện. Động thái này được dự báo sẽ làm gia tăng nguy cơ một cuộc xung đột địa chính trị có thể leo thang thành một cuộc chiến thương mại rộng lớn hơn.

Trong một tuyên bố, Bộ Thương mại Trung Quốc cam kết sẽ “kiên quyết bảo vệ lợi ích hợp pháp của các công ty Trung Quốc” và loại trừ các mốc thời gian dự kiến trong cuộc điều tra của EU – đúng dịp nghỉ lễ Quốc khánh kéo dài 1 tuần của Trung Quốc.

Bắc Kinh cáo buộc EU đã không đảm bảo quy trình hợp pháp trong cuộc điều tra, nói rằng cuộc điều tra hoàn toàn dựa trên “các giả định chủ quan”. Trung Quốc cáo buộc EU duy trì khuynh hướng bảo thủ và không phù hợp với các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Người phát ngôn Ủy ban châu Âu đã đáp trả, nhấn mạnh rằng họ “tuân theo tất cả các bước thủ tục, chính xác và đầy đủ, theo các yêu cầu pháp lý được đặt ra theo quy định của EU và WTO”. Chủ tịch EC, bà Von der Leyen cho biết “chúng tôi sẽ hành động dứt khoát” bất cứ khi nào EU tìm thấy bằng chứng về sự bóp méo thị trường và cạnh tranh không lành mạnh, rằng “cuộc điều tra chống trợ cấp này sẽ diễn ra kỹ lưỡng, công bằng và dựa trên thực tế”.

Tuyên bố mạnh mẽ của Trung Quốc theo các chuyên gia, thực chất nhắm vào giai đoạn tham vấn ngắn trước khi có thông báo chính thức vào ngày 4/10 vừa qua.

“EU yêu cầu Trung Quốc tiến hành tham vấn trong một khoảng thời gian cực ngắn mà không cung cấp tài liệu hợp lệ cho các cuộc tham vấn đó. Điều này gây nguy hiểm nghiêm trọng đến quyền lợi của Trung Quốc”, tuyên bố của Bộ Thương mại Trung Quốc viết.

Ông Arnoud Willems, chuyên gia tại Công ty luật Baker McKenzie, cho biết Bắc Kinh có lý do để bực tức. “Quy trình này thực sự rất ngắn, đặc biệt trong bối cảnh đang diễn ra kỳ nghỉ lễ (quốc khánh) ở Trung Quốc”, ông nói.

Theo đó, EU yêu cầu Trung Quốc trả lời tất cả bảng câu hỏi trong vòng một tuần, bao gồm cả các nhà xuất khẩu xe điện có trụ sở tại Trung Quốc và các công ty châu Âu. Chính phủ Trung Quốc cũng có vai trò trong quá trình này và sẽ được yêu cầu giải thích bản chất của các khoản trợ cấp.

EU có dễ thắng?

Tuy nhiên, công việc mà EU phải làm để có lý do áp thuế lên Trung Quốc là không hề đơn giản. Chuyên gia Philippe De Baere, Giám đốc tại Van Bael & Bellis, cho biết EU sẽ phải chứng minh sự tồn tại của các khoản trợ cấp, ước tính mức độ của chúng và xác định rằng một số hình thức đã gây tổn hại cho các nhà sản xuất châu Âu. "EU sẽ cần chứng minh rằng có mối liên hệ nhân quả giữa đầu vào được trợ cấp và tổn thương đối với ngành công nghiệp châu Âu”, ông cho biết.

Đó có thể là một thách thức bởi 2 nguyên nhân. Thứ nhất, Trung Quốc đã dẫn đầu về công nghệ pin cho ô tô điện trên thế giới, là kết quả của những khoản đầu tư chiến lược kịp thời từ cả chính phủ và giới tư nhân. Việc này khiến các nhà sản xuất Trung Quốc tự chủ và bảo đảm được nguồn cung ứng giá rẻ hơn so với các đối thủ - đặc biệt là các nhà sản xuất châu Âu vốn đang bị chê bai là chậm đổi mới.

Trung Quốc có nhiều lý do để không e sợ EU trong cuộc đối đầu về xe điện

Thứ hai, tuyên bố của EU rằng Trung Quốc đã gây tổn hại cho ngành công nghiệp ô tô châu Âu vào thời điểm nước này đang tăng cường sản xuất là không vững chắc. Theo các chuyên gia, điều này không khác nào chỉ trích Trung Quốc vì nó gây tổn hại năng lực công nghiệp chưa tồn tại ở EU.

Ông Niclas Poitiers, nhà phân tích tại Viện nghiên cứu Bruegel ở Brussels, cho biết một trong những lý do khiến ô tô Trung Quốc đến châu Âu còn do họ thực sự đầu tư vào những công nghệ mà nhiều nhà sản xuất ô tô châu Âu chưa có, đặc biệt là ở mức giá rẻ”.

Trong khi EU dự kiến Bắc Kinh sẽ tiếp tục căng thẳng với EU trong thời gian tới, thì các chuyên gia dự báo phản ứng chính trị của EC sẽ không quá mạnh mẽ, đặc biệt là khi các cuộc bầu cử châu Âu đang tới gần. Trong bối cảnh đó, trách nhiệm chính sẽ nằm ở bộ phận thương mại của EU – nơi sẽ phải tập trung các nỗ lực vào thu thập bằng chứng.

Elvire Fabry, chuyên gia tại Viện Jacques Delors ở Paris, cho biết: “Chúng tôi không thể mong đợi có nhiều thông tin rõ ràng trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng tới. Xét cho cùng, đây là một quá trình kéo dài một năm. Tôi nghi ngờ rằng chúng tôi sẽ có bất kỳ tin tức nào trước cuộc bầu cử ở châu Âu”.

Theo Diễn đàn Doanh nghiệp