Theo bảng xếp hạng của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), năm 2012 Việt Nam bị tụt hạng, xếp thứ 76/141 (năm 2011 xếp thứ 51/125, 2010 là 71/132...). Vi phạm quyền SHTT gia tăng ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế của một quốc gia nói chung và ảnh hưởng đến thương hiệu của doanh nghiệp nói riêng.

Ở nước ta, trên thị trường hiện nay xuất hiện ngày càng nhiều hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Loại hàng hóa này có xu hướng gia tăng từ hàng cấp thấp đến cao cấp, từ hàng tiêu dùng đến hàng vật tư. Đặc biệt, những mặt hàng giả như: rượu, bia, thuốc chữa bệnh, thực phẩm gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

Theo các chuyên gia, sự gia tăng của hàng nhái, hàng kém chất lượng hiện nay chủ yếu do khoa học và công nghệ phát triển, “công nghệ” làm hàng giả, hàng nhái cũng nhiều lên và ngày càng tinh vi. Bên cạnh đó, khi Việt Nam gia nhập WTO, nhiều rào cản thương mại đã dỡ bỏ nên chủng loại và số lượng hàng hóa lưu thông rất nhiều, tạo môi trường thuận lợi cho việc xâm nhập của hàng giả.

Sự gia tăng hàng giả, hàng nhái một phần do doanh nghiệp chưa quan tâm đến quyền SHTT

Hiện nay, các doanh nghiệp nước ta chưa quan tâm đến SHTT nên việc xâm phạm quyền SHTT rất phổ biến. Bản thân doanh nghiệp nước ta cũng phần lớn là doanh nghiệp nhỏ nên thường chỉ quan tâm đến vấn đề lỗ lãi trong kinh doanh không mấy quan tâm đến quyền SHTT. Đến khi hàng hóa của mình được người tiêu dùng ưa chuộng và xuất hiện tình trạng người khác lợi dụng thương hiệu của mình thì lúc đó doanh nghiệp mới đứng ra tìm lại thương hiệu.

Thực tế cho thấy, vi phạm SHTT gia tăng trong thời gian qua không chỉ do doanh nghiệp lơ là mà còn do bất cập trong hệ thống quản lý, chồng chéo và phức tạp. Hiện có 5 đơn vị cùng quản lý hàng hóa (quản lý thị trường, hải quan, công an kinh tế, thanh tra chuyên ngành, UBND các cấp. Tuy nhiên, khi có sự việc xảy ra các cơ quan thường “đẩy” trách nhiệm cho nhau, nên rất khó trong việc xử lý.

Để có thể hạn chế tình trạng vi phạm quyền SHTT, theo ông Nguyễn Thanh Bình, Đại diện Văn phòng Cục Sở hữu trí tuệ TP HCM, cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị. Đặc biệt, phải cụ thể hóa các quy định pháp luật tránh tình trạng chồng chéo và không rõ ràng để có thể dễ dàng xử lý vi phạm SHTT.

Bên cạnh đó, kinh nghiệm của các nước cho thấy những quốc gia nào xây dựng được một hệ thống bảo hộ SHTT mạnh sẽ có điều kiện tiếp nhận các công nghệ tiên tiến phục vụ cho việc phát triển đất nước. Bởi các công ty đa quốc gia có xu hướng đầu tư tại các nước có hệ thống bảo hộ quyền SHTT mạnh vì đối với nhà đầu tư, ưu điểm của hình thức này là có thể bảo hộ tốt bí mật công nghệ và nhãn hiệu hàng hóa.

Do đó, xây dựng một hệ thống bảo hộ SHTT mạnh và hoàn thiện là một nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế dài hạn của bất kỳ quốc gia nào.

Nói về tầm quan trọng của việc đẩy mạnh bảo vệ quyền SHTT, PGS.TS Phan Minh Tân - Giám đốc Sở Khoa học – Công nghệ TP HCM nhận định, hoạt động SHTT rất quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế thế giới và phát triển kinh tế tri thức của đất nước. Trong nền kinh tế tri thức, tài sản trí tuệ (tài sản vô hình) có giá trị rất to lớn, có thực thi pháp luật về SHTT, bảo vệ được tài sản trí tuệ thì mới kích thích sáng tạo, phát triển tài sản trí tuệ, thúc đẩy sự phát triển.

Mai Phương