Báo cáo của CSIS công bố ngày 21/4 cho thấy, họ đã phát hiện 14 tàu vỏ sắt Trung Quốc lần đầu xuất hiện quanh bãi Ba Đầu từ đầu năm 2019 và gần như không thực hiện hoạt động đánh bắt nào. Bãi Ba Đầu nằm trong khu vực lãnh hải đảo Sinh Tồn Đông thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Philippines cũng tuyên bố chủ quyền với thực thể này.

Theo báo cáo từ CSIS, hành vi của các tàu này trái với cách giải thích về hoạt động đánh bắt thương mại. Phần lớn tàu đó neo đậu trong khu vực suốt nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng, kết với nhau thành cụm lớn mà không tham gia hoạt động đánh bắt nào.

Trong số 14 tàu kể trên, có 9 tàu thuộc đội tàu Việt Đài Ngư mang số hiệu từ 18000 đến 18999. Đội tàu Việt Đài Ngư có trụ sở tại thành phố Đài Sơn, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, Tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI) thuộc CSIS cho hay.

Một bức ảnh được cảnh sát biển Philippines chụp hôm 7/3 cho thấy, 6 tàu vỏ sắt Trung Quốc đỗ cạnh nhau tại bãi Ba Đầu. AMTI nói rằng, chúng thuộc đội tàu Việt Mậu Tân Ngư, với số hiệu từ 42881 đến 42886.

"Tên của đội tàu này không xa lạ với Philippines. Hồi tháng 6/2010, tàu Việt Mậu Tân Ngư 42212 đã đâm chìm tàu cá F/B Gem-Ver 1 của Philippines trên Biển Đông", theo CSIS.

Trong khi đó, ảnh vệ tinh của Planet Labs cho thấy lượng đáng kể tàu Trung Quốc tập hợp tại bãi Ba Đầu thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam ít nhất từ tháng 2/2020.

Phía Philippines khẳng định rằng, có hơn 200 tàu vỏ sắt neo đậu tại bãi Ba Đầu từ ngày 7/3 do "dân quân biển Trung Quốc" điều khiển. Sau đó, phía Trung Quốc phủ nhận và cho rằng đó chỉ là tàu cá đang neo đậu nhằm tránh thời tiết xấu.

Trên thực tế, báo cáo của CSIS lại cho rằng, tình hình thời tiết gần đây tại bãi Ba Đầu tốt, bác bỏ cách giải thích của Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila rằng đội tàu của họ đã phải đối mặt với một cơn bão.

Được biết, sau khi nhiều nước bày tỏ lo ngại trước tình hình căng thẳng ở khu vực và phản đối động thái của đội tàu Trung Quốc, phần lớn đội tàu này đã rời khỏi bãi Ba Đầu, tỏa ra các thực thể khác ở quần đảo Trường Sa, song vẫn duy trì vài tàu neo đậu tại đây.

Từ cuối năm 2020 đến nay, tàu cá Trung Quốc xuất hiện nhiều ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Cuối tháng 3/2021, các tàu này neo đậu dày đặc ở bãi cạn Ba Đầu (thuộc phạm vi lãnh hải của đảo Sinh Tồn Đông, huyện Trường Sa, Khánh Hòa) và người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng đã phản đối mạnh mẽ hành động này của Trung Quốc, đồng thời yêu cầu Trung Quốc chấm dứt việc vi phạm này.