Nhưng, với sự tiến bộ của y học nước nhà, các y bác sĩ với đôi bàn tay vàng đã như có phép màu, tái tạo một cách diệu kỳ những phần hình hài tưởng như đã vĩnh viễn mất nơi họ.

Hai bệnh nhân trong câu chuyện kể dưới đây là hai trong số rất nhiều cuộc đời đã được hồi sinh nhờ những thành tựu y học của Việt Nam trong những năm gần đây.

Tái tạo da đầu

Thật tiếc khi tôi không có cơ hội chứng kiến ca phẫu thuật dài kỷ lục 14 giờ liên tục tại Khoa Phẫu thuật tạo hình hàm mặt Bệnh viện (BV) Việt Đức bởi lý do an toàn cho bệnh nhân. Theo thông tin có được thì hiện, trên thế giới có 60 ca phẫu thuật vi phẫu thành công cho những người mắc phải tai nạn bị lột toàn bộ tóc, da đầu trong đó, Việt Nam đã thực hiện thành công hơn 10 ca.

BS Nguyễn Hồng Hà (người ngồi) và BS Đào Văn Giang (người đứng) đang tái khám cho bệnh nhân Thùy

Bệnh nhân Thùy ở Ý Yên, Nam Định là một trong những người may mắn.

Tôi gặp Thùy cùng mẹ tại Khoa Phẫu thuật tạo hình BV Việt Đức khi cô đến tái khám và ngỡ ngàng khi thấy cô hầu như không còn dấu vết gì của vụ tai nạn kinh hoàng cách đây 2 năm, vụ tai nạn đã khiến cô phải nằm trong phòng mổ 14 tiếng đồng hồ, vụ tai nạn đã lấy đi của mẹ cha cô biết bao nhiêu là nước mắt.

Thùy giờ tóc dài mượt, mặt tươi rói. Cô bảo, khi tóc bắt đầu mọc, xanh mướt trên toàn bộ vùng da đầu được tái tạo, cả nhà cô lại khóc một lần nữa. Nhưng, không giống như lần trước, lần này là những giọt nước mắt hạnh phúc.

Mẹ của Thùy nhớ lại, Thùy cùng đi khoan giếng thuê với bố và mấy người khác. Đi từ đầu giờ chiều, đến khoảng 15 giờ 30, sắp kết thúc công việc thì tai nạn xảy ra. Máy khoan đang “ngọt” tới độ sâu 70m thì bỗng khựng lại vì mắc phải tầng đá.

Lúc đó bố Thùy đang ngồi máy và gọi Thùy cùng 2 người nữa đứng lên trục giữa của giàn khoan cho đằm máy. 3 người vừa đứng vừa nói chuyện bỗng dưng nghe một tiếng “á”. Kinh hoàng nhìn lại, Thùy đã mất hết mảng tóc và da đầu, trơ hộp sọ, máu phụt ra tung tóe.

Mọi người hét lên gọi bố Thùy để dừng máy nhưng do giật mình, luống cuống bố Thùy lại vào số một lần nữa. Toàn bộ mảng da đầu và mái tóc dài của Thùy đã bị cuốn vào trục máy đầy dầu mỡ và bê bết đất bẩn. Cuống lên, bố cháu vớ lấy ngay dao rựa cùn chặt lấy tóc của cháu còn dính ở trục giữa - bà kể trong nước mắt.

Thấy mặt Thùy giàn giụa máu, mọi người hoảng hốt, lấy ngay 1 mảnh bao tải gần đó chùm lên mảng sọ của Thùy để máu không bắn phụt tung tóe. Sau đó, lập tức đưa Thùy ra xe taxi chạy tới BV 5 Ninh Bình. Chạy đến đầu Cầu Mới - Ninh Bình, người Thùy giật lên liên tục và kêu đau. Đến cổng BV, Thùy thều thào nói với bố: “Bố ơi con chết mất”.

Đêm ấy, trước bệnh tình quá nặng của Thùy, các bác sĩ của BV 5 Ninh Bình đã quyết định chuyển Thùy lên tới BV Hữu nghị Việt Đức.

“Khi ấy, tôi thấy nhiều bác sĩ lắm. Thùy được đưa vào phẫu thuật suốt 14 tiếng đồng hồ. 14 tiếng mà dài như 14 ngày, tôi vật vã khóc lóc suốt vì thương con. Tới khi cánh cửa phòng mổ mở ra, bác sĩ thông báo con tôi đã sống, thật sự, tôi cũng không ngờ bác sĩ BV Việt Đức lại giỏi đến thế” - bà vừa nói, vừa rưng rưng cười.

Nói về sự thành công của những ca phẫu thuật, TS.BS Nguyễn Hồng Hà, Trưởng khoa Phẫu thuật tạo hình hàm mặt BV Việt Đức cho biết, mảng da đầu của Thùy bị giật tung, các bác sĩ đã dùng kính hiển vi để nối các mạch máu ở mảng da đầu đã bị lột với phần da còn lại. Nhiều mạch máu rất nhỏ, chỉ 0,5-1mm và cần dùng những sợi chỉ đặc biệt nhỏ hơn nhiều lần sợi tóc để khâu.

