Tạp chí Năng lượng Mới xin phép giới thiệu nghiên cứu của Giáo sư Bernard Haykel, Đại học Princeton.

Hoàng tử Ả Rập Saudi Mohammed bin Salman, nhận ra rằng Ả Rập Xê Út còn rất ít cơ hội để thu được tiền từ nguồn trữ lượng dầu mỏ quốc gia. Do đó ông đã thực hiện chính sách chiếm thị phần thay vì cố gắng thiết lập giá dầu thô.

Thái tử Mohammed bin Salman

Quyết định gần đây của Ả Rập Xê Út tăng cường sản xuất dầu thể hiện sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy về thị trường năng lượng và sự phụ thuộc của chính họ vào doanh thu từ dầu mỏ. Đã qua rồi cái thời mà trữ lượng dầu của Saudi được quản lý thận trọng cho các thế hệ tương lai. Bằng cách không còn duy trì một biên độ giá dầu cụ thể hoặc duy trì năng lực sản xuất dự phòng, vương quốc này đang dần rời khỏi vai trò lâu đời là người chiếm lĩnh thị trường.

Sự thay đổi này phản ánh quan điểm của Thái tử Mohammed bin Salman rằng Ả Rập Xê Út có cơ hội ít ỏi để kiếm tiền từ trữ lượng dầu khổng lồ của mình. Ông đã bắt tay vào một chính sách chiếm thị phần thay vì cố gắng giữ giá dầu, một lần nữa phá vỡ các chính sách lâu đời mà ông tin rằng không còn hữu ích.

Nếu Thái tử kiên trì với chiến lược này, ông có thể thay đổi đáng kể động lực của thị trường năng lượng toàn cầu. Bằng cách giữ giá dầu thấp, chính sách của Saudi sẽ không chỉ đẩy các loại dầu chi phí cao hơn ra khỏi thị trường, mà nó cũng sẽ khiến năng lượng tái tạo khó cạnh tranh hơn với nhiên liệu hóa thạch - ít nhất là trong thời gian tới.

Ả Rập Saudi có trữ lượng dầu có thể thu hồi hơn 50 năm nữa, hầu hết trong số đó sẽ trở thành một tài sản bị mắc kẹt nếu không được nhanh chóng khai thác.

Mở ra con đường mới

Chiến lược mới đã trở nên rõ ràng vào ngày 7 tháng 3 năm 2020 khi Ả Rập Saudi quyết định giảm giá bán chính thức và tăng sản lượng dầu lên hơn 10 triệu thùng mỗi ngày, với sản lượng trong tháng Tư đạt gần 11 triệu, tăng từ 9,7 triệu trong những tháng trước đó. Khi thị trường mở cửa trở lại vào thứ Hai tuần sau, giá dầu đã chịu sự sụt giảm lớn nhất chỉ trong một ngày kể từ năm 1991.

Hành động của Ả Rập Saudi là phản ứng trước việc Nga từ chối cắt giảm sản lượng dầu tự nguyện tại cuộc họp OPEC + vào ngày 6 tháng 3. Kể từ năm 2016, người Nga và Saudis đã phối hợp sản xuất để giữ giá tăng ở mức khoảng 50-60 USD / thùng. Tuy nhiên, sự hợp tác này đã đưa đến sự nhảy vọt của ngành công nghiệp đá phiến của Mỹ, đá phiến chiếm lĩnh hầu hết nhu cầu cơ bản của thế giới. Bị giảm xuất khẩu kể từ năm 2016, Saudi có lẽ đã hy vọng rằng việc giảm sản lượng sẽ làm tăng giá tại thời điểm nhu cầu toàn cầu suy yếu, do sự bùng phát của coronavirus.

Có phải là đối tác?

Tại sao có sự thay đổi của chiến thuật này? Các nhà bình luận đã đưa ra những lời giải thích khác nhau, bao gồm cả sự đe dọa rằng Ả Rập Saudi có thể thông đồng với Nga để phá hoại ngành công nghiệp đá phiến của Mỹ. Nhưng sự hợp tác như vậy rất khó có khả năng xảy ra: Thái tử Mohammed bin Salman và Tổng thống Nga Vladimir Putin khó có thể tin tưởng vào nhau. Putin không quên rằng những cơ chế của thị trường dầu mỏ của Ả Rập Xê Út trong những năm 1980 có thể đã đóng một vai trò trong sự sụp đổ của Liên Xô. Hơn nữa, Ả Rập Xê Út đã cố gắng và đã thất bại trong việc phát triển ngành công nghiệp đá phiến trong năm 2014-16, khi nước này đánh giá sai năng lực kỹ thuật và khả năng vận hành của các nhà sản xuất đá phiến Mỹ có thể hoạt động với mức chi phí thấp.

