Những năm qua, với sự phát triển nhanh của các dự án điện năng lượng tái tạo có giá sản xuất cao nên thủy điện trở thành nguồn điều tiết giá quan trọng trong hệ thống điện nước ta. Có những thời điểm các nhà máy thủy điện phải "hy sinh" lợi nhuận để bù chéo cho các nguồn điện khác nhằm không tăng giá điện, phục vụ đời sống nhân dân, khôi phục kinh tế sau dịch Covid-19. Chỉ tính riêng năm 2023, khung giá phát điện cho nhà máy thủy điện là 0 - 1.110 đồng/kWh, tương đương 2/3 giá nhiệt điện than và 1/3 giá điện năng lượng tái tạo. Mức giá này chưa bao gồm thuế tài nguyên nước, tiền phí dịch vụ môi trường rừng, tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước và thuế giá trị gia tăng. Nhằm đảm bảo công bằng cho các nguồn điện, tăng nguồn lực đầu tư phát triển mở rộng các nhà máy thủy điện công suất lớn, Bộ Công Thương đã xây dựng Dự thảo Thông tư về khung giá thủy điện tích năng mới.

Toàn cảnh Nhà máy Thủy điện Hủa Na.

Theo đó, căn cứ Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2031, tầm nhìn đến năm 2050 và Quyết định số 262/QĐ-TTg ngày 1/4/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, định hướng phát triển trong giai đoạn tới khai thác tối đa tiềm năng của các nguồn thủy điện, phát triển các thủy điện tích năng (là nhà máy thủy điện sử dụng hệ thống các hồ chứa ở các mức cao trình khác nhau để tích trữ năng lượng và phát điện) với quy mô khoảng 2.400 MW đến năm 2030 để điều hòa phụ tải, dự phòng công suất và hỗ trợ tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo với quy mô lớn.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 31 Luật Điện lực (được sửa đổi, bổ sung) và khoản 1 Điều 24 Nghị định số 137/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 của Chính phủ, Bộ Công Thương có trách nhiệm quy định phương pháp lập và thẩm định khung giá phát điện sau khi lấy ý kiến của Bộ Tài chính và tại khoản 4 Điều 29 Luật Điện lực (được sửa đổi bổ sung) quy định chính sách giá điện: “Bảo đảm quyền tự quyết định giá mua, bán điện trong khung giá… do Nhà nước quy định của các đối tượng mua bán điện trên thị trường điện lực”.

Căn cứ các quy định nêu trên, Bộ Công Thương đã ban hành các thông tư quy định phương pháp xây dựng khung giá cho các nhà máy thủy điện, nhiệt điện, mặt trời, điện gió, điện rác, sinh khối. Đối với loại hình nhà máy thủy điện tích năng và thủy điện mở rộng định hướng phát triển trong thời gian tới cần thiết phải bổ sung quy định về khung giá phát điện, ngày 29/5/2024, Bộ Công Thương đã xây dựng Dự thảo Thông tư quy định phương pháp xây dựng khung giá phát điện nhà máy thủy điện tích năng và gửi lấy ý kiến các đơn vị có liên quan, Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Dự thảo Thông tư có 4 Chương và 11 Điều khoản. Điểm đặc biệt của khung giá thủy điện tích năng là có thành phần giá biến đổi là thành phần để thu hồi chi phí tích trữ nước, được xác định theo sản lượng điện tiêu thụ trong chu kỳ tích trữ nước và đơn giá bán lẻ điện giờ thấp điểm áp dụng cho các ngành sản xuất theo quy định. Sau khi Thông tư quy định khung giá phát điện của nhà máy thủy điện tích năng được ban hành, các nhà máy điện thủy điện tích năng sẽ đàm phán giá với Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Theo đó, khung giá phát điện của nhà máy điện thủy điện tích năng là dải giá trị từ 0 đồng/kWh đến mức giá của nhà máy điện chuẩn. Mức giá của nhà máy điện chuẩn được xác định theo phương pháp quy định tại Điều 4, Điều 5, Điều 6 và Điều 7 Thông tư này.

Giá phát điện PNĐ (đồng/kWh) của nhà máy điện chuẩn được xác định theo công thức sau: PNĐ = FC + FOMC + VC

Trong đó: FC: Giá cố định bình quân của nhà máy chuẩn, được tính bằng chi phí vốn đầu tư xây dựng nhà máy chuẩn chia cho điện năng bình quân năm tại điểm giao nhận.

FOMC: Giá vận hành và bảo dưỡng cố định của nhà máy điện chuẩn, được tính bằng tổng chi phí vận hành và bảo dưỡng cố định của nhà máy chia cho điện năng giao nhận bình quân nhiều năm của nhà máy điện.

VC: Giá biến đổi của năm áp dụng khung giá của nhà máy điện chuẩn, được xác định theo phương pháp quy định tại Điều 7 Thông tư này (đồng/kWh).

Thông tư cũng quy định chi tiết phương pháp, công thức tính cho từng loại thành phần nhằm xác định khung giá.

Như vậy, trong thời gian từ năm 2022 đến năm 2024, Bộ Công Thương đã xây dựng và ban hành các quy định về khung giá phát điện và phương pháp xác định giá điện của tất cả các loại hình sản xuất điện hiện nay như nhiệt điện, thủy điện, mặt trời, điện gió, nhà máy điện sản xuất từ chất thải rắn, sinh khối và sắp tới là thủy điện tích năng. Trên cơ sở các quy định nêu trên, vừa qua Bộ Công Thương cũng đã phê duyệt khung giá cho nhà máy nhiệt điện sử dụng khí LNG năm 2024.

Thành Công

Chuyên gia thủy điện: Tác động của thuỷ điện nhỏ đến môi trường là không đáng kể!

Năm 2023, "hệ sinh thái" của đại gia thủy điện Trương Đình Lam làm ăn ra sao?