Chợt nhớ những lần có dịp đi dọc sông Nil đoạn chảy qua Ai Cập. Nước sông Nil trong xanh, trôi lững lờ mặc dù cả nước Ai Cập chỉ có một con sông này và gần như cả nước Ai Cập sống ở hai bên bờ con sông này, vậy mà nước sông vẫn sạch, trong ngần và là nguồn nước ăn, tắm rửa duy nhất của hơn 50 triệu dân Ai Cập.

Sở dĩ được như vậy là vì họ biết quý trọng nguồn nước, họ coi sông Nil là lẽ sống. Không có nước sông Nil thì họ sẽ chết đói, chết khát. Vì họ chỉ có thể trồng trọt trên phần đất chiếm khoảng 5% diện tích cả nước ở hai bên bờ sông Nil, phần còn lại đều là sa mạc. Các nhà máy, công xưởng đều ở hai bên bờ sông Nil, nhưng người ta có chế độ quản lý nước thải tốt nên nước sông Nil bao giờ cũng sạch và trong xanh.

Tôi cũng có dịp được mời đi thăm Israel. Hồi đó chúng tôi được phía bạn giới thiệu công nghệ tưới nước nhỏ giọt và trong thực tế họ đã sử dụng công nghệ này vào việc tưới tiêu cho tất cả cây cối, vườn hoa, vườn cây, các loại cây trồng trong nhà kính. Khi về nước chúng tôi đã giới thiệu công nghệ tưới nhỏ giọt này, nhưng ít ai trong giới nông nghiệp và thủy lợi chú ý lắng nghe vì họ nghĩ rằng, đất nước chúng ta thiếu gì nước của gần 3.000 con sông, tội gì mà phải tưới nhỏ giọt!

Một chuyến đi đầy thú vị khi bạn cho chúng tôi đi một vòng từ nam tới bắc trên đất nước này theo đường ven biển rồi lại đi từ bắc xuống nam theo đường phía đông, dọc theo sông Jordan. Gọi là sông Jordan nhưng thực ra con sông bắt nguồn từ hồ nước Galilee ở phía cực bắc, chảy giữa biên giới hai nước Jordan và Israel xuống tới Biển Chết này chỉ như một con suối nhỏ ở nước ta. Tuy vậy, sông Jordan lại được người dân hai bên bờ hết sức giữ gìn, bảo vệ nên con sông này trở thành nguồn nước duy nhất cho cư dân hai nước nói trên sinh sống ngoài việc khai thác nước ngầm.

Ở châu Âu, sông Danube chảy qua 7-8 nước châu Âu công nghiệp hóa như Áo, Hungari, Nam Tư, Rumani… mà vẫn sạch, xanh mặc dù hai bên bờ từ đầu nguồn cho tới khi đổ ra Hắc Hải đầy rẫy các nhà máy, xí nghiệp. Tôi đã có dịp uống nước dòng sông này tại Budapest, tại Viên, tại Beograd và tại miền Bắc Rumani trong các chuyến công tác. Ở cả bốn nơi ấy dòng sông Danube lúc nào cũng trong xanh, hiền hòa như bản nhạc “Danube Xanh” vậy!

Nước ta được thiên nhiên ban tặng gần 3.000 con sông lớn, nhỏ từ bắc chí nam. Đó thật sự là một điều may mắn so với những nước chỉ có một con sông duy nhất. Nước từ các con sông này bao đời nay cho chúng ta nguồn nước mặt để ăn uống, tắm rửa hằng ngày. Nhiều con sông đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều nhà văn, nhà thơ sáng tác nên những áng văn chương tuyệt tác.

Nguồn nước của các con sông này còn cho chúng ta làm các nhà máy thủy điện lớn nhỏ, giúp chúng ta trong quá trình công nghiệp hóa nền kinh tế. Ngày nay với vài chục nhà máy thủy điện lớn nhỏ như Thủy điện Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu, Thác Bà, Na Hang, Trị An, Ialy và các nhà máy thủy điện ở Tây nguyên… nguồn điện của nước ta đã được cải thiện rõ rệt. Hàng nghìn con sông đó còn là hệ thống đường thủy hết sức quan trọng trong cuộc sống thường nhật của dân cư các vùng miền khác nhau.

Nhiều con sông trở thành nguồn nước mặt cho các nhà máy, xí nghiệp nước sạch xử lý, cung cấp cho vài chục triệu dân thành phố nước sạch dùng hằng ngày. Nguồn nước sông đó còn giúp hệ thống thủy lợi tưới tiêu cho hàng triệu héc-ta ruộng lúa, hoa màu, giúp chúng ta đủ lương thực, thực phẩm nuôi sống hơn 90 triệu dân, ngoài ra còn xuất khẩu mỗi năm 6-7 triệu tấn gạo ra thị trường thế giới.

Nguy cơ thiếu nước sạch đã nhỡn tiền. Các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long do các sông rạch không đủ mức nước nên bị nước biển mặn tràn vào sâu tới vài chục cây số gây ra tình trạng hàng trăm ngàn héc-ta ruộng bị nước mặn xâm nhập, khiến vụ lúa năm nay bị  mất trắng, người nông dân chỉ còn biết giơ hai tay lên kêu trời! Chẳng bù cho những lúc mưa xuống, nước đầy các con sông, các hồ chứa thì dân mình lại xài nước quá lãng phí.

Mới đây nhân ngày “Nước sạch Thế giới”, người ta lại một lần nữa cảnh báo và nhấn mạnh tới việc bảo vệ nguồn nước, tránh lãng phí nước vì trên thế giới hiện vẫn còn gần một tỉ dân chưa được tiếp cận nguồn nước sạch.

Vậy xin hãy chung tay bảo vệ nguồn nước sạch quý giá của chúng ta. Xin hãy cùng nhau tiết kiệm nước, bởi nước là tài nguyên thiên nhiên ban tặng cho chúng ta, là sự sống của chúng ta và các thế hệ mai sau, là sự sống của muôn loài động thực vật khác trên đất nước ta và trên trái đất này.