Mới đây, người tiêu dùng Việt Nam đang xôn xao và lo lắng trước thông tin những loại bình uống nước giữ nhiệt của Trung Quốc có chứa chất độc hại có thể gây các bệnh ung thư về đường hô hấp khi sử dụng.

Theo đó, trong một báo cáo đầy đủ của Viện nghiên cứu và kiểm định chất lượng sản phẩm tỉnh Giang Tô, Trung Quốc, có nghiên cứu cho rằng lớp thép không gỉ cách nhiệt trong bình giữ nhiệt dễ có tính axit thường được làm từ crom, niken, mangan và các kim loại nặng khác. 

Hình ảnh cho thấy lớp giữ nhiệt chứa hóa chất độc hại bên trong các loại bình giữ nhiệt của Trung Quốc

Các chuyên gia cho hay, mặc dù các kim loại như crôm, niken, mangan thường không gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, tuy nhiên khi sử dụng bình cách nhiệt để đựng các dung dịch axit tương đối lớn sẽ khiến tốc độ di chuyển của các hạt nguyên thủy tăng lên trong thời gian ngắn, rất độc hại đối với sức khỏe con người. 

Do đó khi cho các loại đồ uống nóng có tính axit như trà, cà phê vào bình cách nhiệt này, chất crôm rất dễ gây hại cho da, hệ hô hấp và hệ tiêu hóa, về lâu dài nó có thể gây ngộ độc, ung thư da và tổn thương phổi nghiêm trọng. 

Nickel cũng ảnh hưởng đến chức năng tim mạch, tuyến giáp, thậm chí gây khối u và ung thư, còn mangan, về lâu dài có thể gây hại cho hệ thần kinh, dẫn đến mất trí nhớ. 

Hiện nay chưa có thông báo chính thức nào từ phía cơ quan chức năng quản lý thị trường hay bảo vệ người tiêu dùng lên tiếng về các sản phẩm bình nước giữ nhiệt Trung Quốc có chứa chất gây hại cho sức khỏe của người sử dụng, đặc biệt sau khi thông tin trên được đưa ra.

Tuy nhiên đây cũng không còn là lần đầu tiên có những thông tin về việc sản phẩm bình giữ nhiệt có nguồn gốc từ Trung Quốc có khả năng "giết dần giết mòn" người sử dụng bởi các loại hóa chất bên trong bình.

Vào tháng 2 vừa qua, cơ quan chức năng bảo vệ người tiêu dùng tại Đức đã tiến hành thu hồi sản phẩm bình giữ nhiệt Trung Quốc do phát hiện có chứa hóa chất gây hại đến sức khỏe con người, thậm chí có khả năng gây ung thư nghiêm trọng. 

Theo đó, mẫu sản phẩm bị thu hồi là loại bình giữ nhiệt có vỏ nhựa màu cam, có tay xách, thể tích 1,4 lít mang tên FOOD JAR thuộc nhãn hiệu DAYDAYS với mã model H514, Ref.: 61470, mã vạch 8301182614705 và thuộc danh mục Đồ nhà bếp 73000000 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OEDC). 

Trước đó, vào tháng 4/2015, nhiều quốc gia trong khối Liên minh châu Âu cảnh báo người tiêu dùng về độ an toàn của các sản phẩm bình nước giữ nhiệt Trung Quốc có chứa chất  gây ung thư nguy hại đến sức khỏe, theo danh sách các sản phẩm bị thu hồi RAPEX của Europa Consumers.

Cơ quan chức năng Italy tiến hành thu hồi hàng loạt các sản phẩm bình nước giữa nhiệt mang tên:  Cantini, Vacuum Jug, Home, Porta Vivande, Termo Em Home, số model lần lượt:  18679, 01115, 350D, 8406617. 

Mã vạch của từng sản phẩm là 8008240186791, 8055731011155, 8003512134975, 8003512134975, 8435269966170 và đều có xuất xứ từ Trung Quốc.

Các sản phẩm bình giữ nhiệt Trung Quốc bị thu hồi do báo cáo có chứa chất amiăng

Bình nước giữ nhiệt có nắp, vỏ bên ngoài bằng nhựa, bên trong có ruột thủy tinh. Qua kiểm tra cơ quan chức năng cho biết, khoảng chống giữ vỏ bình và ruột bình có chứa sợi amiang. 

Chưa hết, vào tháng 10/2014, Ý cũng cho thu hồi hàng loạt bình nước cách nhiệt có nguồn gốc từ Trung Quốc, mang nhãn hiệu Cantini, có tên Linea Casa – THEO, mã vạch 8008240186784 và thuộc danh mục đồ nhà bếp OECD – 73000000. 

Được biết lý do là bởi loại bình nước cách nhiệt này có chứa một loại hóa chất rất nguy hại cho người sử dụng, mà được biết chính là sợi amiăng có trong lớp thủy tinh cách nhiệt ở trong bình.

Amiăng đáng sợ đến mức nào?

