Về việc này nên phải hiểu việc từ quan và việc xin nghỉ trước là hai việc khác nhau. Thời xưa có không ít những vị quan đang được dân yêu, dân quý đã cáo quan về làng. Với nhiều lý do có thể là tuổi cao sức yếu, nhưng cũng có thể là bất mãn với vua, với sự thối nát của triều đình mà họ cáo quan về ở ẩn.

Trong bài thơ “Di chúc” của cụ Nguyễn Khuyến, có câu:

Việc tống táng nhung nhăng qua quýt,

Cúng cho thầy một ít rượu hoa.

Ðề vào mấy chữ trong bia,

Rằng: “Quan nhà Nguyễn cáo về đã lâu”.

Việc cáo quan về ở ẩn của cụ thể hiện chí khí của bậc sĩ phu. Việc cáo quan ngày ấy khác với bây giờ.

Một số quan chức xin nghỉ hưu sớm và cũng được coi là “từ quan”. Bởi bây giờ họ “từ quan” có nhiều lý do. Có người cảm thấy ở thêm ngày nào không khéo mang họa thêm bởi những việc làm sai của mình sẽ có nguy cơ bị phát giác, cho nên “Tam thập lục kế, tẩu vi thượng sách” - chuồn về nhà là hơn.

Cũng là có người xin nghỉ hưu sớm, là bởi theo cơ cấu tổ chức và theo quy định bổ nhiệm cán bộ thì họ không đủ năm tháng công tác để tiếp tục đảm nhiệm chức vụ, mà phải chuyển, để nhường chỗ cho bộ máy mới.

Đây là một điều tác động không nhỏ đến tâm tư, tình cảm của các cán bộ. Bởi lẽ đang là vị trí của một người cấp trưởng, lại sang vị trí khác hoặc làm cấp phó, hoặc làm chuyên viên và phải phục tùng mà mới vài tháng trước mình còn là bề trên của họ. Thậm chí đó có thể là những người trước đây vốn mặt trăng, mặt trời với mình…

Mà làm việc trong bối cảnh cho qua ngày đoạn tháng để chờ đến lúc về, thôi thì còn có hơn 1 năm, hoặc vài tháng, cố níu kéo mà làm gì, nên về trước cho yên thân.

Có thể nói đây là lý do mà cán bộ xin về nghỉ sớm trong đợt này. Giả sử có một vị nào đó xin từ chức khi vẫn còn đủ tuổi công tác với lý do tôi thấy đồng chí A hiện đang làm phó của tôi, nhưng năng lực đồng chí ấy hơn tôi, đạo đức trong sáng hơn tôi, đồng chí ấy xứng đáng hơn tôi đảm nhiệm chức vụ này, nay tôi xin rút lui và sẵn sàng làm người trợ giúp cho đồng chí ấy thì đấy mới là kẻ sĩ. Đấy mới là người đáng được tôn vinh. Còn với ai đó xin về trước vì không muốn làm việc nữa thì đó không có gì đáng bàn cả.