Thực tế đã có nhiều phân tích của các nhà chuyên môn chỉ ra rằng, để thay đổi cơ cấu năng lượng không chỉ chuyển dịch năng lượng ở dạng tái tạo tuần hoàn đơn thuần mà còn phải gắn với tính bền vững, đảm bảo an ninh năng lượng, tạo ra công ăn việc làm mới và đảm bảo tác động tích cực cho cộng đồng.

Tại Mỹ, nhiều chủ đầu tư khí và dầu đều đang chuyển hướng đầu tư cho năng lượng tái tạo và pin tích trữ. Thực tế cuộc khủng hoảng dầu vừa qua đã là một bài học đắt giá cho thấy những quyết định chuyển hướng của các nhà đầu tư Mỹ. Nhưng trên thế giới, công suất và đầu tư cho năng lượng tái tạo đang tăng nhanh hơn là đầu tư cho điện than và năng lượng hạt nhân.

Tại Việt Nam, điện mặt trời đã đạt mục tiêu cao hơn và sớm hơn 5 năm

Trong khi đó, giá thành đầu tư của năng lượng tái tạo đã bắt đầu rẻ hơn so với các nguồn điện truyền thống. Thống kê trên toàn cầu cho thấy, hơn 50% công suất năng lượng tái tạo mới được bổ sung vào năm 2019 có chi phí sản xuất điện rẻ hơn so với các nhà máy điện than mới.

Nhiều nước đã thực hiện cơ chế đấu thầu, gọi thầu cạnh tranh để giảm giá dự án năng lượng tái tạo ở quy mô lớn; đồng thời chú trọng đến quy mô phân tán của điện mặt trời ví như điện mặt trời mái nhà như hiện nay.

Tại Việt Nam, điện mặt trời đã đạt mục tiêu cao hơn và sớm hơn 5 năm, điện gió tiếp tục bổ sung quy hoạch, cao hơn so với chỉ tiêu.

Bà Ngụy Thị Khanh cho rằng, nếu chuyển đổi năng lượng tái tạo một cách bền vững và công bằng thì an ninh năng lượng được đảm bảo tốt hơn; giảm tác động với môi trường và sức khỏe cộng đồng; giảm đáng kể phát thải khí nhà kính và nâng cao hình ảnh của Việt Nam trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

Phát triển năng lượng bền vững tạo được động lực phát triển mới, đặc biệt là cho các tỉnh thành như Ninh Thuận, Bình Thuận và các địa phương khác đang có tiềm lực về năng lượng tái tạo; đồng thời làm tăng cơ hội tiếp cận điện và cải thiện điều kiện sống cho nhóm hộ chưa có điện ở các vùng sâu xa, hẻo lánh.

Ngoài ra, nhu cầu vốn đầu tư theo kịch bản chuyển dịch năng lượng bền vững sẽ ít tốn kém hơn cho đầu tư nhiên liệu hóa thạch. Chi phí sản xuất điện của kịch bản chuyển dịch đang dần thấp hơn kịch bản phát triển sản phẩm năng lượng truyền thống.

Chưa kể, đầu tư cho năng lượng tái tạo giúp tạo nên việc làm mới, cải thiện môi trường làm việc. Hơn nữa, chuyển dịch năng lượng không dẫn tới mất việc làm cho người lao động của ngành than hay của các nhà máy nhiệt điện than.

Tuy nhiên, việc phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn, như lưới điện truyền tải chưa được phát triển đồng bộ với tốc độ phát triển nguồn năng lượng tái tạo. Chưa có đủ nguồn dự phòng và hệ thống tích trữ năng lượng để tích hợp năng lượng tái tạo ở quy mô lớn.

Hiện nguồn nhân lực không đáp ứng được yêu cầu của ngành cũng là một thách thức. Việc đào tạo nghề và chuẩn bị nguồn nhân lực cho quá trình chuyển dịch, nhất là ở các địa phương còn chậm, chưa theo kịp nhu cầu của thị trường.

Trước thực trạng trên, bà Khanh kiến nghị, chính sách phát triển năng lượng tái tạo cần quan tâm cả quy mô tập trung, phân tán và tích hợp để vừa tránh xung đột về đất đai, vừa đảm bảo sinh kế và cơ hội hợp tác mới của người dân và các nhóm cộng đồng bị ảnh hưởng trong chuyển dịch năng lượng.

Cùng với đó, Chính phủ cần tiếp tục đẩy mạnh xây dựng và thực thi một cách đồng bộ và nhất quán chính sách ưu tiên sử dụng hiệu quả năng lượng gắn với phát triển ngành năng lượng tái tạo, hạn chế việc đầu tư thêm các nhà máy sản xuất điện nhiên liệu hóa thạch đốt than.

P.V

Thực hiện giảm giá, giảm tiền điện hơn 6.800 tỷ đồng cho 26,79 triệu khách hàng

Gỡ khó cho điện mặt trời mái nhà

Nhà đầu tư tư nhân là nhân tố quan trọng trong "phủ xanh mái nhà Việt"