Có thể nói, kỳ thi ĐH – CĐ năm nay xét về mặt tổng thể là diễn ra an toàn, không có sự cố gì đáng tiếc. Trong đó, khâu đề thi không có các lỗi như “thiếu đề, đề thi mờ, cán bộ giải thích đề thi, cán bộ hủy bài thi và bắt thí sinh làm bài lại mà không tính thêm giờ” của những năm trước.

Thêm nữa, an ninh và các điều kiện đảm bảo cho kỳ thi năm nay được đảm bảo an toàn tối đa. Những hình ảnh như thí sinh bị kẹt xe phải trễ giờ thi dẫn đến bỏ thi oan uổng không còn tái diễn hay chuyện phòng thi bị cúp điện, cúp nước, ngập nước cũng không xảy ra.

Tuy nhiên, trong sự an toàn ấy vẫn còn nhiều điều đáng để bàn, suy nghĩ qua những thông tư, hướng dẫn từ Bộ Giáo dục – Đào tạo và các trường. Trước hết là Thông tư 25 (Thông tư liên tịch Bộ GD-ĐT và Bộ Tài chính ký ngày 8/3/2013) về hướng dẫn thu lệ phí tuyển sinh ĐH, CĐ. Theo đó, lệ phí hồ sơ đăng ký dự thi, lệ phí thi từ 80.000 đồng tăng lên 105.000 đồng.

Thi đại học (Ảnh mang tính minh họa)

Bất cập hơn, thông tư này có hiệu lực từ ngày 25/4/2013. Trong khi đó, thí sinh hoàn tất nộp hồ sơ đăng ký dự thi từ ngày 19/4. Chính nghịch lý này đã khiến thí sinh và các trường tổ chức thi phải rất vất vả trong ngày làm thủ tục dự thi, vừa phổ biến quy chế, chỉnh sửa sai sót vừa thu thêm lệ phí thi 25.000 đồng.

Sau đó là Thông tư về sửa đổi bổ sung đối tượng ưu tiên ban hành ngày 4/7 (gọi tắt là Thông tư 24), trong đó có cả cộng điểm ưu tiên cho Bà mẹ Việt Nam anh hùng và nêu rõ ngày 19/8 có hiệu lực. Nhưng không lâu sau đó vào ngày 24/7, Bộ GD-ĐT ra thông báo bãi bỏ quy định trên kèm thông báo: “Từ ngày 26/7/2013 đến hết ngày 9/8/2013, thí sinh thuộc đối tượng ưu tiên tại Thông tư 24 nộp cho trường đăng ký dự thi (qua đường bưu điện hoặc nộp trực tiếp tại trường) bản sao hợp lệ giấy chứng nhận là đối tượng ưu tiên do cơ quan có thẩm quyền cấp”.

Cùng một thông tư, ban đầu Bộ GD-ĐT quy định ngày 19/8 có hiệu lực nhưng sau khi điều chỉnh lại yêu cầu thí sinh nộp hồ sơ từ ngày 26/7 đến ngày 9/8! Thật bất nhất.

Chính những thông tư sửa đổi chóng vánh như vậy làm cho không ít thí sinh chịu thiệt. Về Thông tư 24, đại diện nhiều trường cho rằng, Bộ GD-ĐT ban hành thông tư quá cập rập về mặt thời gian. Mọi thủ tục đã được hoàn tất khi thí sinh làm thủ tục đăng ký dự thi. Hơn nữa thời điểm quy định thí sinh bổ sung hồ sơ rất nhiều trường đã công bố điểm thi và gửi dữ liệu tuyển sinh về Cục Khảo thí và kiểm định chất lượng Bộ GD-ĐT. Và ngày 8/8, Bộ GD-ĐT cũng đã công bố điểm sàn năm 2013.  

Hiện nay, còn nhiều thí sinh thuộc đối tượng ưu tiên của Thông tư 24 làm thủ tục, nhưng các trường từ chối không giải quyết. Và những thí sinh được hưởng ưu tiên theo Thông tư 24 cũng không thể trách Nhà trường vì thời điểm quy định nộp hồ sơ đã hết. Còn trường nào giải quyết quyền lợi cho thí sinh cũng không sai phạm gì vì đó là cách giúp đỡ thí sinh theo đúng quy định.

Trong khâu xét tuyển nguyện vọng bổ sung (NVBS) năm 2013 cũng có nhiều trường vi phạm quy chế khiến thí sinh phải chịu thiệt. Quy chế tuyển sinh quy định: “Xét tuyển NVBS bắt đầu từ ngày 20/8 kéo dài đến 30/10 và chia làm 3 đợt (mỗi đợt kéo dài 20 ngày)”.

Quy định là vậy, nhưng hàng loạt trường thông báo xét tuyển NVBS sớm và kết thúc nhận hồ sơ sớm hơn quy định như Trường ĐH Sư phạm TPHCM, Trường ĐH Quốc tế (ĐH Quốc gia TPHCM), Trường ĐH Nguyễn Tất Thành… Chưa kể nhiều trường còn từ chối cho thí sinh rút hồ sơ sau khi đăng ký xét tuyển NVBS dù trong Quy chế tuyển sinh quy định cho phép thí sinh được rút hồ sơ đăng ký xét tuyển.

Đối với thí sinh dự thi vào 10 trường thuộc khối văn hóa, nghệ thuật được phép tổ chức thi riêng (không thi theo phương thức “3 chung”: chung đợt, chung đề và chung kết quả) nhưng không đậu cũng không thể dùng kết quả để xét NVBS vào các trường khác. Vì trên thực tế trong Quy chế tuyển sinh, Bộ GD-ĐT cũng không quy định rõ ràng vấn đề này nên thí sinh dự thi vào 10 trường trên phải chờ đến sang năm thi lại lần nữa.

Theo quy định thì từ nay đến năm 2015 thi tuyển sinh ĐH-CĐ vẫn theo phương thức “3 chung”. Hiện nay, Bộ GD-ĐT đang tiếp tục tiếp nhận và cùng các trường xây dựng các phương án tuyển sinh tối ưu sau năm 2015. Từ nay đến năm 2015, để ổn định trong công tác tuyển sinh, hàng năm Bộ GD-ĐT sẽ có sự điều chỉnh những điểm chưa hợp lý từ kiến nghị của các trường.

Giờ đây, các trường mong muốn những thay đổi và điều chỉnh của Bộ GD-ĐT đừng quá cập rập, chóng vánh nhằm giúp công tác tuyển sinh “3 chung” đỡ rối và trên hết cải tiến, quy định mới phải giải quyết thỏa đáng để không ảnh hưởng đến quyền lợi cho thí sinh.

Thiết nghĩ, trong việc “Đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục và đào tạo” nước nhà thì khâu tuyển sinh ĐH – CĐ cũng cần đổi mới để giảm rờm rà, bớt tốt kém và thí sinh đỡ áp lực, phụ huynh giảm căn thẳng. Phải xây dựng một nền giáo dục thực học, thực nghiệp, thực tài chứ không phải tốn quá nhiều giấy mực, công sức, tiền của cho các kỳ thi hằng năm như hiện nay.