Ảnh: Financial Times.

Mô tả về chính sách mới, Tổng thống V.Putin cùng ngày cho biết, việc Mỹ và EU phong tỏa tài sản của ngân hàng trung ương Nga có nguy cơ ảnh hưởng đến thu nhập ngoại hối từ xuất khẩu khí đốt. Ông V.Putin nhấn mạnh, các hợp đồng cung cấp khí đốt hiện tại sẽ bị dừng nếu người mua từ các quốc gia không thân thiện không tuân thủ các điều khoản thanh toán mới. Theo lời của Thư ký báo chí của Tổng thống Nga Dmitry Peshkov thì kế hoạch thanh toán khí đốt bằng đồng rúp sẽ “đơn giản, dễ dàng, minh bạch và khả thi” đối với những khách hàng châu Âu và quốc tế.

Theo sắc lệnh mới, các khách hàng tại các quốc gia không thân thiện sẽ phải mở tài khoản ở các ngân hàng Nga từ ngày 01/04 để thanh toán tiền khí đốt. Theo chính sách mới này, người mua mở tài khoản rúp tại ngân hàng Gazprombank, thanh toán khí đốt bằng cách chuyển ngoại tệ vào tài khoản, sau đó ngân hàng này sẽ đổi sang rúp trên cơ sở tỷ giá ở Sở giao dịch Moscow. Sau đó, người mua sẽ thanh toán cho Gazprom từ tài khoản rúp của mình.

Đại diện của Gazprombank cho biết, ngân hàng này có nhiều năm kinh nghiệm trong việc đáp ứng các nhu cầu của Gazprom trong giao dịch với khách hàng. Gazprombank có đầy đủ năng lực, công nghệ và kinh nghiệm cần thiết để thực thi nhanh chóng và hiệu quả sắc lệnh của Tổng thống. Sau khi Hội đồng quản trị Ngân hàng trung ương Nga ra quyết định phê duyệt chế độ tài khoản đặc biệt, Gazprombank sẽ tạo mọi điều kiện để thanh toán khí đốt của Nga bằng đồng rúp. Trước đó, Gazprombank đã bị trừng phạt tương đối nhẹ từ phương Tây. Ví dụ, Anh đã đình chỉ giao dịch thanh toán giữa Gazprombank với các đối tác Anh. Mỹ cấm ngân hàng này vay nợ trên thị trường vốn của nước này.

Nhiều chuyên gia luật quốc tế đánh giá, các đối tác nước ngoài vẫn có cơ hội thanh toán khí đốt thông qua Gazprombank. Các hạn chế chỉ áp dụng đối với khả năng thu hút vốn bằng ngoại tệ trong thời gian hơn 14 ngày. Các biện pháp trừng phạt đối với Gazprombank là theo ngành, nhưng không mang tính ngăn chặn. Do đó, các công ty nước ngoài vẫn có thể mở tài khoản ở Gazprombank.

Theo Vedomosti dẫn nguồn tin quen thuộc cho biết, sắc lệnh của Tổng thống Nga đề cập đến việc thanh toán cho khí đốt được cung cấp từ ngày 01/04. Và theo một số hợp đồng của Gazprom, các khoản thanh toán cho khí đốt tháng 4 sẽ bắt đầu vào nửa cuối tháng 4 và tháng 5.

Tổng thống Nga V. Putin từng cam kết rằng, Gazprom sẽ tiếp tục cung cấp khí đốt với khối lượng và giá cả theo quy định của hợp đồng. Mức giá này luôn thấp hơn nhiều so với giá giao ngay. Giá khí đốt giao ngay tại châu Âu đã giữ ở mức cao từ mùa hè năm 2021. Vào ngày 07/3, giá khí đốt giao ngay đã đạt mức kỷ lục 4.000 USD/1000 m3. Trong ngày 31/03, giá khí đốt giao tháng 5 tại trung tâm TTF, Hà Lan được giao dịch ở mức 1.480 USD/1000 m3.

Theo số liệu của IEA năm 2021, Nga đã cung cấp cho EU khoảng 155 tỷ m3 khí đốt. Tính theo giá giao ngay hiện tại, doanh thu trung bình hàng tháng của Gazprom từ xuất khẩu khí đốt sang EU là khoảng 10 tỷ USD. Theo các chuyên gia tại Quỹ An ninh năng lượng quốc gia, biện pháp mới của Chính phủ Nga sẽ giúp ổn định tỷ giá đồng rúp và phát triển thị trường ngoại hối của Nga.

Một số chuyên gia ngân hàng Nga đánh giá, mục đích chính của chính sách mới là bảo vệ các công ty Nga khỏi việc chặn thu nhập ngoại hối vào tài khoản của các ngân hàng Nga. Từ góc nhìn kinh tế, chính sách thanh toán mới cho khí đốt bằng đồng rúp sẽ khác một chút so với việc bán 100% thu nhập ngoại hối của các nhà xuất khẩu. Nếu trước đó, việc gửi euro vào tài khoản của các nhà xuất khẩu khí đốt được thực hiện thì trong trường hợp này, các công ty Nga sẽ nhận bằng tiền rúp vào tài khoản rúp. Chính sách mới gây ra sự bất tiện bổ sung cho các đối tác châu Âu vì nó đặt ra câu hỏi về sự cần thiết phải đàm phán lại hợp đồng; rủi ro tiền tệ đối với người mua khí đốt và những khó khăn có thể xảy ra liên quan đến việc mở tài khoản trong khu vực pháp lý của Nga. Các chuyên gia nhận định, Chính phủ Nga đang hành động khá mềm mỏng so với các biện pháp trừng phạt chống lại Nga của Mỹ/phương Tây.

Các chuyên gia kinh tế học coi chính sách mới là một biện pháp nửa vời và là một lựa chọn trung gian, cho phép Chính phủ Nga chứng minh mức độ nghiêm túc của các ý định và chỉ ra những lựa chọn nào để thắt chặt hơn nữa. Ở bước tiếp theo, phía Nga có thể ký kết tất cả các hợp đồng xuất khẩu khí đốt mới chỉ bằng đồng rúp hoặc quy định thêm một điều khoản trong tất cả các hợp đồng rằng, mọi khoản thanh toán có thể chuyển sang đồng rúp nếu quốc gia nhập khẩu bị Nga liệt vào danh sách “không thân thiện”.

Theo Vedomosti, những khách hàng mua khí đốt quốc tế vẫn chưa thể hiện quan điểm rõ ràng về phương án thanh toán mới. Trước đó, các nước G7 và Ủy ban châu Âu tuyên bố rằng, họ coi việc Nga yêu cầu thanh toán khí đốt bằng đồng rúp là hành vi vi phạm hợp đồng. Theo một số nguồn tin trên truyền thông ngày 01/04, nhà nhập khẩu Bulgargaz (Bulgaria) vẫn chưa nhận được thông báo về sự thay đổi đơn vị tiền tệ thanh toán từ Gazprom Export. Công ty dầu khí Wintershall Dea (Đức) cho biết, hãng không mua khí đốt từ Nga. Phía Tập đoàn OMV (Áo) cho biết, hãng mong đợi thông tin chính thức bằng văn bản từ Gazprom vì cơ sở của hợp đồng hiện hành là thanh toán khí đốt bằng đồng euro.