Thay vì theo đuổi một chiến thắng chiến thuật ngắn hạn, Thái tử Saudi tập trung vào một số mục tiêu phát triển dài hạn. Thái tử biết rằng ông không có nhiều thời gian - có lẽ chỉ vài thập kỷ - để khai thác giá trị tối đa từ dầu, bởi vì biến đổi khí hậu đã thúc đẩy toàn cầu hướng tới không sử dụng nhiên liệu carbon mà phát triển năng lượng tái tạo. Ả Rập Saudi có trữ lượng thu hồi có thể sử dụng hơn 50 năm nữa, hầu hết trong số đó sẽ trở thành tài sản bị mắc kẹt nếu nó không được nhanh chóng khai thác.

Mặc dù Ả Rập Xê Út sẽ phải đối mặt với những rào cản kỹ thuật và tài chính nghiêm trọng trong việc theo đuổi các mục tiêu sản xuất mới, đầy tham vọng của mình, nhưng điểm sâu xa hơn là các quy tắc cũ không còn được áp dụng. Và theo sự chính sách mới, Saudi cũng có thể bắt đầu điều hành công ty dầu mỏ khổng lồ Saudi Aramco giống như một công ty quốc tế tối đa hóa lợi nhuận - sản xuất càng nhiều càng tốt - chứ không phải như ngân hàng trung ương của thị trường dầu mỏ toàn cầu.

Dầu Saudi nhiều lợi thế hơn

Có những lập luận mạnh mẽ về lý do tại sao Ả Rập Saudi nên theo đuổi con đường này. Đối với người mới bắt đầu, khai thác và vận chuyển dầu Saudi rẻ hơn so với nhiều nguồn dầu khác. Nó cũng 'sạch' hơn so với dầu do Canada sản xuất và thải ra khí metan ít hơn so với dầu của Nga. Và Saudi Aramco là một trong những công ty dầu khí có năng lực kỹ thuật và công nghệ tiên tiến nhất thế giới. Nói cách khác, dầu Saudi có nhiều lợi thế so sánh so với đối thủ, và do đó hoàn toàn có thể nắm giữ vị trí đặc quyền trong quá trình chuyển đổi năng lượng sạch toàn cầu.

Ả Rập Saudi đã báo hiệu sự thay đổi chiến lược trong vài tháng. Vào tháng 12 năm 2019, Aramco đã tiến hành đợt chào bán công khai lần đầu tương đương 1,5% trị giá tài sản của Saudi Aramco, thể hiện một trong những cách kiếm tiền từ giá trị nguồn dầu của Saudi đồng thời báo hiệu sự thay đổi theo hướng tối đa hóa lợi nhuận. Sau nhiều năm tranh chấp, Saudi cũng đã đạt được thỏa thuận với Kuwait về sản xuất dầu ở khu vực trung lập, điều này sẽ cho phép gia tăng sản xuất tới 500.000 thùng mỗi ngày. Ả Rập Xê-út gần đây đã công bố kế hoạch phát triển một mỏ khí phi truyền thống khổng lồ là Jafurah, mỏ sẽ cung cấp thêm dầu để xuất khẩu.

Sự thay đổi chính sách của Ả Rập Saudi khiến các chính trị gia Mỹ không còn khoác lác được rằng Hoa Kỳ đã giành được độc lập năng lượng thông qua đá phiến. Trong một cuộc chiến toàn diện về thị phần, các nhà sản xuất dầu của Mỹ, Canada, Nga và các nước khác sẽ gặp khó khăn khi cạnh tranh với vùng Vịnh, do chi phí thấp hơn và các lợi thế cạnh tranh khác.

Đếm giờ

Câu hỏi đặt ra là Ả Rập Xê Út có thể duy trì chiến lược này trong bao lâu trước khi giá dầu thấp mới làm cạn kiệt các kho bạc của chính họ. Một tính toán phản biện cho thấy rằng họ có thể giữ trong hai năm.

Thái tử Mohammed bin Salman có thể đang đánh bạc rằng Ả Rập Saudi có thể tồn tại lâu hơn đối thủ, nhưng trong điều kiện thị trường dầu mỏ và sự chuyển đổi không thể tránh khỏi của thế giới sang năng lượng tái tạo, có lẽ Thái tử không thấy sự thay thế nào khác. Hạn ngạch và thỏa thuận sản xuất của OPEC với người Nga đã không mang lại kết quả mà ông cần. Liệu chính sách mới có thể tạo ra nhiều lợi ích hữu hình hơn hay không.