Sản lượng điện hạt nhân và thủy điện giảm mạnh

Vào năm 2022, lần đầu tiên trong lịch sử EU, điện gió và mặt trời (chiếm 22,3% tỷ trọng cơ cấu điện của EU) đạt sản lượng cao hơn cả điện nhiệt khí (19,9%). Ember đã gắn liền thành tích này với bối cảnh địa chính trị căng thẳng và tình trạng bùng nổ giá bán buôn điện.

Cũng trong lúc đó, hệ thống điện lực châu Âu đã phải trải qua thử thách khắc nghiệt, đến từ hai “cuộc khủng hoảng” xảy ra cùng một lúc trong năm 2022:

1) Vào năm 2022, sản lượng điện hạt nhân của EU đã giảm chóng mặt, với mức 16% (tức 119 TWh so với năm 2021), vì một loạt nhà máy điện hạt nhân ở Pháp (-82 TWh), cũng như nhiều nhà máy ở Đức (-33 TWh), đã không còn hoạt động nữa. Dù vậy, điện hạt nhân vẫn là nguồn điện chính ở EU, chiếm 21,9% tổng sản lượng điện của châu Âu vào năm 2022 (so với mức 25,4% của năm 2021).

2) Đợt hạn hán vào mùa hè năm 2022 đã khiến năng lực thủy điện giảm mạnh. Tại EU, thủy điện đã “giảm xuống mức thấp nhất từng được ghi nhận từ năm 2000” (tức -19% so với năm 2021).

Ember cho biết, sự gia tăng hoạt động khai thác năng lượng mặt trời và gió, thêm vào đó là nỗ lực giảm nhu cầu sử dụng điện trong EU, đã bù đắp lại cho 5/6 phần sản lượng bị mất. Mặt khác, 1/6 còn lại được bù đắp bằng nhiên liệu hóa thạch.

Theo Tổ chức này, vào năm 2022, do sự sụt giảm lớn trong hoạt động sản xuất điện “carbon thấp” (như điện hạt nhân và thủy điện), lượng khí thải CO2 từ ngành điện của EU đã tăng 3,9% so với năm 2021.

Liệu trong năm 2023, EU có giảm được sản lượng điện có nguồn gốc từ hydrocarbon không?

Theo Ember, EU đã “tránh được viễn cảnh tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng năng lượng” năm 2022. Tổ chức nhận định, “mối lo ngại về nguy cơ trở về với điện than đã trở thành vấn đề lỗi thời”. Thật vậy, trong năm 2022, sản lượng điện của các nhà máy nhiệt điện than (hiện chiếm 16,0% tỷ trọng cơ cấu điện vùng EU, năm 2022) cao hơn 1,5% so với năm 2021. Tuy nhiên, vào những tháng cuối năm, ngành nhiệt điện than hoạt động kém thuận lợi hơn: Sản lượng đã giảm 6% trong giai đoạn tháng 9/2022 - tháng 12/2022, so với giai đoạn cùng kỳ năm 2021.

Theo dự tính của Ember cho năm 2023, tại EU, sản lượng điện sản xuất được từ các nhà máy điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch có thể giảm gần 20%, tức “gấp hai lần kỷ lục của năm 2020”, trong bối cảnh sản lượng điện gió và điện mặt trời đang tăng mạnh, còn hệ thống điện hạt nhân của Pháp thì đã sẵn sàng hoạt động trở lại.

Ember dự đoán, sản lượng điện khí của EU có thể sẽ giảm mạnh nhất, vì loại nhiên liệu này có khả năng “sẽ tiếp tục đắt hơn than, cho đến ít nhất là năm 2025, nếu xét theo giá hợp đồng tương lai hiện tại”.

Châu Phi: Làm sao để dung hòa giữa chuyển đổi năng lượng và phát triển bền vững nhiên liệu hóa thạch?

Ả Rập Xê-út phản bác các chính sách môi trường "phi thực tế" khi hạn chế năng lượng hóa thạch

Liên minh đấu tranh “từ bỏ năng lượng hóa thạch” đang ở đâu?