Các nhà khoa học và sử gia đã thống kê được có hơn 3000 sản phẩm sử dụng sợi amiăng. Bên cạnh các ngành như công nghiệp, hàng hải, xây dựng, sản xuất ô tô, còn có thêm hàng tiêu dùng như đồ gia dụng, máy sấy tóc và đồ giữ nhiệt.

Theo các tài liệu nghiên cứu của Viện nghiên cứu CHRYSOTILE, amiăng có sáu loại và được chia thành hai nhóm chính là nhóm serpentin và nhóm amphibol. 

Giữa hai nhóm serpentine và amphibole hoàn toàn có sự khác biệt về cấu trúc hoá học cũng như tính chất lý, hoá.  Trong điều kiện tiếp xúc có kiểm soát, với nồng độ thấp, nhóm serpentin không gây ra những tác hại đối với sức khỏe con người.

Nhưng ngược lại các loại amiang thuộc nhóm amphibole khi vào phổi sẽ nằm lại rất lâu trong đó, gây ra các khối u, triệu chứng viêm. Sau một thời gian ủ bệnh, từ 10 – 20 năm, các khối u sẽ phát tác thành ung thư và các bệnh về phổi.

Amiang trắng (chrysotil) - loại amiang được sử dụng phổ biến nhất hiện nay thuộc nhóm serpentin và năm loại còn lại thuộc nhóm amphibol. Chính vì vậy mà hiện nay, amiang trắng là loại sợi amiang duy nhất được phép buôn bán, vận chuyển ở nhiều quốc gia.

Theo đại diện Cục Hóa chất - Bộ Công Thương cho biết, ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam, amiăng được sử dụng từ năm 1963 nhưng chủ yếu là amiăng trắng và được dùng để sản xuất tấm lợp fibro ximăng.

Tám lợp Fibro xi măng là thành phẩm được làm từ chất amiăng trắng

Vào khoảng thời gian cuối năm 2014 và 2015, có rất nhiều tranh cãi về việc amiăng trắng có độc hay không, có thể dùng hay tuyệt đối cấm bỏ, đặc biệt là sau khi cơ quan thống kê các chất độc và các bệnh (ATSDR) của Mỹ đã công bố amiăng trắng đứng thứ 119 trong các chất độc. 

Thậm chí Bộ Y tế cũng đưa ra khẳng định, các nghiên cứu về tác hại của amiăng trắng đối với sức khỏe con người, trong hàng chục năm qua đã có đủ bằng chứng kết luận amiăng trắng có tác hại đối với sức khỏe con người, với hàng năm có 107.000 người trên thế giới chết do ung thư trung biểu mô liên quan đến amiăng.

Khi ấy, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã gửi thư tới Chính phủ Việt Nam bày tỏ lo ngại về việc sử dụng amiăng trắng có thể gây các bệnh ung thư và những ảnh hưởng khác đến môi trường, sức khỏe con người. 

Tuy nhiên theo vị đại diện này cho biết, trên thực tế, những rủi ro về sức khoẻ do amiăng gây ra đều bắt nguồn từ việc tiếp xúc với nhóm amphibole nhiều hơn là do nhóm serpentine.

Sau khi thâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, sợi chrysotile sẽ nằm lại trong phổi từ 0,3 – 11 ngày và bị phân huỷ bởi môi trường axit do các đại thực bào tạo ra. 

Khi lớp vỏ Magie bao quanh sợi chrysotile bị phân huỷ, sợi chrysotile không còn khả năng bảo vệ khỏi các tác động của đại thực bào và nhanh chóng bị đào thải ra khỏi cơ thể. Điều này đã được kiểm chứng qua nhiều cuộc nghiên cứu tại các khu mỏ chỉ khai thác chrysotile.

Ngược lại, do có cấu tạo dạng hình kim dễ dàng thâm nhập vào cơ thể và nằm lại phổi trong một thời gian dài, nhóm sợi amphibole lại khó bị phân hủy, kích thích việc tạo thành các u, bướu - tác nhân gây bệnh bụi phổi (asbestosis), u trung biểu mô (mesohtelioma), xơ cứng màng phổi (Pleural plaques), ung thư phổi hay ung thư màng phổi. 

Hiện nay, các khu mỏ khai thác amphibole trên thời giới hầu như đã bị đóng cửa hoàn toàn và chỉ còn một lượng rất nhỏ các sản phẩm chứa amphibole được sử dụng tại các nước đang phát triển. Ở Việt Nam, chỉ amiang trắng (sợi chrysotile) được phép nhập khẩu và sử dụng để sản xuất chủ yếu tấm lợp fibro xi măng.

Tuy nhiên, sau thời gian xem xét nghiên cứu về mức độ ảnh hưởng của amiang đối với sức khỏe con người, Thủ tướng Chính phủ cũng đã đưa ra Quyết định 1469/QĐ-TTg quy định từ nay đến năm 2020 không đầu tư mở rộng các cơ sở sản xuất có sử dụng amiăng trắng. Sau năm 2020 cần tìm kiếm những vật liệu dần thay thế amiăng và đến năm 2030 sẽ chấm dứt sử dụng loại chất này.