Các bệnh lý về khớp thường là những bệnh mạn tính, điều trị chủ yếu là làm giảm triệu chứng. Thuốc Tây có tác dụng giảm đau nhanh nhưng thường kèm theo tác dụng phụ. Y học cổ truyền từ xưa đã có những vị thuốc từ thảo dược thiên nhiên giúp làm giảm sưng, đau, kháng viêm cho người đau khớp mà lại không có tác dụng phụ.

Theo Dược sĩ Lê Kim Phụng, nguyên giảng viên trường Đại học Y Dược TP HCM, trong các loại thảo dược, có 4 nhóm cây chứa các hoạt chất tốt cho khớp nên sử dụng gồm:

­­- Nhóm cây cỏ có tinh dầu có tác dụng giảm đau, thư giãn gân cốt: như lá lốt, thiên niên kiện, khương hoạt, độc hoạt, kinh giới, quế chi, tế tân, ngũ gia bì…

- Nhóm cây cỏ có chứa saponosid có tác dụng kháng viêm mạnh gồm: cỏ xước, ngưu tất, thổ phục linh, cốt toái bổ, tang ký sinh v.v… Các kết quả nghiên cứu cho thấy các hoạt chất này có tác dụng kháng viêm tương đương corticoid nhưng không gây tác dụng phụ.

- Nhóm cây cỏ chứa flavonoid giúp giảm viêm, chống sưng, tăng cường chất keo trong khớp, chống ô xy hóa tế bào như: sài đất, kim ngân, các loại rau, củ, quả có màu sậm như anh đào, mận, nho, việt quất, dâu tằm…

- Nhóm vitamin A hoặc beta caroten và vitamin C như đu đủ, dâu tây, cam, chanh, quýt, khoai lang, cà rốt… ngoài bổ sung vitamin còn có tác dụng kháng viêm và tăng sức đề kháng cho cơ thể.

Lá lốt có tác dụng chữa tê thấp, đau lưng, tay chân tê dại.

Và đây là cách sử dụng một số thảo dược để chữa đau khớp, chúng rẻ tiền, dễ tìm, dể sử dụng và không có độc tính.

+ Cà gai leo (Solanum procumbens): dùng rễ, rửa sạch, xắt mỏng, phơi khô, mỗi ngày lấy 10-20g sắc lấy nước uống có tác dụng chữa phong thấp, đau nhức các đầu gân xương.

+ Cỏ xước (Achyranthes aspera) còn gọi là ngưu tất nam: dùng cả cây và rễ, cây có chứa nhiều saponin có tác dụng chống viêm. Mỗi ngày dùng 10-16g sắc uống chữa sưng khớp gối, đau nhức gân cốt, đau lưng.

+ Lá lốt (Piper lolot): dùng làm rau ăn có tác dụng chữa tê thấp, đau lưng, tay chân tê dại, ngày 8-12g sắc riêng hoặc sắc chung với dây đau xương, cốt khí củ, rễ cỏ xước đồng lượng.Có thể nấu nước ngâm tay chân cho người hay bị đổ mồ hôi tay chân.

+ Thổ phục linh (Smilax glabra): dùng thân, rễ phơi khô có tác dụng lợi gân cốt, kiện tỳ, giải độc, tiêu phù. Mỗi ngày dùng 10-12g sắc uống hoặc phối hợp thành bài thuốc gồm thổ phục linh (20g), thiên niên kiện, đương quy (8g), bạch chỉ (6g), cốt toái bổ (10g), sắc uống hoặc ngâm rượu chữa phong thấp, gân xương đau nhức, tê buốt chân tay.

+ Dây đau xương (Tinospora tomentosa): dùng thân dây, ngày 8-10g sắc uống chữa bệnh tê thấp, đau nhức gân cốt, có thể giã lá tươi trộn với rượu đắp lên các chỗ sưng đau.

+ Ké đầu ngựa (Xanthium strumarium): dùng quả chín vàng khô. Quả có vị đắng, tính mát, tác dụng tán phong trừ thấp, ngày dùng 6-12g dạng thuốc sắc chữa phong thấp, tay chân co rút, các khớp sưng đau.

+ Thiên niên kiện (Homalomena aromatica): dùng thân rễ, ngày 10-12g sắc uống hoặc ngâm rượu, tác dụng bổi gân cốt, chân tay tê mỏi, ê ẩm mình mẩy…

+ Ngũ gia bì (Acanthopanax spinosum): dùng vỏ thân hay vỏ rễ, sắc uống hoặc ngâm rượu chữa phong thấp, làm mạnh gân cốt, tăng lực.

Các bài thuốc ngâm rượu chữa đau khớp:

- Lá lốt (800g), cà gai leo (300g), cỏ xước (300g), thổ phục linh (300g), quế chi (100g), thiên niên kiện (300g), tất cả phơi khô, tán nhỏ, ngâm trong 5 lít rượu trắng ngon từ 7-10 ngày, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 30ml.

- Ngũ gia bì, ngưu tất, mộc qua, tục đoạn, đỗ trọng, thiên niên kiện, quế chi, hà thủ ô, thổ phục linh, mỗi vị 20g, ngâm chung trong 2 lít rượu trắng ngon, mỗi tối uống 30ml.

- Độc hoạt 58g, tang ký sinh 24g, tần cửu 16g, phòng phong 8g, tế tân 4g, xuyên khung 8g, đương quy 16g, bạch thược 8g, sinh địa 20g, ngưu tất 8g, đỗ trọng 16g, quế chi 8g, phục linh 16g , đảng sâm 16g, cam thảo 4g, sắc ngày 1 thang uống hoặc ngâm rượu uống. Bài thuốc này giúp khí huyết lưu thông, bổ can thận, khử phong thấp, giảm đau, chữa thấp khớp mãn tính, đau lưng, các khớp co duỗi khó khăn.

* Các vị thuốc trên đều có thể mua tại các hiệu thuốc y học cổ truyền nhưng cần thận trọng vì có thể gặp thuốc giả hoặc kém phẩm chất (bị mốc, mục…)

* Cần chú ý, trong dân gian người ta có thể dùng các thuốc giảm đau khớp như thịt rắn hổ, cao hổ cốt, rễ ô đầu v.v… nhưng đây là những loại thuốc có độc tính nên khi dùng phải thận trọng và nên theo sự chỉ dẫn của thầy thuốc.

* Về ăn uống: người đau khớp không nên ăn nhiều thịt đỏ, hạn chế đường, bột, chất béo no, nên ăn nhiều cá (có chứa chất béo chưa no omega 3, nhiều rau cải và trái cây màu sậm…