Nhờ áp dụng vi phẫu, bệnh nhân ít bị mất máu, nhiễm trùng và sau khi phẫu thuật trong vòng 20 ngày, tóc bệnh nhân sẽ mọc lại bình thường.

Th.S.BS Đào Văn Giang, Phó trưởng khoa Phẫu thuật tạo hình hàm mặt BV Việt Đức cũng cho hay, trước đây kỹ thuật vi phẫu chưa phát triển, có những phụ nữ bị mô tơ cuốn tóc bị tung cả mảng da đầu. Kỹ thuật chỉ lạng mỏng da đầu rồi ghép lại. Tuy nhiên, bệnh nhân phải mất khoảng 1 năm điều trị, phần da đầu sẽ trở thành những mảng sẹo nhăn nhúm khiến tóc không mọc được, bệnh nhân phải đội tóc giả.

Sau ca phẫu thuật 20 ngày cô được xuất viện về nhà, tóc bắt đầu mọc. Cô và cả gia đình thật sự không tin vào điều kỳ diệu này. Sẽ thật khủng khiếp nếu sau khi được cứu mà Thùy phải mang cái đầu trọc lóc. Bởi năm ấy cô vừa mới bước qua tuổi 20.

Trả lại gương mặt đã mất

Chị là một phụ nữ trung niên, khá ưa nhìn. Và trong mơ chị cũng không bao giờ nghĩ, có một ngày, gương mặt trời sinh của mình lại biến mất. Thế vào đó là một gương mặt khác, dị thường đến kinh khủng. Rất nhiều nước mắt đã rơi trong những ngày tháng biến động cay đắng ấy trong cuộc đời chị.

Nhớ lại chuyện cũ, chị kể: Cách đây 5 năm, tình cờ các bác sĩ phát hiện chị bị ung thư biểu mô vảy xương hàm dưới bên phải. Nhập viện, các bác sĩ chỉ định buộc phải phẫu thuật cắt bỏ phần ung thư và nạo vét hạch. Cứu được mạng chị nhưng gương mặt đã biến dạng khác thường. “Khác thường đến mức dị dạng”. “Tôi đã kêu rú lên khi nhìn thấy tôi trong gương”. Và, “những chuỗi ngày sau đó là những ngày tháng u buồn nhất của đời tôi. Tôi chỉ ngồi ru rú trong nhà, không dám gặp gỡ ai. Tôi xấu xí đã đành, nhưng tôi sợ mọi người hãi hùng khi nhìn thấy tôi”.

Nhưng không chỉ đau khổ vì gương mặt bị biến dạng. Chị còn phải chịu một nỗi khổ khác, đó là do xương hàm bị mất đi nên việc ăn uống, nhai nuốt trở nên vô cùng khó khăn.

Sau hơn 3 năm sống trong khổ ải, tháng 4-2015, chị được các bác sĩ BV Răng hàm mặt Trung ương áp dụng phương pháp phẫu thuật vi phẫu, tái tạo lại xương hàm dưới của chị bằng vạt xương mác của chính bệnh nhân.

Các bác sĩ đang thực hiện ca phẫu thuật

Nhớ lại ca phẫu thuật, GS Trịnh Đình Hải chia sẻ: Ca phẫu thuật trước các bác sĩ đã lấy xương mác ở cẳng chân để tái tạo xương hàm, bởi xương mác có tiết diện gần giống xương hàm dưới.

Sau khi thực hiện phẫu thuật xong, gương mặt chị đã trở lại bình thường, vấn đề thẩm mỹ được giải quyết, tuy nhiên chị lại rơi vào một bất hạnh khác. Đó là chị không thể há miệng được, do vậy nói, nhai đều khó khăn. Mỗi lần nói phải nghiến răng rất khổ sở.

Bởi khớp thái dương hàm là một trong những khớp động phức tạp nhất của cơ thể. Khớp hoạt động theo cả ba chiều không gian. Mặt khác, quanh vùng khớp thái dương hàm tập trung các các mạch máu lớn, dây thần kinh, tuyến nước bọt... nên việc phẫu thuật cũng có nguy cơ xảy ra tai biến.

Theo GS Lê Sơn, chị được các bác sĩ thay khớp thái dương hàm toàn phần, gồm cả lồi cầu và ổ chảo mới bằng các vật liệu nhân tạo. Phương pháp này hạn chế nguy cơ mài mòn ổ chảo xương thái dương, thậm chí là thủng vào nền sọ. Phương pháp đã được thực hiện tại nhiều quốc gia trên thế giới, đem lại kết quả điều trị cao, giúp phục hồi gần như toàn bộ chức năng của khớp thái dương hàm.

Chị tiếp tục lên bàn mổ lần nữa. Ca phẫu thuật tái tạo toàn phần khớp thái dương hàm cho chị diễn ra trong 5 giờ.

Theo GS Trịnh Đình Hải, đây là kỹ thuật mới được áp dụng tại Việt Nam, được đánh giá là phương cách tốt nhất, hữu hiệu nhất để trả lại gương mặt bình thường cho rất nhiều người không may mắc phải các bệnh lý liên quan đến khớp thái dương hàm.