Jennifer Gavito nhấn mạnh các đối tác của Mỹ trong khu vực rất quan trọng đối với Mỹ, với tư cách là các đối tác kinh tế, an ninh khu vực và hợp tác chung. Mỹ hoan nghênh đóng góp của các đối tác cho sự ổn định của khu vực. Trong bối cảnh đó, Mỹ hoan nghênh các cuộc đàm phán trực tiếp giữa Ả Rập Xê-út và Iran. Quan chức Mỹ khẳng định Mỹ hoan nghênh bất kỳ cuộc đàm phán trực tiếp nào dẫn đến hòa bình và ổn định hơn trong khu vực.

Bộ trưởng Ngoại giao Ả Rập Xê-út Faisal bin Farhan Al-Saud tại cuộc họp báo chung với Đại diện cấp cao về đối ngoại của EU Josep Borrell tại Riyadh, Ả Rập Xê-út hôm 3/10/2021. Ảnh: Ahmed Yosri/ Reuters.

Trong cuộc họp báo hôm Chủ nhật (3/10), Bộ trưởng Ngoại giao Ả Rập Xê-út, Hoàng tử Faisal bin Farhan Al-Saud xác nhận rằng đã diễn ra cuộc đàm phán đầu tiên giữa Ả Rập Xê-út và Chính phủ Iran và cuộc đàm phán mới nhất diễn ra vào ngày 21/9/2021.“Các cuộc thảo luận này vẫn đang trong giai đoạn tìm hiểu lập trường. Chúng tôi hy vọng các cuộc thảo luận sẽ tạo nền tảng để giải quyết các vấn đề chưa được giải quyết giữa hai bên và chúng tôi sẽ nỗ lực để hiện thực hóa việc này”. Iran và Ả Rập Xê-út là các đối thủ lâu năm ở Trung Đông. Iran và Ả Rập Xê-út ủng hộ các bên đối lập trong nhiều tranh chấp khu vực, trong đó có các cuộc xung đột ở Yemen, Syria và Lebanon. Ả Rập Xê-út đã cáo buộc Iran đứng đằng sau các cuộc tấn công cơ sở hạ tầng dầu mỏ của mình và cung cấp cho phiến quân Houthi ở Yemen các tên lửa để tấn công nước này. Mặc dù Riyadh và Tehran không đưa ra kỳ vọng nào về bước đột phá lớn, cả hai bên đều bày tỏ sự ủng hộ đối với việc xoa dịu căng thẳng. Cuộc đàm phán giữa Iran và Ả Rập Xê-út đã diễn ra tại Dubai Expo. Jennifer Gavito là quan chức cấp cao nhất của Mỹ tham dự sự kiện này.

Triển vọng đàm phán hạt nhân Mỹ - Iran

Tiếp xúc ngoại giao giữa Iran và Ả Rập Xê-út là một sự khác biệt rõ rệt so với tình hình hiện tại giữa Mỹ và Iran, mặc dù trước đó chính quyền Biden đã quay trở lại các cuộc đàm phán về thỏa thuận hạt nhân Iran. Iran đã giảm dần việc tuân thủ thỏa thuận, tăng mức dự trữ và làm giàu uranium vượt xa các thông số quy định trong thỏa thuận hạt nhân Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA), đến mức nhiều người trong cộng đồng quốc tế cho là đáng báo động. Tehran cho rằng các động thái của họ nằm trong quyền chủ quyền của Iran và Iran có thể đảo ngược xu thế trên nếu Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Trong khi đó, chính quyền Biden cho biết Mỹ sẵn sàng quay trở lại bàn đàm phán, nhưng sẽ chỉ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt nếu Iran từ bỏ các vi phạm JCPOA trước.

Đàm phán hạt nhân Iran tại Vienna, Áo tháng 4/2021. Ảnh: Tư liệu/Phái đoàn EU tại Vienna/via Reuters.

Trong phát biểu đầu tiên của mình tại Liên Hợp Quốc hồi tháng 9, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi đã chỉ trích Mỹ và các biện pháp trừng phạt của Washington. Hôm thứ Bảy, Bộ trưởng Ngoại giao Iran Hossein Amirabdollahian nói rằng Washington muốn thảo luận về việc khởi động lại các cuộc đàm phán hạt nhân trong tháng 9, nhưng Tehran đã yêu cầu Mỹ giải phóng 10 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Iran như một cử chỉ thiện chí. Tuy nhiên, Mỹ vẫn chưa chính thức trả lời đề nghị của Iran.

Jennifer Gavito cho biết không có thẩm quyền nói về các biện pháp giảm nhẹ trừng phạt cụ thể mà phía Mỹ có thể đưa ra nhưng cho biết bản chất và trình tự của các biện pháp giảm nhẹ trừng phạt diễn ra bên trong các cuộc đàm phán. Mỹ đã chuẩn bị sẵn sàng thông qua các cuộc đàm phán với thiện chí để quay trở lại cùng Iran tuân thủ JCPOA. Jennifer Gavito nói: “Chúng tôi hy vọng Iran cũng sẽ làm được điều đó. Chúng tôi nghĩ rằng đó là lợi ích tốt nhất của Iran. Nhưng một lần nữa, quả bóng thực sự đang ở trong sân của Iran”.

Theo Reuters ngày 30/9/2021, Đại diện cấp cao phụ trách an ninh và chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Josep Borrell cho biết các cuộc đàm phán hạt nhân Iran “sẽ sớm” được nối lại. Borrell bày tỏ tin tưởng rằng các cuộc đàm phán nhằm đưa Tehran và Washington quay trở lại tuân thủ hoàn toàn thỏa thuận hạt nhân Iran sẽ được nối lại "trong một khoảng thời gian có thể chấp nhận được". Tehran cho biết Iran đang đánh giá các vòng đàm phán trước đó. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh cho biết Iran đã đi đến kết luận rằng Iran chắc chắn sẽ quay trở lại các cuộc đàm phán hạt nhân tại Vienna. Iran sẽ không "lãng phí một giờ trước khi quay lại đàm phán Vienna” một khi chính phủ Tổng thống Ebrahim Raisi hoàn tất việc đánh giá lại vòng thứ 6 của cuộc đàm phán hạt nhân. “Chúng tôi không có nhiều thời gian ở phía trước", người phát ngôn cho hay.