PV: Ông nhận xét như thế nào về công tác xây dựng luật của Quốc hội nhằm tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển?

Luật sư Trương Thanh Đức:

Luật sư Trương Thanh Đức: Nhìn chung, số lượng luật được ban hành nhiều, tốc độ tương đối nhanh, các lĩnh vực chủ yếu của nền kinh tế đều đã được điều chỉnh bằng luật, đặc biệt là quan điểm về đổi mới, hỗ trợ doanh nghiệp, phát triển kinh tế thị trường rất rõ.

Tuy nhiên, “tuổi thọ” của các luật quá ngắn, số lượng luật và vấn đề phải sửa đổi quá lớn, gây ra rất nhiều khó khăn cho người dân, doanh nghiệp và cả các cơ quan quản lý. Luật cần bảo đảm tính ổn định cao thì mới đi vào cuộc sống và phát huy tác dụng tốt. Có thể so sánh, kinh tế phát triển rất mạnh, bộ mặt đất nước thay đổi rất nhiều, nhưng quy hoạch kiến trúc cổ từ thời Pháp thuộc của Hà Nội đã qua hơn trăm năm vẫn rất đẹp và không bị lạc hậu, trong khi các khu vực mới quy hoạch phải chỉnh sửa liên tục mà vẫn có nhiều bất cập. Làm luật phải có những “công trình” sống với thời gian như kiến trúc, nếu cứ nay xây, mai phá bỏ, sửa chữa liên tục thì thành phố lúc nào cũng ngổn ngang, mất mỹ quan, ô nhiễm môi trường, đặc biệt là rất lãng phí.

PV: Là thành viên Tổ công tác thi hành Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư, ông đánh giá thế nào về hai luật này qua nhiều lần sửa đổi?

Luật sư Trương Thanh Đức: Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp là hai luật quan trọng trong hệ thống pháp luật về kinh doanh, tác động trực tiếp đến cộng đồng doanh nghiệp và môi trường đầu tư, kinh doanh.

Tuy nhiên, Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư hiện hành mới được ban hành từ năm 2014 (có hiệu lực từ 1-7-2015), bên cạnh những mặt được thì vẫn còn nhiều điểm hạn chế, bất cập. Quá trình thực thi hai luật này còn không ít vướng mắc phát sinh, trong đó có sự không tương thích với một số quy định của các luật khác. Luật Doanh nghiệp tạo ra nhiều bẫy rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp, thành viên công ty, khách hàng và ngân hàng như ngành nghề kinh doanh, người đại diện theo pháp luật, con dấu, nhiệm kỳ và bầu thành viên hội đồng quản trị...

Doanh nghiệp xuất khẩu da giày

PV: Quan điểm của ông về việc đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) như thế nào?

Luật sư Trương Thanh Đức: Về bản chất pháp lý, hộ kinh doanh 1 thành viên (1 chủ) hoàn toàn tương tự như doanh nghiệp tư nhân. Chỉ có hộ kinh doanh có nhiều thành viên (nhiều chủ) thì mới không giống bất cứ loại hình kinh doanh nào ở nước ta cũng như trên thế giới, cần phải được thay đổi. Vì vậy, về nguyên tắc, hộ kinh doanh cần được đối xử như đối với doanh nghiệp tư nhân.

Tuy nhiên, vì phải có lộ trình giải quyết phù hợp với thực tiễn, nên Quốc hội cần luật hóa theo hướng duy trì gần như toàn bộ hiện trạng, ngoại trừ những vấn đề xét thấy hợp lý hơn và thuận lợi hơn cho mô hình kinh doanh này.

Không thể chậm trễ hơn nữa trong việc sửa đổi, nhưng cũng không nên dẫn đến một cái sai khác là coi hộ kinh doanh là một loại chủ thể thứ ba, ngoài hai loại chủ thể là cá nhân kinh doanh và pháp nhân thương mại. Cái khó, lúng túng của chúng ta chính là ở chỗ không nhận diện đúng về hộ kinh doanh và không mạnh dạn định nghĩa lại, xác định lại, chuẩn hóa lại cho đúng bản chất của hộ kinh doanh.

PV: Còn về đề xuất cấm dịch vụ đòi nợ thuê trong Luật Đầu tư (sửa đổi) thì sao?

Luật sư Trương Thanh Đức: Hiện có hai luồng ý kiến cấm và không cấm.

Việc cho rằng mọi tranh chấp, trong đó có nợ nần, đều được tòa án giải quyết nên không cần dịch vụ đòi nợ thuê là sai lầm. Nếu như vậy, hà cớ gì cả thế giới phải lập ra thêm trọng tài thương mại để giải quyết tranh chấp thay vì chọn tòa án đầy quyền lực?

Quan điểm cho rằng dịch vụ đòi nợ thuê đóng góp không đáng kể cho nền kinh tế, nên có cấm thì cũng không ảnh hưởng gì, cũng là một nhận định sai lầm, vì như vậy khác nào phủ nhận nhiều hoạt động rất tốn kém tiền bạc chỉ vì lý do không thu được lợi nhuận, không đóng góp cho ngân sách.

Nếu cấm dịch vụ đòi nợ thuê, người ta sẽ vẫn tiếp tục đòi nợ giúp thông qua hợp đồng ủy quyền đòi nợ thuê. Chẳng nhẽ lại cấm cả việc ủy quyền thực hiện công việc đòi nợ hợp pháp theo quy định của Bộ luật Dân sự?

PV: Có những luật được sửa rất nhiều, nhưng có những điều mặc dù bất cập, doanh nghiệp kiến nghị sửa nhiều năm qua vẫn không thay đổi, theo ông đâu là lý do?

Luật sư Trương Thanh Đức: Bên cạnh những luật sửa đi sửa lại rất nhiều lần nhưng cũng có những luật hàng chục năm không sửa, không phải vì chuẩn rồi không cần sửa. Những luật này thường liên quan đến vấn đề chuyên ngành hoặc có thể luật đó chưa phù hợp với quan điểm cần thiết phải sửa của các nhà làm luật. Ví dụ, Luật Dầu khí ban hành từ năm 1993, đến nay đã qua 2 lần sửa đổi, vẫn còn nhiều bất cập, chưa được sửa đổi, bổ sung, có thể do một trong hai lý do đó.

Đặc biệt, Luật Đất đai sửa liên tục nhưng các vướng mắc, bất cập ngày càng nhiều không được sửa sai kịp thời, thậm chí đến mức vô lý như đã trả tiền thuê đất cho Nhà nước vài chục năm, trên đó có các bất động sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp, nhưng khi thay đổi mục đích sử dụng theo đúng yêu cầu của Nhà nước thì phải làm lại bằng cách đưa ra đấu giá như đất chưa thuộc quyền sử dụng của ai...

Tôi mong các nhà làm luật, hoạch định chính sách tập trung nguồn lực vào việc hoàn thiện thể chế, pháp luật vì nó ảnh hưởng vô cùng lớn đến mọi mặt của cuộc sống, quyết định đến sự ổn định và phát triển vững mạnh của đất nước.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!