Vừa qua, tại TP HCM Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe và Dân số (CCIHP) đã tổ chức buổi tọa đàm về quyền tình dục và sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên và thanh niên nhằm phòng tránh mang thai ngoài ý muốn và phá thai.

Bác sĩ Hoàng Tú Anh – Giám đốc CCIHP cho biết: Hiện nay, tỉ lệ sinh con trong độ tuổi vị thành niên của Việt Nam là 46%, cao hơn nhiều so với các nước châu Á khác (Singapore 5.2%, Myanmar 17.4%, Malaysia 12%). Cùng với mang thai ngoài ý muốn thì tỉ lệ phá thai ở tuổi vị thành niên cũng khá cao, 20% trong tổng số ca phá thai ở Việt Nam. Các tỉ lệ này đặc biệt cao ở vùng trung du và miền núi phía Bắc, nông thôn, trong nhóm vị thành niên có học vấn thấp và nhóm dân tộc thiểu số.

Tuổi vị thành niên cần hiểu biết về an toàn tình dục

Một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả trên là do tâm lí của các bậc phụ huynh thường tránh nói chuyện tình dục và an toàn tình dục với lứa tuổi vị thành niên. Họ nghĩ rằng nói chuyện tình dục với các em ở lứa tuổi vị thành niên sẽ làm cho chúng tò mò và tìm cách thử. Tại Việt Nam, ở độ tuổi này hầu hết các em bị áp đặt không nên làm điều này, điều kia mà không có giải thích thỏa đáng. Vì vậy, kiến thức về sức khỏe sinh sản của vị thành niên chủ yếu thông qua nghe lỏm hoặc thông các phương tiện truyền thông đại chúng, qua internet. Vì thế, vị thành niên thiếu kiến thức về tình dục và an toàn tình dục.

Bên cạnh đó, các chuyên gia nhận thấy, lứa tuổi vị thành niên ở Việt Nam không được tiếp cận với các chương trình truyền thông, thay đổi hành vi hiệu quả cho riêng mình như: tương tác trực tiếp với cán bộ y tế, tư vấn viên và giáo dục viên cộng đồng. Các dịch vụ tư vấn thân thiện cho tuổi vị thành niên về sức khỏe tình dục, sinh sản cũng không sẵn có, không được ưu tiên đầu tư, chỉ tồn tại ở dạng mô hình, dự án… còn ít được biết đến.

Vì vậy, có trường hợp những em ở tuổi vị thành niên không hiểu biết gì về sức khỏe sinh sản, có em tránh thai kiểu ngờ nghệch như vắt chanh vào vùng kín, dùng nước coca rửa sau khi quan hệ tình dục… Đó là những chuyện cho thấy mức độ trầm trọng của việc thiếu kiến thức an toàn tình dục ở tuổi vị thành niên.

Hai cuộc điều tra quốc gia về vị thành niên và thanh niên Việt Nam (SAVY) do Bộ Y tế, Tổng cục thống kê, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) phối hợp thực hiện cho thấy, trong vòng 5 năm kiến thức của vị thành niên Việt Nam về mang thai và các biện pháp tránh thai hầu như không có gì tiến bộ và vẫn còn nhiều khoảng trống.

Việc sinh con ở tuổi vị thành niên không chỉ gắn với các nguy cơ về sức khỏe của mẹ và con mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tương lai và vị thế xã hội của vị thành niên, đặc biệt là các em nữ.

Vì vậy, để giảm tỉ lệ mang thai ngoài ý muốn và phá thai ở tuổi vị thành niên cần thay đổi nhận thức trong việc giáo dục về tình dục và an toàn tình dục ở tuổi vị thành niên. Vấn đề an toàn tình dục cần được trao đổi cởi mở hơn với lứa tuổi vị thành niên và cần có nhiều chương trình, dịch vụ tư vấn tâm lí, sức khỏe sinh sản thân thiện, gần gũi hơn với lứa tuổi này.